Yarışma Projeleri

Kayseri İç Kalesi'nin Korunarak Kültür ve Sanat Ortamına Dönüştürülmesi için İki Kademeli Ulusal Mimarlık Yarışması

Tarih: Ekim 2008
Mansiyon (H. Sinan Omacan-Didem Teksöz-S. Yıldız Salman)


Proje Müellifi

H. Sinan Omacan (Ekip Başı)
Didem Teksöz
S. Yıldız Salman

Danışmanlar
Orhan İlkay Ergüneş
S. Cevat Tanrıöver
İsmet Defne
Meltem Erdem
Erdinç Kolcu

Yardımcılar
Merve İnce
İrfan Ertiş
Yavuz Selim Yılmaz

Genel Yaklaşım
Kent-Kale-Kültür-Yaşam
Kale tarihi kent merkezindeki konumunun yanısıra, taşıdığı mekansal ve tarihsel potansiyel ile de Kayseri’nin gündelik yaşantısı içinde ayrıcalıklı bir yer tutar. Kentin bu en önemli anıtsal yapısının, gündelik yaşantı içinde kültür ve sanatın yeniden üretimine zemin hazırlayacak çok programlı bir sosyal ortama dönüştürülmesi amaçlanmıştır.

Mevcut çevre ilişkilerinin ve kent içindeki anıtsal algısının kuvvetlendirilerek sürdürülmesi temel yaklaşım olarak benimsenmiştir. Kalenin burçları tasarlanan bu kültürel ve sosyal ortama kale ve kent arası görselliklerin yaratılmasına olanak sağlayan, mekansal karakterin ağır bastığı çeşitli sanatsal etkinlik alanları olarak katılacaklardır.

Kale – Obruk/Çukur
Kale duvarlarının tanımladığı alanda, ikinci bir iç mekan olarak tasarlanan kaleiçi çukur/obruk kalenin taşıdığı algısal ve mekansal potansiyeli güçlendirerek açığa çıkaracak ve kalenin tüm mekanın ana kurucusu olarak kalmasını sağlayacaktır. Böylelikle obruk/çukur, kale içindeki sosyal-kültürel ve sanatsal ortamın ana mekanı ve bağlayıcı/bir arada tutucu unsuru olcaktır.

Obruk Kale
Kale, Obruk ile birlikte hem kentin merkezinde bulunan rekreatif-kültürel bir sosyal alan olarak varlığını sürdürerek hem de bu sosyalliğin içinde yer alan ve bu sosyallikten beslenen Kırmızı Kule ve Korugan ile desteklenerek-bilgilenme, üretme ve sergileme merkezine dönüşecektir.

Program
Kale - Yeniden Kullanım

Kale, bir anıt olarak kendiniz sergilemenin ötesinde hem zemin hem de seğirdim kotunda obruğu çevreleyen ve kent yaşantısının içine katan bir arayüz olarak yeniden işlevlendirilmiştir. En azla yetinmek temel tasarım yaklaşımı olarak benimsenmiş, kalenin içinde tasarlanan obruk ve yeni yapıların, mevcut anıtsal yapının mekansallığını güçlendirmesi hedeflenmiştir. Amaç, kalenin içine bir kültür-sanat merkezi inşa etmek değil, kalenin kendisinin bir kültür ve sanat ortamı olarak kullanılmasına olanak sağlamaktır. Bu çerçevede, yeni yapılar kalenin bir üretim ve sergileme mekanı olarak aktif kullanımını desteklemek ve zorunlu gereksinimleri karşılamak üzere tasarlanmışlardır. Kalenin sözü edilen biçimde kullanımında, müzik ve film festivallerinin yanısıra, heykel haftaları, çağdaş sanat günleri gibi sanatın üretim sürecinin yaşanacağı, bu sürecin halk ile paylaşılacağı ve sonucunda yine aynı mekanda sergileneceği etkinlikler öncelikli önem taşımaktadır.

