|
Yüzyılın depremi tsunami ile vurdu
Hint
Okyanusu’nda meydana gelen 8,9 büyüklüğündeki deprem, dev tsunamiler meydana
gelmesine yol açtı.
Tsunamiler Sri Lanka, Hindistan, Bangladeş, Tayland,
Malezya ve Endonezya’da 10 binden fazla kişinin ölümüne, on binlerce evin
yıkılmasına sebep oldu. Sahillerdeki birçok yerleşim bölgesi sular altında
kaldı. Depremde, Andaman fay hattında bin kilometrelik bir kırık oluştu.
Dün gece 02.59’da son yüz yılın beşinci, son kırk yılın ise en büyük depremi
meydana geldi. Uzmanlar, 8,9 büyüklüğündeki depremin 40 tane 7,9 büyüklüğündeki
depreme eşdeğer olduğunu belirtiyor. Deprem sebebiyle meydana gelen 10 metrelik
tsunami dalgaları Sri Lanka ve Hindistan kıyılarından Tayland’ın turistik Phuket
adasına ilerleyerek Endonezya’yı vurdu. Sahile ulaşması 15-20 dakikayı bulan dev
dalgaların yol açtığı ölü sayısının ABD’dekine benzer bir uyarı sistemi olması
halinde daha da az olacağı ifade ediliyor. Tsunamiden en fazla zarar gören
bölgenin Sri Lanka’nın turistik güney ve doğu bölgesi olduğu kaydedildi.
Yaklaşan yılbaşı nedeniyle bölgede birçok ülkeden çok sayıda turist bulunuyordu.
Dev dalgalardan etkilenen Tayland’ın Maldiv Adaları’nda ise hükümet sözcüsü
Ahmed Şahid, depremin büyük hasara yol açtığını söyledi. Adanın deniz
seviyesinden sadece bir metre yükseklikte olduğunu hatırlatan Şahid, dalgaların
su baskınına neden olduğunu kaydetti. 84 bin nüfuslu Maldiv Adaları’nın başkenti
Male’nin üçte ikisi sular altında kaldı. Deprem ve
tsunami sebebiyle Sri Lanka’da 3 bin, Endonezya’nın Sumatra adasında bin 902,
Hindistan’da bin 900 kişi hayatını kaybetti. Diğer ülke ve bölgelerle birlikte
ölü sayısı 10 bini aşarken, çoğunluğu deprem sırasında denizde bulunan
gemilerdeki insanlar olmak üzere, binlerce kişinin de kayıp olduğu kaydedildi.
Tsunami sonucu hayatını kaybedenler arasında çok sayıda turist de bulunuyor.
ABD'nin Colorado eyaletindeki Jeolojik Araştırmalar Merkezi, Güney Asya'yı vuran
depremin büyüklüğünün Richter ölçeğine göre 8,9 olduğunu ve Andaman fay hattının
yaklaşık bin kilometrelik bölümünün kırıldığını açıkladı. Kırılmanın bölgede
uzun süre artçı şoklar meydana getirebileceği ifade edildi.
Tsunami dalgaları Doğu Afrika kıyılarına kadar ulaştı. Somali'nin bazı
bölgelerinde okyanus suyu, kıyıdan üç kilometre içerilere kadar girdi. Suların
yükselmesi nedeniyle ilk belirlemelere göre 9 kişi öldü.
İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi, jeofizikçi Doç. Dr. Oğuz Gündoğdu, depremin
oluşum mekanizmasının düşey hareketle bir blokun diğer blokun üzerine binmesi
şeklinde olduğunu söyledi. Gündoğdu'ya göre bu yüzden merkez üssü deniz olan
depremde tsunami denilen dev deniz dalgaları meydana geldi ve ölümlere de
dalgalar sebep oldu. 17 Ağustos Gölcük depreminin mekanizması ise bundan
farklıydı ve o yüzden tsunami oluşmadı. Depremin en yakın karaya uzaklığının 250
kilometre olduğunu hatırlatan Oğuz Gündoğdu, "Burada ortaya çıkan dalgaların
karaya ulaşması en erken 15 ile 20 dakikalık bir zaman alır. Tsunami alarm
sistemi olsaydı ölü sayısı bu kadar olmazdı." diye konuştu. Gündoğdu, "Sürpriz
bir deprem oldu." diye konuştu. Marmara Denizi merkezli bir depremde de
büyüklüğüne göre bir tsunami oluşacağı öngörüsünde bulunan Gündoğdu, "Dalgalar
körfezlerde etkisini gösterir. Çok sayıda körfezde denize sıfır evler ve
villalar dolu. Bu yüzden bizde tsunami küçük bile olsa hasarı ve etkisi büyük
olur." dedi. 17 Ağustos'tan sonra Türkiye
coğrafyasında meydana gelen depremlerde açığa çıkan enerjiye bakarak
depremselliğin arttığının net şekilde görüldüğünü belirten Gündoğdu, yapılacak
tek işin önlem almak olduğunu kaydetti. 8,9 büyüklüğündeki depremin 40 tane 7,9
büyüklüğündeki depreme eşdeğer olduğunu ifade eden Gündoğdu, "Bin kilometrelik
fay hattını matematiksel kalıplara dökerek hesaplıyorlar. Bu gerçekten bin
kilometre değildir. Dünyada şimdiye kadar bilinen bin kilometrelik bir fay
kırığı yok." diye konuştu. Öte yandan Avrupa Birliği
Asya kıtasının güneyinde meydana gelen depremde zarar görenler için 3 milyon
Euro miktarında yardımda bulunacağını duyurdu. Son
yüz yılın 5. büyük depremi
Güney Asya'da meydana gelen deprem, 8,9 büyüklüğüyle son 100 yılın 5. büyük
depremi. Diğer 4 büyük deprem ise şunlar: 22 Mayıs 1960 - Şili, 9,5
büyüklüğünde. 5 bin kişi öldü, 2 milyon kişi evsiz kaldı. 28 Mart 1964 - Alaska.
9,2 büyüklüğünde. 125 kişi hayatını kaybetti, 311 milyon dolarlık hasar meydana
geldi. 9 Mart 1957 - Alaska, Andreanof Adası. 9,1 büyüklüğünde. 15 metrelik
tsunami dalgaları oluştu. 4 Kasım 1952 - Rusya ve Havai adaları. 9,0
büyüklüğünde. Ölen ya da yaralanan olmadı.
Tsunami: Sismik kökenli deniz dalgası
Güney Asya'daki birçok ülkeyi vuran depremin yol açtığı 'tsunami', deniz dibinde
meydana gelen depremlerle oluşan dev dalgalara verilen isim. Okyanus kütlesinde
oluşan sismik bir şoktan doğan tsunami dalgaları, yüzlerce metre yüksekliğe
ulaşabiliyor ve deniz kıyısındaki topraklarda bulunan kişilere ve yapılara
ölümcül ve yıkıcı etki yapıyor. Nikaragua kıyılarını 1992'de vuran tsunami
dalgaları, 13 bin kişiyi evsiz bırakmış, bundan iki ay sonra ise Endonezya'nın
Bali Adası’nı vuran tsunami binlerce insanın canına mal olmuştu. Papua Yeni
Gine'de 1998'de meydana gelen tsunami ise 2 bin 313 kişinin ölümüne neden
olmuştu.
Zaman |
