Yarışma Projeleri

Edirne Belediyesi Selimiye Camii ve Çevresi Ulusal Kentsel Tasarım Proje Yarışması

Tarih: Mart 2010
İkinci Mansiyon (Tarık Yaşar, Bilge Kalfa, Onur Kemal Kösedağ, Nilüfer Çalışkan, Sedvan Teber, Mehmet Gören)


Proje Müellifi:

Tarık Yaşar - Peyzaj Mimarı / Bilkent Üniversitesi - (Ekip Lideri)

Bilge Kalfa - Y.Mimar / İTÜ

Onur Kemal Kösedağ - Mimar / İTÜ

Nilüfer Çalışkan - Peyzaj Mimarı / İTÜ

Sedvan Teber - Şehir Bölge Plancısı / ODTÜ

Maket: Mehmet Gören - İTÜ

Mimari Açıklama Raporu:

Tasarım Yaklaşımı

Edirne ‘dialog' projesi Edirne kentinin sahip olduğu sorunları ve potansiyelleri değerlendirerek yeni bir kentsel/kamusal dialog kurmayı önermektedir.

Projenin önerdiği ‘dialog'lar, kentin kendi öz değerlerinden ve bu değerlerin çevreleri ile birlikte ürettikleri anlamın yeniden yorumlanmasından oluşmaktadır.

Proje ‘tarihsel dialog', ‘kamusal mekanla dialog', ‘doğal çevre, kentsel peyzaj dialoğu', ‘sosyo kültürel dialog' ve tüm bu dialogların da birbirleriyle olan ilişkilerinin tümel olarak ele alınmasından yola çıkmıştır.

Kent kullanıcısı ölçeğinde oluşturulan ilişkiler bütünü, daha geniş ölçeğe taşınarak kentin genelini tanımlar. Proje önerisi kentin kendi zenginliğini,şartlarını ve sürdürülebilirliğini önemser ve ithal ikame tuzaklarına takılmadan ‘dialog' meselesini çetrefilsizce hakiki kılmayı önemser.

Tarihsel Dialog
Kent Traklar tarafından Orestia adı ile kurulmuş ve daha sonra M.Ö.Romalıların hakimiyetine geçmiştir, M.S 2.yy'da Hadrianus'un emri ile Hadrianapolis adını almış ve 1365 yılında Osmanlılar'a başkent olana kadar Bizans'ın toprakları olmuştur. Osmanlılardan önce bir süre Bulgarlar ve Avarlar da kenti ele geçirmişlerdir, Osmanlı döneminde bir çok işgal yangın ve deprem gören şehir 1920'de Yunan işgaline uğramış, Kurtuluş Savaşı'nın sonuçlanmasıyla 25 Kasım 1922'de nihai olarak Türk egemenliğine girmiş ve Lozan Anlaşması'yla Yunanistan'dan savaş tazminatı olarak alınan Karaağaç'ın 15 Eylül 1923'te Türkiye'ye katılmasıyla ilin sınırı bugünkü halini almıştır.

Kurulduğu günden bugüne her döneme ait farklı bir mimari, sosyo kültürel ve kentsel süreç geçiren kent, her yeni dönemde bir önceki döneme eklemlenerek, zengin bir katmanlaşmayla günümüze ulaşmıştır. Edirne'de bugün, Roma dönemine ait yapılar, Osmanlı'nın farklı dönemlerine ait bir çok farklı yapı aynı zamanda Cumhuriyet döneminde yapılmış yapılar bir arada bulunmaktadır. Tüm bu zenginlik projenin tarihsel dialog başlığı altında ele aldığı durum için çok önemlidir. Tarihsel dialogla sözü edilen bu katmanlaşmanın parçalarının üst üste geldiği birleştiği, iyileştirildiği, görsel ve işlevsel olarak yeniden değerlendirildiği, kente kazandırıldığı kentin tarihle olan dialogunun hayata geçirildiği bir öneridir.