Kentten Kaleye Bakış
Proje bir yandan iç kalenin kültür ve sanat ortamına dönüştürülürken bir yandan da tarihi kent merkezinden algısının güçlendirilmesine vurgu yapar. Çok azı günümüze ulaşmış olan Önsur duvarlarının izlerinin, kaleyi çevreleyen döşeme ile kent mekanına katılması önerilmiştir. Bu sınır, aynı zamanda Kale’nin dış aydınlatma tesisatını da içeren kırmızı prizmalar ile kuvvetlendirilmiştir. Girişlerde yer alan kırmızı dikitler ise kalenin güncel kullanımlarına ilişkin kimi zaman canlı görüntüler sunmaya da olanak tanıyan bilgilendirme ekranları ile kenti Kale’den haberdar etmek üzere tasarlanmışlardır. Girişleri vurgulayan kırmızı yollar ön sur izinin içinden kaleye ulaşır.

Kapılar
Kuzey Kapısı: Kalenin kuzey duvarı üzerinde sonradan açılan giriş mevcut çevre ilişikileri ve yaya hareketleri düşünülerek gündelik kullanımlar ve servis hizmetleri için korunacaktır. Biletli ya da davetli etkinliklerde kontrollü olan diğer iki giriş kullanılacak ve Kuzey Kapısı kapatılacaktır.

Doğu Kapısı: Kentin ana ulaşım akslarından biri olan ve tarihi kent merkezi içinden geçen Talas Caddesi üzerinde yer alan doğu girişi, caddenin diğer tarafında bulunan Huant Hatun Külliyesi ve Zeynel Abidin Türbesi'ne bakar. Günümüzde kale çevresindeki yaya ulaşımı, tam da tarihi anıtların görsel olarak bir mekansal bütünlük yaratabileceği doğu cephesinde kesintiye uğrar. Kalenin yeniden kent bütünü içine kazandırılması ve varolan tarihsel bütünlüğün vurgulanması amacıyla doğu cephesinde önsur üzerinde bulunan kapının yeniden açılarak yaya ulaşımının bu noktaya bağlanması önerilmiştir. Mekansal olarak kent ile kale arasında bir tampon alan oluşturan doğu girişi, gündelik kullanımın yanısıra kontrollü girişler için de kullanılacaktır. Böylelikle, girişte yer alan ve önsur duvarı ile kısmen çevrelenmiş açık alan, özel davet, etkinlik ve toplantılar için bir karşılama ya da bekleme mekanı olarak kullanılacak, aktif kullanıcılar dışında kalenin kente açılması sağlanacaktır. Kalenin tarihi ve güncel kullanımı ile ilgili bilgilendirmeler giriş mekanında yer alan sabit panolar ile yapılacaktır. Günümüzde Talas Caddesi’nin genişletilmesi ile ön sur bandının kalenin güneybatı köşesinde kesintiye uğrayan bölümünün gerekli izinlerin alınabilmesi durumunda tamamlanması, böylelikle doğu girişinden de güney cephesi boyunca yer alan heykel bahçesine ulaşımı olanaklı kılarak Önsur ile İç Kale arasındaki açık mekanın sürekliliğinin sağlanması önerilmiştir. Söz konusu tamamlamanın mümkün olamaması durumunda, önsurlar mevcut haliyle korunacak, Kuzey Kapısı’nda olduğu gibi ön sur izininin döşeme kaplaması ve aydınlatma elemanlarını içeren prizmalarla algısal olarak tamamlaması ile yetinilecektir. Güneydoğu köşesinin tamamlanması konusu Restorasyon Raporu’nda detaylı olarak ele alınmıştır. İç kalenin Doğu Kapısı içine eklenen merdiven ile Kale içi ile mevcut çevre kotları ilişkilendirilmiş, bu giriş mekanına etkinliklere ilişkin bilgilendirme ve bilet satış birimi yerleştirilmiştir.

