|
Zeki Faik, 'Inkılap Yolunda' tökezledi
d Grubu Sergisi tartışma yarattı. Önce Hilmi Yavuz, Z.Faik İzer'in
sergide yer alan 'İnkılap Yolunda' adlı resmini Delacroix'nın bir
tablosundan çaldığını yazdı. Ardından sanat tarihi kulislerinde resimdeki
Atatürk figürünü İzer'in değil Hadi Bara'nın yaptığı konuşulmaya başlandı
Bu ay başında Yapı Kredi Kültür Merkezi'nde açılan 'd Grubu' sergisi Türk
resminde yeni bir tartışma başlattı. Tartışmanın çıkış noktası ise
şair ve felsefeci Hilmi Yavuz'un Zaman Gazetesi'nde yaptığı bir tespit oldu:
Yavuz'a göre ressam Zeki Faik İzer, 1933 yılında yani Cumhuriyet'in 10'uncu
yılında yaptığı 'İnkılap Yolunda' adlı resminde Delacroix'nın 'Devrime
Öncülük Eden Özgürlük' adlı tablosunu taklit etmiş, resmin 'formel ve
tematik unsurlarını' doğrudan doğruya alıntılamıştı.
Ama Yavuz'un yazısında karşı çıktığı asıl şey İzer'in bu alıntılamayı
Delacroix'nın resminin 'görsel ideoloji'sini tekrarlamak için yapmış olmasıydı.
Çünkü Yavuz'a göre '1789 Büyük Fransız Devrimi Delacroix için ne anlam
taşıyorsa, Kemalist devrim de Zeki Faik İzer için tastamam o anlama
geliyor'du. Ve bu iki devrimi birbirine benzetmeye çalışmak da büyük bir
yanılgıydı.
İzer'in 'intihal /çalıntı' olmakla suçlanan resmine ilişkin tespitler
Yavuz'la sınırlı kalmadı ve ardından Sabah'taki köşesinde iki resmi yan
yana koyup değerlendiren Emre Aköz de 'Belli ki İzer, Delacroix'nın
kompozisyonunu pek beğenmiş. Onu alıp Cumhuriyet'in 10'uncu yılında Türkiye'ye
uyarlamış' yorumunda bulundu.
İntihal tartışmaları bir yana, şimdi de İzer'in 'İnkılap Yolunda' adlı
tablosu yeni ama nedense yüksek sesle dile getirilemeyen bir başka tartışmanın
odağı. Çünkü yıllardır sanat tarihi kulislerinde konuşulan bir bilgi,
sergi dolayısıyla yeniden dolaşıma girmiş görünüyor. O bilgi de şu: 'İzer,
bir portre ressamı değildi. Bu yüzden de resminde yer alan Atatürk figürünün
yüzünü dönemin bir başka ressamı Hadi Bara yaptı'.
Şu sıralar sanat tarihçileri arasında dilden dile dolaşan bu tevatürü
Mimar Sinan Üniversitesi Heykel Bölümü Başkanı Ferit Özşen 'Zeki Faik İzer'in
'İnkilap Yolunda' adlı tablosundaki Atatürk figürünü Hadi Bara'nın yaptığına
dair tevatürler yıllardır var. Ancak ispatı çok zor. d Grubu sergisiyle bu
yine gündeme geldi. Kuşaklar arasında bağlantı olmadığı için bu
bilgileri doğrulamak neredeyse imkansız. Ancak Zeki Faik İzer, Türk resim
sanatının en önemli isimlerinden biridir. Akademi'den çok erken ayrıldı.
Burada çok doğru şeyler yapmadığı için pek sevilmez. O tabloda
Delacroix'nın 'Devrime Öncülük Eden Özgürlük' adlı tablosundan esinlendiği
ve öyle fikirler kullandığı da bir gerçek. Bazı resimlerini ben de hiç
sevmem ama sanat için önemini çizmek de gerekir' derken, şimdi sanat dünyası
İzer'e ve olaylı tabloya ilişkin yeni bilgilerin ortaya çıkmasını ve
sanat tarihine ilişkin bir sırrın aydınlanmasını bekliyor.
Akşam
|