Bu öneri kapsamında yapılan müdahaleler şu şekilde sıralanabilir,

1 - Selimiye merkezli kent meydanı 
Selimiye Camii ve Arastası, Eski Camii, Belediye hizmet yapısı, ticaret birimlerinin çevrelediği      mevcut açık alanı  kapsayan alan. 
-Ali Paşa Çarşısı ve kuzeyinde bulunan Kaleiçi bölgesi tarihi sur kalıntılarını çevreleyen niteliksiz yapı stokunun temizlenmesi ve kent meydanına eklenmesi. ---Makedonya kulesinin Çevresinde bir arkeoloji Parkı oluşturulması ve Makedonya Kulesinin de kent terası ve Arkeoloji Parkına bir yapı olarak işlevlendirilmesi.
-Tarihi hamam, 3 Şerefeli Cami, Saatli Medrese, Peykler Medrese'nin oluşturduğu bölgenin kent meydanına eklemlenmesi.
-Bedesten, Rüstem paşa kervansarayı ve çevredeki mevcut ticaret birimlerinin yeni öneriyle meydan ile yakın kentsel alanların sıkı biçimde bütünleştirilmesi ?
-Meydanı çevreleyen kentsel doku ile tescilli yapılarla ilişkisi dikkate alınarak yeni fiziki yapılaşma önerisi  
2 - Yönetim Merkezi 
Hükümet konağı, adliye, valilik, vergi dairesi ve tarihi yapıların bulunduğu bölgenin, mevcut bitkisel yapı karakteri korunarak yaya aksları üzerinden doğrudan ilişkilendirilmesi, 
Mevcut yeşil alanların iyileştirilmesi, güçlendirilmesi, kent açık alan sistemiyle ilişkilendirilmesi 
3 - Muradiye cami (1435) tarihi meydanı
Muradiye cami ve Selimiye cami yaya aksı bağlantısı  
Muradiye cami iyileştirme, yeni açık alan düzenleme ilkeleri ve aydınlatma önerisi 
2 - Kaleiçi Bölgesi
-Kaleiçi bölgesini tanımlayan surların çevresinin temizlenerek kentte kazandırılması, yıkılan bölümlerinin de algılanabileceği aydınlatma yaklaşımı önerilmesi 
-Kaleiçi bölgesi yapı stokunun iyileştirilmesi, önemli yapıların saptanarak aslına uygun biçimde güncel şartlarla uyumlu restore edilmesi ve işlevlendirilmesi.
-Makedonya kulesi çevresinin yanında bulunan trafodan başlıyarak birçok niteliksiz yapının kaldırılması. Burç yapısı ve çevresini arkeoloji parkı işlevinin kazandırılması. Yapının içinde yapılacak küçük ölçekli müdahallerle kentte yüksek noktadan bakış olanaklarının sağlanması.
-Büyük Sinagogun aslına uygun ve çağdaş gereksinimleri de yerine getirecek şekilde yeniden inşaa edilmesi

Kamusal Mekanla/Mekanda Dialog
Edirne kent makroformunda yapılar arasında kalan boşlukların kent içindeki varlıkları kentte açık alan ve kamusal mekan kullanımlarına fazlasıyla imkan / mekan veren potansiyeldedir. Dialog projesi bir kentin gelişim ve değişiminde en önemli paya sahip olan kamusal mekanların önemine dikkat çeker ve bu mekanların tüm kent içine yayılmasını benimser.

Bu nedenledir ki yüksek duvarlarıyla kent merkezinde bulunan askeri alan kent kütüphanesine dönüştürülerek kente dahil edilmesi öngörülmüş, bunun dışında önemli kamusal mekanların kentlinin kullanımını sınırlıyan duvarların, çevredeki niteliksiz yapılaşmanın giderilerek, kentlinin birlikte olabileceği, kenti daha iyi algılayabileceği kentsel ve kamusal mekanlar üretmeyi öngörür.