Güney (Çarşı) Kapısı: Ön surdan geçilerek ulaşılan Güney Kapısı, Doğu Kapısı'na benzer şekilde mekansal olarak kent ile kale arasındaki tampon alana açılır. Güney cephesi boyunca devam eden ön sur ile iç kale arasında kalan bu alan heykel bahçesi olarak düzenlenecektir. Girişte yer alan ve ön sur duvarı ile kısmen çevrelenmiş alan özel davet, etkinlik ve toplantılar için bir karşılama ya da bekleme mekanı olarak kente katılacaktır.

Seğirdim ve Burçlar
Seğirdim, yalnızca bir yürüme yolu olmanın ötesinde görsel olarak kentle en yoğun ilişkilenen ve tüm kaleyi çepeçevre kateden sürekli bir mekan olarak tasarlanmıştır. Seğirdim kotuna ulaşım batı ve doğu köşelerinde yer alan kuleler içinden sağlanacak, özgün merdivenler kullanılmayacaktır. Kaleden kentin seyir olanaklarının artırılması amacıyla Doğu ve Güney Kapıları'nın üstüne gelen noktada seyir terasları oluşturulmuştur. Bu terasların oluşturulması için üstü kapatılan mekanlara ilişkin bilgiler Restorasyon Raporu’nda yer almaktadır. Seğirdim kotundan kullanılan ve çoğunlukla mekana özel sanatsal etkinlikler için ayrılan sergileme mekanları üst kotta tüm kaleyi çevreleyen yürüme yoluna açılan ve hem kentin hem de obruğun seyredilebileceği zengin görsellikler içeren bir mekanlar dizisi olarak burçların içinde tasarlanmıştır.

Burçların yeniden kullanımları için geliştirilen öneriler, kalenin tarihi mekanlarının yeni tasarlanan kültürel alana yalnızca bir görsel fon oluşturmanın ötesinde mekanın tümel kurgusu içine entegre edilmesi ana fikri benimsenmiştir. Yerinde yapılan gözlemler, mevcut rölöve ve kaleye ilişikin diğer belgeler incelendiğinde burçların bir kısmının zemin katlarının tonoz örtülü bir kısmının ise tüm düşey bölümlenmelerinin ahşap döşemeler ile sağlandığı görülmüştür. Burçlara önerilen işlevlerin belirlenmesinde bu tipolojik farklılık ve alansal büyüklükler belirleyici olmuştur. Bu çerçevede, tüm burçların hem zemin (±0.00) hem de seğirdim (+11.50) kotundan kullanılması önerilmiştir. Tüm zemin katlar mevcut zemindeki dolgular temizlendikten sonra sökülebilir platformlarla kaplanacaklardır. Bu platformlar, zeminde yer alan dolgunun temizlenmesi sonrasında özgün döşemeye ilişkin herhangi bir iz bulunması durumunda bu izlerin ziyaretçilere gösterilmesine olanak sağlayacak şekilde detaylandırılacaktır. Aynı zamanda eklenen döşeme ve burç girişlerindeki kırmızı kutular, zemin katlarda yer alacak işlevler için gerekli elektrik, havalandırma gibi teknik donatıları, tarihi yapıya zarar vermeden yerleştirme olanağı sağlayacaktır. 2 ve 4 No’lu burçlar dışında tüm burçlar yapı üzerindeki özgün izlerden faydalanılarak ahşap döşeme ile kapatılacak, girişleri açık bırakılacaktır. Burçların içine hiçbir şekilde ıslak mekan sokulmamasına özen gösterilmiştir.

Zemin kotu tonoz örtülü olan 5, 6,7 ve 9 No’lu burçlar özgün mekan düzenine bağlı kalınarak, üç katlı olarak tasarlanmış, zemin katları atölye ve seminer salonları, seğirdimden inilerek ulaşılan katları karartılmış mekanları gerektiren gösteri ve performans alanları, seğirdim kotundan ulaşılan katlar ise üstü kapalı sergi alanları olarak tasarlanmıştır. Benzer şekilde 10, 11, 12, 13, 14 ve 15 No’lu burçlar da; zemin katta dükkan, diğer katlarda ise ses ve ışık gösterileri ile yerleştirme ve yere özel doğaçlama etkinliklerine olanak verecek esnek sergileme alanları olarak düşünülmüştür.

