Yarışma Projeleri

Trabzon Eski Tekel Binası Yeniden Canlandırma Mimari Proje Yarışması

Tarih: Eylül 2006
1. Ödül


Kazananlar:
Ozan Öztepe, Derya Ekim, Ali Eray, Ali Çalışkan, Emre Apak

Koruma Kararları
Eski Tekel Binası koruma yönünden farklı nitelikte bölümlerden oluşmaktadır. Bu bağlamda değerlendirildiğinde yapı 4 blok olarak ele alınmıştır:

1. Blok
Yapı kompleksinin bu bölümü II. Milli Mimari dönemi özelliklerini ihtiva etmekle birlikte kentsel bellekte yer etmiş bir yapı konumundadır. Yapı 1948 – 1951 tar,hleri arasında inşa edilmiştir. Bu özellikleri gözönünde bulundurulduğunda yapının tamamen korunmasına karar verilmiştir. Yapının yeni fonksiyonu ise hemen bitişiğinde öngörülen alışveriş merkezinin yönetim mekanı olarak benimsenmiştir.

2. Blok
Betonarme strüktürde inşa edilmiş bu kısım yapı kompleksinin en büyük bölümünü teşkil etmektedir. 5 katlı bloğun mantar döşemesi döneminin özelliğini yansıtmaktadır. (1948-1951) Betonarme binaların sağlıklı kullanım yaşının 40 yıl olduğu öngörüldüğünde binanın mevcut haliyle yeniden işlevlendirilmesi strüktürel açıdan sakıncalar içermektedir. Yerinde gerçekleştirilen gözlemler çerçevesinde mantar döşeme plakların taşıyıcı sistem açısından güvenilir olmadığı sonucuna varılmıştır. Yapının halihazır 2.90 mt yüksekliğindeki kat döşemeleri de gerek alışveriş merkezi açısından gerekse belediye hizmet binası açısından rasyonel görülmemektedir. Amaçlanan ‘yeniden canlandırma’ düşüncesi bağlamında yapıya yaklaşık 30-40 yıllık yeni bir yaşam önerisinin ancak yeni ve daha yüksek iç strüktür ile gerçekleştirilebilceği sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda yapının dış kabuğu korunarak iç taşıyıcı sisteminin tamamen yıkılmasına ve 5.00 mt kat yüksekliğine sahip olarak yeniden inşa edilmesine karar verilmiştir. Kat yüksekliğime isitnaden cephede pencere yükseklikleri yeniden düzenlenmiştir. Sonuç olarak 2. blok dış konturları korunarak içeriden yeniden inşa edilmiş ve alışveriş merkezi olarak fonksiyonlandırılmıştır. Bu sayede toprakaltında kapalı otopark yapma olanağı da elde edilmiştir.

3. Blok
Bu blok da inşa sistemi ve dönemi olarak 2. blokla koşut özellikler göstermekle birlikte form olarak ayrışmaktadır. 3 kata sahip olan bu bloğun da döşeme sistemi mantar döşemedir. Anadolu için dönemin özgün bir uygulaması olarak görülen konik başlıklı bu döşeme sisteminin 3. blokta korunmasına karar verilmiştir. Bu kısımda ilk iki kat belediye hizmet binasına ait kalıcı ve geçici sergi salonu olarak düşünülmekle birlikte en üst katı alışveriş merkezine ait çocuk eğlence bölümü olarak elşe alınmıştır. Bu sayede 3. blok da 1. blok gibi tamamen korunmuştur.

4. Blok
1965 tarihinde ilave edilen bu bölüm mimari açıdan öenmli bir niteliğe haiz değildir. Betonarme strüktürde inşa edilen yapı dıştan 5 katlı olup 1., 2. ve 3. blok ile herhangi bir uslüp birliği içerisinde bulunmamaktadır. Yapı kompleksinin bu bölümü tamamen yıkılarak belediye hizmet binası olarak yeniden tasarlanmıştır.

