|
Sanatçının Vendee
savaşı
 Handan Börüteçene'nin
Fransa'da devrim savaşlarını yeniden gündeme getiren sergisi, muhafazakârların
tahammülsüzlüğü nedeniyle kapatılma tehlikesi atlattı.
Fransa, yaz sıcağında günlük dertlerinin rehaveti içinde kavrula
dursun, ülkenin batısındaki Cholet kasabasında, iki yüzyıl öncesinin
devrim savaşları, kraliyet nostaljisi, çağdaş sanatlar ve sansür zihniyeti
gibi konuları gündeme getiren, hem ciddi hem de gülünç bir yerel skandal yaşandı.
Olay, Handan Börüteçene'nin, Maçka Sanat Galerisinin Cholet'de açtığı
karma sergi içinde yer alan yerleştirmesi etrafında gelişmişti. Geçen
hafta, Liberation gazetesi, ilk aşamada sergiyi kapatma kararı alan yerel
belediye başkanının tavrını alaycı bir başlıkla eleştirince, konu
ulusal düzeye taşınmış oldu.
Sanat, politika
Sanat, politika ve tarihin birlikte sahneye çıktığı bu kötü oyunun
'masum' kurbanı Handan Börüteçene, ne mutlu ki, altı ay sürecek bir proje
için yaz başında Paris'e gelmişti. Açılışı Cholet'de 5 Haziran günü
yapılan yapıtının gördüğü tepkiler üzerine, müzenin ilk aşamada
ziyarete kapanması kararı, ciddi bir sansür olayı oluşturmaktaydı. Börüteçene
sert bir mektupla olaya hemen tepki gösteriyor, ardından da, yaptığı yanlışın
farkına varan belediye başkanının davetlisi olarak soluğu Cholet'de alıyordu...
Tutuculuğuyla bilinen Vendee bölgesinin kuzeyinde bulunan Cholet kentinin
Cumhurbaşkanı Jacques Chirac'in partisinden seçilen muhafazakar belediye başkanı
Gilles Bourdouleix, ayıbını anlamıştı. Tartışma konusu olan yerleştirmelerde
ufak değişiklikler yapma hoşgörüsünü gösteren Handan Börüteçene'nin
kararlı ve yapıcı tavrına teşekkür ederek 180 derecelik bir dönüş yapıyordu.
Açıklamalar, tartışmalar ve uzlaştırıcı adımlar sonucu, gazete ve
televizyonlara yansıyan olay temmuz sonunda tatlıya bağlanıyor, sergi kurtarılıyordu.
Olay bir bardak suda koparılan fırtınaya benzemekteydi. Cholet Tarih Müzesi'nde
sergilenen parçalar, Fransız Devrim tarihinin ünlü Vendee savaşlarına ilişkindi.
Kraliyete yakın olan Vendée yöresinin tutucu asilzadeleri, 1789 sonrasında
devrimcilere karşı Versailles'i savunan kanlı savaşlara girişmiş, sonuçta
Cumhuriyetçiler tarafından ezilmişlerdi. Bu kanlı savaşlarda yenilen Vendee
beylerinden bazıları Osmanlı İmparatorluğu'ndan sığınma hakkı istiyor
ve yüzlercesi özellikle Balkanlar'daki Osmanlı vilayetlerine yerleştirilerek
misafir ediliyorlardı.
Bu tarihi gerçeği araştırıp bulan Handan Börüteçene, Cholet'nin ünlü
kırmızı kareli mendillerinden 1000 tanesini İstanbullu Türklere, 1000 işlemeli
Türk mendilin de Cholet'li okul öğrencilerine vererek, mendillerden birer
dostluk ve barış mesajı gerçekleştirmelerini istemişti.
Sonuçta, 2 bin yaratıcısı olan 2 bin mendilin bir bölümünden yüksek
perdeler oluşturarak, müzedeki devamlı sergilenen parçaların arasına, ya
da camekânlar içindeki silahların üzerine yerleştirmişti. Vendee savaşlarının
nostaljisini hâlâ ayakta tutmaya çalışan tutucu çevreler bu yerleştirme
biçimini kışkırtıcı bir tavır olarak niteliyor, karşı gösteri ve
eylemlere girişiyorlardı. Nasıl olur da, Vendee'li generallerin tabloları bu
mendil-perdelerle gizlenirken, kendilerini 'soykırıma'(!) uğratan Cumhuriyetçi
general Turreau'nun portresinin önü açık bırakılır? Bir Türk kadın
sanatçı, 'kendi kapısının önünü süpürmek' yerine, nasıl olur da 'başörtüsünü'
tarihi olayların üzerine örtebilir? Bu ne saygısızlıktır? La Joconde'un
bir bez parçasıyla Louvre müzesini gezenlerden gizlenmesi düşünülebilir
mi?
180 derece dönüş
İlk aşamada, yerel politik dengeleri göz önüne alarak bu türden saçma ve
kestirme suçlamaları benimseyen Gilles Bourdouleix, Handan Börüteçene'yi
dinledikten sonra, serginin derin anlamının ve içerdiği barış mesajının
öneminin farkına vararak 180 derece dönüş yapıyor, general tabloları önündeki
mendil perdelerin biraz yukarıya kaldırılmasından sonra şehir müzesinin
kapılarını açıyordu.
Başkanın yayımladığı basın bültenindeki son cümle, olayı şöyle özetlemekteydi:
"Hoşgörülü bir Türk sanatçıyı, her şeyi birbirine karıştırarak
politik gerginlikler yaratmaya çalışan kimi tutucu çevrelere tercih
ederim."
Cholet Tarih Müzesi'nde 12 Türk sanatçının yapıtlarından oluşan bu önemli
sergi, Handan Börüteçene'nin sansürcü zihniyete karşı verdiği yeni
'Vendee savaşı'nı kazanmasıyla, fire vermeden aralık ayı sonuna dek
Cholet'li ziyaretçileriyle buluşmayı sürdürecek.
Radikal - Mehmer Basutçu
|