Tüm katları ahşap döşemeli olan 8 ve 16 No’lu burçlar, günümüzde özgün yapıya ilişkin izlerin büyük ölçüde yitirildiği ve diğer burçlara kıyasla daha fazla bozulmuş olmaları nedeniyle düşey sirkülasyon alanları olarak kullanılmaları düşünülmüştür. 3 No’lu burç içine yerleştirilecek bir asansör ile yaşlı ve engellilerin seğirdim kotuna ulaşımı sağlanacaktır.

2 ve 4 No’lu burçlar ise herhangi bir işlev yüklenmeden farklı dönem izleri, döşeme izleri korunarak kendilerini sergileyeceklerdir. Bu burçlar, yalnızca zemin kotundan ulaşılan ve burç boyunca yükselen tek mekan olarak özel sergileme ve yerleştirmelere ayrılmışlardır.

Özelleşmiş Kullanımlar
1 ve 18 No’lu burçlar daha özel çağdaş sanat gösterilerinin sergilenebileceği mekanlar olarak tasarlanmıştır. İç Kale’nin Bizans dönemine ait tek burç kalıntısını içinde yer aldığı 17 No’lu burç ise Kale’nin tarihçesinin ile kültür ve sanat ortamına dönüştürülmesi sürecinin ziyaretçiye maket, film fotoğraf gibi farklı ortamlarda aktarıldığı özel bir sergileme / bilgilendirme mekanı olarak tasarlanmıştır.

Hünkar Odası ve Güney Girişi Üstündeki Kubbeli Mekan 
Güney Kapısı üzerinde yer alan ve Geç Osmanlı dönemi eki olduğu anlaşılan ve Hünkar odası olarak adlandırılan sütunlu mekan, kent ile ilgili seminer ve toplantılara ayrılmıştır.

Güney giriş üstünde yer alan kubbeli mekan ve önündeki teras Kayseri ve Kayseri tarihi ile ilgili kitap, harita, ve farklı türlerden basılı malzemenin sergilendiği ve satıldığı ziyaretçilerin dinlenebileceği bir alan olarak düşünülmüştür.

Fatih Camisi
Kale içine getirilen yeni işlevlerle bütünlük sağlayacak şekilde, sonradan eklenmiş olan son cemaat mahali kaldırılmış, yapı Kayseri Tarih Müzesi olarak yeniden işlevlendirilmiştir. Bölgede tarihinde önemli yer tutan Kültepe-Kaneş, Casarea, Selçuklu ve Osmanlı Dönemleri arkeolojik ve tarihi kazı ve eserlerinden örneklerin sergileneceği düşünülmüştür. Kale’nin kent mekanı içinde mutlak bir uğrak noktası olacağından hareketle müzeyi ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin Kayseri dışında da bölgedeki tarihi mekanlar hakkında bilgilendirilmesi amaçlanmıştır.

Obruk
Çok programlı bir çukur olarak tasarlanan alanda, merkezden kalenin içine ve kalenin içinden merkeze yayılan sergi gösteri ve rekreasyon alanları yer almaktadır. Obruk zemininden başlayan rekra-easyon alanının merkezinde kırmızı kule ile sahne yapısı arasında uzanan bir su yolu yer alır. Soffitto Köprü ile ikiye ayrılan Obruk’un batısında kalan kademeli alan, açık hava kahve ve lokantası yer aldığı bir rekreasyon alanı olarak tasarlanmıştır. Soffitto Köprü'nün doğusundaki alan ise konser, tiyatro gibi farklı türden sanatsal etkinliklere olanak veren bir açık hava tiyatrosu ve yazlık sinema olarak tasarlanmıştır. Sahne yapısı, gösterinin hava koşullarından etkilenmemesi için üstü kapalı olarak tasarlanmıştır. Kırmızı Kule ve Korugan zemin kotunda Obruk’a açılır.