Kentte iki önemli yapısal yön bulunmaktadır, bunlardan biri Selimiye'nin de üzerinde bulunduğu ve diğer dini ve bazı kamusal yapıların yer aldığı güneydoğuya göre belirlenmiş yöneliş, diğeri 1902'de planlanmış olan kaleiçi bölgesinden yayılan grid sistemdir. ‘Dialog' projesi kentte bulunan bu iki önemli ana yönü yeni radyal bir yapı birbirine bağlar, kentte bütünsel bir sistem oluşturur.
Bu yönler arasındaki ilişkileri yalnızca zeminde giden çizgilerle kurmaksızın aynı zamanda dialog dokusu olarak adlandırılan bu yeni kılavuz üzerinde birçok yeni kamusal mekan kullanımı önerisi getilmektedir, kentli ticaret, kültür, sanat, dini bir çok yapının bulunduğu bu akslarla kamusal mekanlarda buluşur. Kentiçi dialog için bu kamusal mekanlar önemlidir ve dialog aksı kent içi dialoğu projenin bütünü içine yayar.

-Yapı  grupları arasında oluşan zengin mekansal özellikleri işlevlendirerek sanat ve kültür aktivitelerinin çoğaltılması     
-Kent meydanı ve çevresinde yer alan bazı yapıların işlevlerinin merkez kullanımı işlevine dönüştürülerek (kent tarihi eğitim, kent bilgi edinme ve tanıtım merkezi olması gibi) merkez kullanım etkinliğinin arttırılması
-Meydandaki araç yoğunluğunun azaltırılarak kent bütününde tramvay önerisinin kolaylıkla gerçekleştirilmesi, toplu taşınımın güçlendirilmesi, merkezdeki araç trafik yollarının doğal malzeme önerisiyle meydanla bütünleşmesi trafiğin yavaşlatılması ve yeni yollarla merkezdeki araç yoğuluğunun alternatif yollara yönlendirilmesi 

Doğal Çevre Kentsel Peyzaj Önerisi
Edirne kent merkezi gelişmesi batı yönünde Tunca ve Meriç nehirleriyle sınırlanır ve bu eşikler, kentin doğal karakterinin korunması yönünde diaolog projesinde yerini alır.Dialog yaklaşımı projedeki önerilerle bu iki peyzaj unsurunu birleştiren arayüzler üretir.

-Kent merkezinin sınırlarında bulunan Tunca nehri yakınlarındaki nitleliksiz yapılaşma, kullanımlarının kaldırılması ve bu alanların kent yeşiline dahil edilmesi.
-Tunca ve Meriç kenarında yer alacak yeni rekreasyon alanlarının açık alan niteliği ile uyumlu yeni kentsel donatılarla tanımlanması.
-Kent içinden yayılan yeni yaya akslarıyla doğal peyzaj alanlarına ulaşımın sağlanması.
-Kentsel açık alanlar içine kadar uzanan bir koşu ve bisiklet parkuru nehir kıyısındaki doğal karakteri korunacak alanlarda bu niteliğe uygun olarak tasarlanması.
-Yakın çevrede bulunan tarım alanlarında organik tarımın desteklenmesiyle kent ekonomisinede katkı sağlaması, pazar yeri içinde yeni bir organic ürünler pazarı önerisi.
-Kent içinde tasarlanmış peyzaj içinde sert zemin, yeşil ve su alanlarının kentlinin kullanımı düşünülerek yeniden düzenlenmesi.
-Kent mobilyalarının kentsel peyzajla uyumlu olacak biçimde yeniden tasarlanması.
-Kentsel peyzajın içine yeni yaya yolları ve tramvayında geçebileceği yeşil aksların yaratılması

Sosyal Kültürel Dialog
Kent bir dönem Osmanlıya başkentlik yapmış, günümüzde de önemli bir kültür, üniversite ve serhat kentidir. Kent aynı zamanda Rumeli kültürünün de yoğun hissedildiği bir yöredir. Dialog projesi kentte bulunan güçlü sosyal kültürel yapıyı daha da güçlendirmek ve gelişmesine katkıda bulunmak için kente farklı öneriler getirmiştir.bu amaca uygun olarak;