Tasarım Kararları
Bir periferi ülkesi durumunda bulunan Türkiye, modernizm sürecinin bir çok aşamasını gerek kentsel ölçekte gerekse yapı ölçeğinde bir takım tavizler vererek geçirmiştir / geçirmektedir. Anadolu’nun bir çok kentinde genius loci olgusu geri planda tutularak yoğun ve niteliksiz yapılaşmasüreci içeisine girilmiştir.

Eski Tekel Binası yaklaşık 50 yıllık mevcudiyeti ile kentsel hafızada yer edinmiş durumdadır. Günümüzde yerel halkın sadece görsel olarak ilişki halinde bulunduğu yapıyı gelecekte kullanılabilir bir duruma getirmek tasarımın ana prensibi olarak benimsenmiştir.

Betonarme yapıların sağlıklı kullanım ömürlerinin ortalama 40 yıl olduğu varsayıldığında Tekel yapı kompleksinin halihazır strüktürel durumu ile yakın gelecekteki kullanımı önemli bir soru işareti oluşturmaktadır. Yapının kent belleğindeki yeri ile mevcut halinin kullanışsızlığı tasarımın filizlendiği dualizm olarak ele alınmıştır. Amaç yapıyı hem mümkün olduğunca ayakta tutmak hem de uzun vadede yaşanılabilir kılmak olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda yapı kompleksinin kuzeyinde bulunan ve herhangi bir mimari niteliğe sahip olmayan betonarme strüktürdeki yapı tamamen yıkılmış ve bulunduğu araziye b.a. strüktürde belediye hizmet binası tasarlanmıştır. Yapı kompleksinin orta bölümünde bulunan 5 katlı mantar döşemeye sahip yapının döşemeleri hem sağlıklı kullanım ömürlerini doldurduğundan hem de 2.90 mt’lik yetersiz kat yüksekliği sebebiyle yıkılmış ve yapının beden duvarları ayakta kalmak suretiyle 5.00 mt kat yüksekliğine sahip alışveriş merkezi tasarlanmıştır. Yapının pencere hizaları yeni kat yüksekliğine göre yeniden düzenlenmiş ve doğu yönünde ek olarak kalan kısım mantar döşemeleriyle birlikte korunup alışveriş merkezinin bir parçası olarak değerlendirilmiştir. II. Milli Mimari dönemin çizgilerini taşıyan iki katlı yapı da tamamen korunmuş ve alışveriş merkezinin yönetim birimi olarak değerlendirilmiştir.

Mekan kullanımının deneyim ile yakın ilişkisi bağlamında eski Tekel Binası’nın canlandırılması talebinin iç – dış ilişkisinin kuvvetlendirilmesi yoluyla sağlanabileceği öngörülmüştür. İnsanın mekan ile yakın çevresi ilişkisinde kullanıcılara alternatifler sunmak ve onları özgür bırakmak amacıyla mevcut hali dışarıya kapalı bir kutu olarak hissedilen yapıya farklı kotlardan farklı giriş ve çıkışlar önerilmiştir. Bu sayede yapı kompleksine dört cephesinden de (Şenol Güneş Caddesi, Mumcular Sokak, İnönü Caddesi, Kahramanmaraş Caddesi) + 0.00, + 4.00 ve + 9.00 kotlarından erişim sağlanmıştır. Her iki yapıda da ziyaretçilerin mekan içerisindeyken Karadeniz ve Zağnos Vadisi ile görsel temas halinde bulunmaları amaçlanmıştır. Alışveriş Merkezi’nin yemek katında dört cepheden de kente görsel erişim sağlanmıştır.