Kırmızı Kule
Kaleiçi Obruk'un çekirdek programları yüklenen yapı ve olarak “sanat üretim ve sergileme ortamının” altyapısını barındıran bir merkez olarak tasarlanmıştır., Yapının Obruk’a açılan zemin katında teknik servis mekanları ile lokanta ve kafe, üst katlarında ise kapalı sergi salonları, ofis kütüphane ve konferans salonları yer alır. Yapının bodrum katı sarnıç olarak tüm kaleye hizmet verecek, teras katı ise tüm Kale içinin algılanabileceği bir seyir terası olarak kullanılacaktır.

Korugan
Yaratılan topografya içine gömülmüş ve doğrudan çukura açılan çok programlı yapı olarak tasarlanmıştır. Davetli sanatçılar ve tasarımcılar ile üniversiteler ve Kayseri sanayi kuruluşları arasında işbirliğinin geliştirilmesine yönelik “Tasarım Günleri” ve benzeri diğer sanatsal çalışmaların yürütüleceği ana yapı, kış aylarında ya da iklimlendirilmiş ortam gerektiren çalışmalarda kapalı üretim alanlarının merkezi olarak hizmet verecektir. Yapıda, konferans ve gösteriler için çok amaçlı salon ve sergi ya da atölye çalışmaları için bölünerek kullanıma olanak tanıyan bir ana salon yer alır. Yapının basamaklı üst örtüsü gündelik kullanımda Kale’nin farklı bir kottan algılanmasına olanak tanırken, Kale duvarlarında yapılacak özel ses ve ışık gösterileri için de bir seyir alanı olarak kullanılabilecektir.

Gösteri Alanı
Gösteri alanında amfitiyatro ve Soffitto Köprü yer almaktadır.

Amfitiyatro
Çeşitli açık hava gösterilerinin yapılabileceği bir mekan olmanın ötesinde, gösteri olmadığı zamanda kalenin seyredilebileceği bir açık alan olarak kullanılacaktır.

Soffitto Köprü
Gündelik kullanımda, obruk üstünden geçiş yolu olarak kullanılırken, gösteriler sırasında kulis, sahne çıkışı ve sahne aydınlatma tesisatını içeren ve bir yüzü de sinema ekranı olarak kullanılabilecek bir yapı olarak tasarlanmıştır.

Uygulama Yaklaşımı
Proje kapsamında, kalenin aktif kullanımı önerilmektedir. Bununla birlikte, bu kullanım için gerekli olan donatılar sökülebilir ve Kale’den olabildiğince algısal olarak ayrıştırılabiilecek vurguda tasarlanmıştır. Tüm tesisatlar “ayrıştırılmış ekler” aracılığı ile mekanlara eklenmiş, Kalenin duvar ya da özgün döşemeleri bu müdahalelerden uzak tutulmuştur. Açık alan düzenlemesinde tercih edilen çim/taş, ahşap/beton yüzeyler ile kırmızı kutular gibi malzeme ve dokuların tarihi yapı ile birlikte oluşturacağı bütünsel görsel uyum ile eski-yeni ayrımı ortadan kaldırılacak, dolayısıyla kale zamansızlaştırılacaktır. Bu yaklaşım çerçevesinde farklı uzmanlıkları gerektiren bilgiler restorasyon, peyzaj, statik, mekanik ve elektrik raporlarında sunulmuştur.İmaj Galerisi
Kayseri İç Kalesi'nin Korunarak Kültür ve Sanat Ortamına Dönüştürülmesi için İki Kademeli Ulusal Mimarlık Yarışması
YorumlarYorum Sayısı: Henüz hiç yorum yapılmamışBütün yorumları forumda okuyun!
Bütün yorumları forumda okuyun!
Kayseri İç Kalesi'nin Korunarak Kültür ve Sanat Ortamına Dönüştürülmesi için İki Kademeli Ulusal Mimarlık Yarışması
Yarışma Projeleri Arşivi
Dönem içinde yayınlanan projelerin listesi aşağıdadır. Ayrıntılarına ulaşmak istediğiniz proje başlığını listeden seçiniz.