-Kent içinde bazı aksları yaya akslarına dönüştürmek ve bu akslar üzerinde kültürel ve sanatsal aktivitelerin gerçekleştirilebileceği kamusal mekanlar oluşturmak.
-Askeri kışla kent kütüphanesine dönüştürmek
-Yeni meydanlar, kentsel toplanma alanları oluşturmak
-Üniversite ve sivil toplum örgütleri desteği sağlanarak kentin içinde yer aldığı çevrenin doğal değerleri gözetilerek ekoloji duyarlı endüstriyi destekleme
Tümel Dialogda ele alının diğer konular,

‘Tümel dialogla' anlatılmak istenen kentin tarihsel olarak ortaya çıkan kamusal mekanlarının, çarşılarının, dini merkezlerinin, açık alanlarının kent dokusunda kendini yalınlıkla belirlediği bu kentte, kentlinin bir diğeriyle, kentin kendisiyle, ötekiyle (tarihiyle, yeşiliyle, meydanlarıyla,doluluğuyla, boşluğuyla, diğer kentlerle, ülkelerle, kültürüyle...vv) DİALOG kurabildiği durumdur.

Yeni Kent Meydanı Tasarımı
Yeni kent meydanı, Selimiyenin önünde bulunan ve Selimiye yüksekliğinin yüzeydeki iz düşümü kadar bir alanı tasarımla yeniden düzenlenmesi boyutlarında ele alınmıştır. Meydan net, yalın ve sakin tasarım kararlarıyla biçimlendirilmiştir. Selimiye ‘nin kentteki önemine vurgu yapmak için tasarım yaklaşımında yalınlık, sukunet ve tüm kentle bütünleşme benimsenmiştir. Kent meydanından Selimiye'nin algısını engelleyen fiziki yapılar kaldırılmış ve meydan yukarıda belirlenen yaklaşımla yeniden düzenlenmiştir. Meydanın bütünselliği sınırlayıcı ana yollar gözardı edilerek selimiye camii den başlıyan açık alan düzenlemesi meydandan yollar üzerindede devam ederek bu açık alanlardaki bütünsellik sağlanmaya çalışılmıştır.

Yeşil Sistem
Makroformda düşünüldüğünde Meriç ve Tunca nehirleri , çevresiyle birlikte doğal karakteri korunacak alanlar olarak belirlenmiş ve kent ekosisteminin bir parçası olarak değerlendirilmiştir. Bu anlamda Tunca nehir kıyısı boyunca bulunan açık alanlardan kent merkezine hava koridorları ve yeşil koridorlar kazandırılmış; stadyum, pazar yeri ve çevresinde bulunan niteliksiz yapılar temizlenerek kente rekreasyon alanları kazandırılmıştır. Nehirler çevresinde bulunan tarım arazileri de korunmuş ve kent lekesinin Meriç ve Tunca çevresindeki karakteri n korunması ve geleceğe taşınabilmesi amacıyla bir tampon bölge olarak görülmüş ve ekosisteminin sürdürülebilirliği amaçlanmıştır. Kent lekesinin doğu gelişim aksı, kayalık arazi karakteri ve çevre yollarla ilişkileri nedeniyle kent lekesinin büyüme alanları olarak ön görülmüştür. Bu anlamda Tem otoyolu çevresi yeşil kuşaktan yeni kent dokusuna yeşil koridorlar açılmış ve doku içerisinde yeşil alanlarla rekreasyon alanları kazandırılmıştır.