Yer
Kısıtlı arazi imkanlarından dolayı tek merkezli bir gelişim gösteren Trabzon Kenti’nde ana merkez üzerindeki baskıyı hafifletmek amacıyla potansiyel ikinci merkez olarak ele alının arazide alışveriş merkezinin Atapark tarafına, Belediye Hizmet Binası’nın ise Kahramanmaraş Caddesi tarafına yerleşmesi benimsenmiştir. Bu sayede özellikle Zağnos Vadisi’nde gerçekleştirilen kentsel dönüşüm çalışmaları paralelinde Atapark ile Alışveriş Merkezi arasında kentsel bir ilişki kurulması amaçlanmış ve şehrin ikinci merkezinin bu yönde gelişmesi amaçlanmıştır.

a. Atapark
İnşa edilecek yapının Atapark ile yakın ilişkili olması amaçlanmış ve kentsel boşluk hemen yanıbaşında tasarlanan alışveriş merkezsi ile anlamlandırılmıştır. Atapark yönünden yapı kompleksine doğru önemli bir yaya trafiği gerçekleşeceği varsayılmaktadır.

b. Ortahisar Mahallesi
Mevcut hali ile çöküntü alan durumundaki Zağnos vadisi ile Tabakhane dere içi bölgeleri ile ilgili halen yerel yönetimin ıslah çalışmaları devam etmektdir. Bu kapsamda Trabzon Belediyesi ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca ortaklaşa yürütülen Zağnos Vadisi Kentsel Dönüşüm projesi Alışveriş merkezi ve elediye hizmet binası arazisi ile yakın ilişki halinde bulunacaktır. Zağnos Vadisi – Atapark – Eski Tekel Arazisi – Sahil aksında denize dik doğrultuda kuvvetli bir yaya ve araç aksı oluşacağı öngörülmektedir. Bu durum şehirde oluşturulması planlanan ikinci merkez düşüncesini de kuvvetlendirecek bir etki sağlayacaktır.

c. Sur Duvarları
Geçmişi Bizans dönemine dek uzanan sur duvarları ister istemez eski Tekel Binası’nın da biçimlenişini belirlemiştir. Gerçekleştirilen yeni tasarımda mevcut sur duvarları yüksekliğinin üzerine çıkılmaması amaçlardan biri olarak benimsenmiştir.

d. Kahramanmaraş Caddesi
Yeni inşa edilecek Belediye Hizmet Binası’nın Kahramanmaraş Caddesi’ne yönelmesine karar verilmiştir. Bu sayede bu yolun batı yönünde devamında valilik ve adliye gibi diğer resmi nitelikli binalarla ilişki kurulmuştur.

Belediye Hizmet Binası
Yapının genel tasarımında fonksiyon ve rasyonalite ön planda tutulmuştur. Yapıda farklı fonksiyonlar mekansal ve kütlesel olarak birirlerinden ayrıştırılmıştır. Yapının ofis mekanlarında gelecekte doğabilecek farklı ihtiyaçlar bağlamında serbest planimetrik kurgu önerilmiştir; müdür ve şefler için cepheye dayalı konumda yarı kapalı odalar - çalışanlar için açık ofis sistemine uygun çalışma grupları.

Sergi mekanı ana kütleden ayrı tutulmuş ve orjinal mantar döşemesi ile korunan eski Tekel Binası’nın doğu tarafına yerleştirilmiştir. Bu hacmin zemin katı kalıcı sergi mekanı olarak üst katı ise süreli sergi mekanı olarak değerlendirilmiştir. Sergi mekanlarının zemin kat ilişkilendirilmesi ile kullanımlarının arttırılması amaçlanmıştır.

Meclis Salonu“Katılımcı demokratik anlayış” felsefesinin “form”a aktarılması sorunsalı üzerinde yoğunlaşılmış, bu bağlamda ortaya çıkartılan düşünceler tasarıma aktarılmaya çalışılmıştır. Kent parlamentosu niteliğindeki meclis salonu bir “hacimsel gösterge” olarak yorumlanmış ve Kahramanmaraş Caddesi’nden halkın da görsel ilişki kurabileceği bir kotta konumlandırılmıştır. “Gösteren”; genel hacimsel bütündenkendini farklılaştıran meclis salonu kütlesidir.. “Gösterilen” ise yapının sahibi olan, Trabzon halkıdır.

Başkanlık, ana kütleden kısmen ayrıştırılmış ve bu mekana farklı yaya ve araç ulaşımı önerilmiştir. Başkanlık ve Meclis Salonu aynı katta çözülmüştür.

Ofis yerleşimindeki temel prensip, serbest planimetri dahilinde halk ile çalışanlar arasında yarı geçirgen bir alan oluşturma olarak benimsenmiştir. Ofis mekanında çalışan müdürler ve şefler için yarı açık mekanlar düzenlenmiştir. Bu mekanlar ile halkın bulunduğu sirkülasyon alanları arasında ise diğer personel açık ofis mantığında yerleştirilmiştir.

Açık Alanların Düzenlenmesi
Eğimli bir arazi üzerine yerleşen yapı çevresinde farklı kotlarda açık toplanma alanları önerilmiştir.

+ 0.00 Kotu / Meydan
Yapının Kahramanmaraş Caddesi’ne bakan tarafında kalan +0.00 kota sahip alan ön meydan olarak ele alınmış ve yeşil bant ile araç yolundan ayrıştırılmıştır. Bu alanda Belediye Hizmet Binası’na ana giriş kapısı ile Çok amaçlı Salon üst girişi bulunmaktadır. Bu alanının caddeye bakan tarafının gerektiğinde tören alanı olarak kullanılması, çok amaçlı salon girişine bakan tarafının ise açık kokteyl mekanı olarak işlevlendirilmesi önerilmiştir.

+ 1.50 Kotu / Başkanlık Girişi
Kahramanmaraş Caddesi ile Mumcular Sokak’ın kesişiminde bulunan bu alan Başkanlık girişi olarak ayrılmıştır. Gerektiğinde araçla ulaşım için yol tarafında araç cepi bırakılmıştır.

+ 1.50 / Gösteri Alanı
Arazinin doğu tarafında, Şenol Güneş Caddesi’ne bakan kısımda bulunan bu alan çeşitli sosyal aktivitelerin sergilenebileceği bir mekan olarak öngörülmüştür.

+ 4.00 / Ara Meydan
Mumcular Sokak ile Şenol Güneş Caddesi’ni birbirine bağlayan aks olan bu alanda Belediye Hizmet Binası Üst kot girişi, Alışveri Merkezi kuzey girişi ve sergi salonu girişi bulunmaktadır.

+ 9.00 / Üst Meydan
Arzinin güney ucunda bulunan bu alan Atapark ile ilişkilendirilip bir buluşma noktası olarak önerilmiştir. Bu alan İnönü Caddesi üzerinde önemli bir nokta olarak algılanmakla birlikte alışveriş merkezi güney girişi için de açık mekan teşkil etmektedir.

Alışveriş Merkezi
Alışveriş Merkezi tüm Trabzon kentine hitap edebilecek bir mekan olarak ele alınmıştır. Mevcut Tekel binasının sahip olduğu 2.90 mt’lik tavan yüksekliği alışveriş merkezi için rasyonel bir ölçü olmadığından yapının döşemeleri yıkılıp 5.00 mt’lik kat yüksekliğine göre yeniden inşa edilmiştir.

Ulaşım Karaları
Yapı kompleksine yaya ulaşımı için 3 ana aks öngörülmüştür.

a. Sahil Aksı (Zağnos Vadisi – Atapark – Şenol Güneş Caddesi)
Özellikle Zağnos Vadisi’nde çalışmaları devam etmekte olan kentsel dönüşüm projesi çerçevesinde Karadeniz’e dik olarak bu aksın yakın gelecekte oldukça kuvvetli bir yaya aksı halien geleceği varsayılmaktadır. Bu aksın Atapark ve Alışveriş Merkezi ile daha da kuvvetleneceği düşünülmektedir. Bu bağlamda arazinin güneyinde bulunan + 9.00 kotundaki üst meydan bu aks üzerinde bir geçiş noktası ve alışveriş merkezi için de bir giriş noktası olarak ele alınmıştır. Özellikle Atapark’ta önerilecek alternatif fonksiyonlarla (konser – açık sergi alanları – gösteri mekanları vs.) bu aks daha fazla güçlenecektir.