Şükrü paşa tepesi kent seyir terası olarak değerlendirilmiş ve kentin diğer yeşil alanları ile birleştirilerek kent merkezine doğru yeşil koridorlar kazandırılmıştır. Trakya Üniversitesinin bulunduğu yeşil doku kent merkeziyle yeşil akslar ile bağlanarak bütünlük sağlanmıştır. Kale içi bölgesindeki mevcut parklar iyileştirilmiş ve Tunca nehri kenarında önerilen stadyum, pazar yeri, yeni spor alanları, rekreasyon alanları ile birleştirilerek kentin yeşil sistematiğinin önemli bir parçası olmuştur. Hükümet konağı ve adliye gibi kamusal yapıların bulunduğu kent lekesi, yeşil sistemin bir parçası olarak düşünülerek kent meydanıyla bütünlük sağlanmıştır. Bu anlamda yeşil sistem karakteri makro ve micro formlarda kent bütününde fiziksel anlamda düşünülerek ölçekler arasında birleştirici bir eleman olarak düşünülmüştür.

Kent meydanında plantasyon kararları,Muradiye Camii ve kent meydanını birleştiren yaya aksında alle tipi ağaçlandırmasında Platanus orientalis ön görülmüş ve Eski Camii aksına dönerek meydanı tutan bir elemanlar dizisi oluşturulmuştur. Meydandaki ağaçlar korunmuş ve iyileştirilmiştir. Meydan ağaçlandırmasında Ginkgo biloba, Prunus cerasifera pisaardi nigra (Kiraz), Robinia pseudoacacia (Yalancı akasya), Tilia tomentosa (Ihlamur), Betula alba (Huş), Platanus orientalis, Acer platanoides, Platanus occidentalis (Çınar), Fraxinus excelsior gibi meydan karakterine uygun, mevsimsel farklılıkları yansıtan bitki karakterleri ön görülmüştür. Düşeyde ön görülen ağaç karakteri Selimiye ve diğer tarihi yapıları silüette destekler nitelikte olup, zemindeki araç, tramvay ve insan sirkulasyonunu engellemeyecek şekilde düzenlenmiştir. Yatayda öngörülen plantasyon karakteri ise sadece çim karakteridir. Sirkulasyonu olumsuz etkilemeyen, üzerine basılabilir, meydanın bir parçası olarak değerlendirilmelidir.

Kaleiçi bölgesi ile kent meydanı bölgesi arasında kalan bölgenin plantasyon kararları her iki alanın karakterlerini yansıtacak şekilde kurgulanarak, bu bölgede kullanılan bitkiler (Quercus nobilis, Carpinus betulus, Fagus sylvatica 'atropurpurea', Ginkgo biloba, Cotinus coggygria, Malus hupehensis, Acer palmatum, Acacia dealbata, Albizia julibrissin..vb) yaprak döken ve dökmeyen türlerden oluşturulan her iki bölgenin de bitki karakterlerini içinde barındıran bir ara bölge olarak tasarlanmıştır. Kaleiçi bölgesinde ise yol tipolojisine uygun Acer platanoides , Fraxinus excelsior, Robinia pseudoacacia... gibi bitki karakterleri düşünülmüştür. Rekreasyon alanlarındaki bitki kararlarında dört mevsim boyunca değişen, görsel açıdan zengin türler, çocuk oyun alanlarında ise iğnesiz ve insan sağlığı açısından sakıncalı olmayacak türler tercih edilmiştir

Ulaşım/Dolaşım Müdahaleleri
Kent tamamı araç gerektirmeden, yaya olarak dolaşılabilecek ve ulaşılabilecek mesafededir. Tasarım önerisinin genelinde kot farkları yaratmayan ve az bir eğimle mekanlar arası sürekliliği sağlayan bir durum söz konusudur. Öneri kentte yayalaşma ve toplu taşımayı destekler.

-Kamusal mekanların ve açık alanların sürekliliğinin ve birbirlerine geçişlerinin ön planda olduğu projede yayalar ve engelliler için ulaşım oldukça kolaylaştırılmıştır.
-Kaleiçinde ve kent merkezinde bazı sokakların taşıt trafiğine kapatılması öngörülmüştür, bu öngörü kamusal mekanda diaolog fikriyle paralel olarak ortaya çıkmıştır.
-Kente yeni bir toplu taşıma müdahale önerisi olarak üç farklı hatta giden bir tramvay hattı önerilmiştir. Tramvay hattı hem kent içinde önemli merkezlerde 2 dk lık mesafelerle duraklamaktadır, hem de kent merkezinin daha uzağında bulunan üniversite, tren istasyonu, beyazıt külliyesi gibi önemli merkezleri ve uzak mahalleleri merkeze bağlamaktadır.
-Merkez de bulunan otobüs durakları yine merkeze yakın bir noktada bırakılmış ancak yeşil sisteme dahil edilerek, meydandan görsel olarak ilişkisi sınırlandırılmıştır
­-Tunca ve Meriç kenarında bulunan ve doğal karakteri korunması önerilen alanlarda bisiklet ve koşu parkurları önerilmiştir.

Spor ve Rekreasyon Alanları
Tunca ve Meriç nehirleri boyunca bölgesel rekreasyon düzenlemeleri önerilmiş, bu alanlara fitness birimleri, çocuk oyun alanları, mini basket sahaları konulması öngörülmüştür. Aynı zamanda 5 kilometrelik, koşu ve bisiket parkuru yeşil sisteme dahil olarak Tunca nehri boyunca, doğal zemine zarar vermeden önerilmiştir.

Kent Mobilyaları
Kentsel tasarımın kentliyle buluştuğu en önemli arayüzlerden biri olan kent mobilyaları tasarımla uyumlu çizgisel ve yalındır.
Kentte bulunan mevcut kent mobilyası tipolojisinden farklı olarak çeşmeler, oturma elemanları, bisiklet parkları ve bollardlar önerilmiştir.Önerilen bu öğeler zeminden 60 derecelik açıyla üçüncü boyuta yükselerek döşemedeki çizgisel karakteri vurgular nitelikte bulunduğu mekana hareket ve bütünlük kazandırmaktadır.



Refuj hiç kullanılmamış bunun yerine yollar ve yaya alanları bollardlarla ayrılmıştır.Bollardlar aynı zamanda yolları üçüncü boyutta tanımlayan elemanlar haline gelmiştir. Kent mobilyaları meydanlar, alleler, parklar ve önemli yapıların çevresinde dinlenme, bekleme,buluşma mekanları sağlayarak kentteki açık alanların kalitesi arttırmakta ve alan tariflemektedir.



İki tip yüksek aydınlatma elemanı ve zeminle hemyüz giden lineer led aydınlatma elemanları kullanılmıştır. Lineer led aydınlatmalar aynı zamanda Selimiye Camii'nin bahçesinde döneme ait bir enstalasyon gibi tasarlanmıştır.

Döşemeler
Alan bütününde araç yollarını da içine alacak şekilde döşeme malzemesi olarak doğal taşlar kullanılmıştır. Araç trafiği yavaşlatılmış, yaya kullanımı tüm alana yayılmıştır. Selimiye Camii avlu taşları ve bölge taşı olan marmara mermeri meydanda avlunun bir uzantısı olarak döşenmiştir. Diğer malzemeler ise yine bölge ocaklarından çıkan granit alanın diğer baskın malzemesi olmuştur. Selimiye yönünde çizgisel olarak şekillenen taşlar devamında radial form olarak kaleiçi bölgesiyle bütünleştirilmiştir. Böylece alan bütününde bütüncül olarak tasarlanan döşeme karakteri proje önemli bir parçası olmuştur.

Edirne Belediyesi Selimiye Camii ve Çevresi Ulusal Kentsel Tasarım Proje Yarışması
YorumlarYorum Sayısı: Henüz hiç yorum yapılmamışBütün yorumları forumda okuyun!
Bütün yorumları forumda okuyun!
Edirne Belediyesi Selimiye Camii ve Çevresi Ulusal Kentsel Tasarım Proje Yarışması
Yarışma Projeleri Arşivi
Dönem içinde yayınlanan projelerin listesi aşağıdadır. Ayrıntılarına ulaşmak istediğiniz proje başlığını listeden seçiniz.