b. Güney Yaya Aksı (İnönü Caddesi – Ortahisar Mahallesi)
Halen tek merkeze sahip durumda bulunan Tarbzon kenti için bu aksın güçlendirilmesi ana ulaşım kararları bağlamında önemle üzerinde durulan bir karar olmuştur. Bu yaya aksını besleyen en önemli yapılardan birinin de alışveriş merkezi olacağı düşünülmektedir.

c. Kuzey Yaya Aksı (Kahramanmaraş Caddesi)
Trabzon kentinin ana merkezini yapı adasına bağlayan bu aks da hizmet binası ve alışveriş merkezinin gelecekte yaşayabilmesi için önemli bir aksı teşkil etmektedir. Bu yaya aksı ile ilişki kurulması amacıyla arazinin kuzey ucunda + 0.00 kotunda meydan önerilmiştir.

Taşıt Ulaşımı
Yapı kompleksine taşıt ulaşımı için Mumcular Yolu uygun görülmüştür. Bu yol Belediye Hizmet Binası ve Alışveriş Merkezi için bir nevi servis yolu olarak tanımlanmıştır. Mumcular Sokak ile Kahramanmaraş Caddesi’nin kesiştiği noktada Başkanlık girişi bulunmaktadır. Yapı adasının ortasında 4.00 kotunda kapalı otopark giriş rampası bulunmaktadır. Kapalı otopark arazinin yeteri kadar büyük olmamasından ve maliyet faktörü gözetilerek her iki yapı için de ortak olarak tasarlanmıştır. Otopark alanına arabasını parkeden ziyaretçiler üç farklı çıkışı kullanarak Belediye Hizmet Binası’na, +4.00 kotundaki Ara Meydan’a ve Alışveriş Merkezi’ne ulaşmaktadırlar. Otopark araç çıkışı + 8.00 kotunda Mumcular Caddesi’nin güney tarafında düşünülmüştür. Alışveriş merkezi servis girişi Mumcular Caddesi’nin + 4.00 kotunda otopark hacmindan bağımsız olarak düzenlenmiştir.

Malzeme
Yapıların büyük oranda betonarme karkas sistem ile çözüm yoluna gidilmiştir. Çatı ve saçak sistemleri ise çelik strüktürde ele alınmıştır. Alışveriş Merkezi’nin çatı bölümünde metal çatı sistemi uygun görülmüş ve tüm yapıda ışık geçirgenliği en az %65 mertebesinde bulunan “clear” cam kullanılması önerilmiştir. Belediye Hizmet Binası’nın cephesi giydirme cephe olarak düşünülmüş ve kompozit levha ve emprenye edilmiş ahşap plakalar ile giydirilmiştir.

İklim
Trabzon ilinde yıllık ortalama sıcaklık yaklaşık 14.5 C’dir. Bölgede poyraz rüzgarı (kuzeydoğu) görülmektedir. Bu veriler dahilinde kuzey – güney yönünde kütlede gerçekleştirilen oşaltmalarla özellikle yaz ve bahar ayları için rüzgarın serinletici etkisinin yapı adasının iç kısımlarına dek alınması amaçlanmıştır. Karadeniz iklim karakteri bağlamında bölgede görülen bol yağışa istinaden açık alanlar mümkün olduğunca yapı içerisine doğru genişletilmeye çalışılmıştır.

Peyzaj Meydan (+ 0.00 kotu)
Bu mekanda araç trafiğinin sebebiyet verdiği olumsuz etkiyi azaltmak amacıyla bölgeye özgü sarıçam ağaçları düşünülmüştür. Sarıçamların alt kısımlarında bordür işlevi görecek çalı türü bitkiler önerilmiştir. Ağaç diplerinde ancak gölge veya yarıgölge koşullarda yetişebilen ormangülü (rhododendron) , açelya (azalea), ve ortancalar (Hydrangea macrophylla) önerilmiştir. Bu şekilde düzenlenmiş bir koruluğun son derece dengeli ve huzur verici olacağı tahmin edilmektedir.

Sur Duvarı
Sur duvarlarının bulunduğu bölge her ne kadar yapı sınırı dışında kalsa da görsel açıdan yapı adasının bir uzantısı olarak ele alınmış ve bitkilendirilmiştir. Bu mekanda bordür olarak çerçeve ve kolonat etkisi veren, yerden en uç noktasına kadar yeşil olan ağaçlar, bir iç kısımda karaçam, kızılçam gibi herdemyeşil daha organik dokulu, dallanma özelliği de olan ağaçlar, Toros/Lübnan Sediri (Cedrus libani), daha bir iç kısımda ise yüksekilği daha az ve daha formal görüntü veren topçamlar, diğer ismiyle fıstık çamları ve en ortada da ulu bir çınar, kışın korunun ortasına güneş ışınlarının girmesini sağlayan ve ortamı kasvetten uzaklaştıran baharda ise yeşillenerek iklim fakını ortaya koyan ve mekana vurgu yapan ağaçlar önerilmektedir.

Başkanlık Girişi (+ 1.50 kotu)
Bu alanda çiçek tarhları önerilmiştir. Çeşitli mevsimlik bitkilerin yanı sıra bu alanda 1.20 yüksekliğinde topçam benzeri zakkum kullanılması öngörülmektyedir.Bu zakkumları bir nevi yer kotundan yukarıda yer alan çiçek topları olarak düşünülmektedir. Zakkum sezonu uzun bir bitki türüdür. Aylarca çiçekli kalacaktır. Yine zakkumların taç izdüşümlerinde olmak kaydıyla izdüşümüyle aynı büyüklükte alan kaplayacak şekilde marul çiçekleri, lahana çiçkleri ve laleler kullanılması önerilmektedir. Bu şekilde zakkumun tacı daha da vurgulanmış olacaktır. Çiçeklerden arta kalan alanlarda ise sürgünlerden çoğalarak yayılan tarzda, çime alternatif olarak kullanılabilecek çalı vaya sukulentler önerilmiştir. Çiçek tarhlarının bordürleri beyaz dere çakılı ile oluşturulacaktır.

Gösteri Alanı (+ 1.50 kotu)
Belediye hizmet alanı ile Şenol Güneş Caddesi arasında kalan gösteri alanı ile + 4.00 kotunu bağlayan rampanın her iki yanı bitkilendirilmiştir; bodur meyve fidanları, bodur elma, bodur armut, bodur kiraz ve kocayemişi denen çilek benzeri meyveleri olan Arbutus unedo) bitkilerdir. Rampanın diğer ucunda manolya ve kamelya (Camelia japonica) kullanılması önerilmektedir. Bu alanda kullanılacak bitkilerin formu diğer bodur ağaçlarla tezat yapacak şekilde sadece iki üç yerde olacaktır.

Üst Meydan (+ 9.00 kotu)
Arazinin güneyinde bulunan bu alan hemen bitişiğindeki Atapark ile ilişkilendirilmiştir. Burada amaç üst meydanı Atapark’ın bir devamı niteliğinde algılatmaktır.Bu alanda top şeklinde taçlandırılmış yalancı akasya (Robinia Pseudoacacia) uygun görülmüştür. Bu bitkinin sıkı bir yeşillik görünümü sağlayacağı düşünülmektedir. Bunun dışında katalpa ağacı da büyük yaprakları ile gölgelendirme elemanı olarak işlev görecektir.
Trabzon Eski Tekel Binası Yeniden Canlandırma Mimari Proje Yarışması
YorumlarYorum Sayısı: Henüz hiç yorum yapılmamışBütün yorumları forumda okuyun!
Bütün yorumları forumda okuyun!
Trabzon Eski Tekel Binası Yeniden Canlandırma Mimari Proje Yarışması
Yarışma Projeleri Arşivi
Dönem içinde yayınlanan projelerin listesi aşağıdadır. Ayrıntılarına ulaşmak istediğiniz proje başlığını listeden seçiniz.