Proje Müellifi:

Elvan Ebru Omay Polat (Mimar Dr. / Koruma Uzmanı)

Semiha Derya Engin (Şehir Plancısı)

Ayşegül Ada Gürbüz (Peyzaj Mimarı)

Yardımcı Ekip Elemanları:
Tolga Karakayalı (Mimarlık Öğrencisi)

Öznur Saka (Mimarlık Öğrencisi)

Buket Tatoğlu (Mimarlık Öğrencisi)

Tuğba Kılıç (Fotoğraf Bölümü Öğrencisi)

Proje Açıklama Raporu

Kömürün Mirası-Lavuar Park:
"Kültür ve sanat tarihçileri belki de 20. yüzyıla özgü kültür varlıklarını, alışılagelmiş gösterişli yapılar yerine anıtsal üretim yapılarıyla tanımlayacaktır. Konstrüksiyon ve işlevin barındırdığı mutlak güzelliği algılamayı öğrenmeye başladık". Paul Clemen, 1925.

Clemen'in 20. yüzyılın ilk yarısındaki bu öngörü ve tespiti, bugün endüstri mirası kavramıyla somutlaşmıştır. Endüstri arkeolojisi kavramı bu mirası değerlendirmenin yöntemindeki vurgular: Endüstri kültürünün somut veya soyut bütün kanıtları, belgeleri, endüstriyel üretim için veya endüstriyel işlemlerle oluşturulan yapılar, yerleşimler, doğa ve kent peyzajlarını inceleme alanı".

Zonguldak kenti, endüstri mirasının farklı nicelik ve nitelikteki üretim-sosyal ve kültürel mekanlarını kent ölçeğinde barındırır. Zonguldak Karadeniz'in Osmanlı döneminden bugüne bir üretim odağıdır. Endüstri arkeolojisi, Zonguldak'ta kent ölçeğinde bir çalışma alanıdır. Kentin kimliği endüstri mirası ve kömürle tanımlanır. Kent içinde yer alan üretim mekanları, niceliği ve niteliğindeki çeşitlilik ile bir potansiyel oluşturur. Tarihsel ve kültürel değerleri barındıran bu mekanların değerlendirilmesi, sürekliliği ve dönüşümü gereklidir.

Koruma Yaklaşımı:
"Endüstri Devrimi tüm insanlığı ve bu gezegen üzerindeki yaşayan tüm canlıları etkileyecek olan ve bugün de devam eden tarihsel bir sürecin başlangıcıydı. Bu köklü değişikliğin maddi kanıtları evrensel değerdedir ve bu kanıtların değerlendirilmesi ve korunmasının önemi vurgulanmalıdır". (The Nizhny Tagil Charter for the Industrial Heritage , TICCIH , July, 2003)

1956 yılında inşa edilen Lavuar tesisleri 2006 yılında alınan karar sonucunda kısmen yıkılmış kısmen koruma altına alınmıştır. Endüstri mirasının ve modern mimarlık mirasının ilgi alanındadır ve bu bağlamda bütüncül bir koruma anlayışıyla değerlendirilmelidir.

Kentsel, bölgesel, ulusal ve uluslararası ölçekte çevresel değer taşıyan lavuar tesisi, Karadeniz kıyısında ve liman ve kent merkeziyle bütünleşen konumuyla yeni bir kentsel çekim odağı-yeni bir kamusal alan haline gelecektir. Kente yayılmış endüstri ve üretimin izlerine, rotasına rehberlik etme şansına sahiptir. Bu rota, üst ölçekte Karadeniz'de bir kültür rotasına dönüşme potansiyelini barındırmaktadır. Rekreasyon alanları ve kent merkezi ile bütünleşmesi önerilen liman bölgesi bu bağlamda yeniden değerlendirilecektir. Alanın mevcut kent dokusuyla temas ettiği noktalar, bütüncül koruma kapsamında işlev ve mimari nitelik açısından yeniden analiz edilmeli ve müdahale önerileri geliştirilmelidir.

Kültür peyzajı üst başlığı altında sürdürülebilir bir koruma ve yeniden değerlendirme modeli gereklidir. Yitirilen işlevsellik, yeni bir kullanım değeri ile canlandırılacaktır. Bu öneri, alan yönetimi ve bütüncül koruma kavramlarıyla desteklenerek geliştirilebilir.

Toplumsal hafızadaki üretim ve işlev yaşatılmalı. Toplumsal hafızada kent hafızasındaki yerini kaybetmemek.

Alanın koruma Alan ölçeğinde temel kömürün yerini alan insan. Hafızayı canlandırma-yeniden okuma -oluşturma.

Mevcut lavuar yapısı ve silo altı strüktürü modern mimarlık ürünü için koruma ve restorasyon kararları önemlidir. Betonarme yapı ve strüktür, tasarım ve malzeme özgünlüğünü koruyan modern mimarlık ve endüstri mirası ürünüdür. Yapıların yerinde korunması bu bağlamda alınan bir karardır. Betonarme strüktürün restorasyonu, yine bu bağlamda gerçekleştirilecektir. Yıkımlar nedeniyle özgün malzeme kaybı oldukça fazladır. Bunun yanında tasarıma dair veriler, eldeki belgelerde mevcuttur. Yıkılan mekanların rekonstrüksiyonu yerine lavuar işlevine özel sirkülasyonu yeniden canlandırmak yönündeki karar, somut verileri çağdaş strüktür ve mekan tasarımlarıyla zenginleştirmeyi, diğer bir deyişle tasarım özgünlüğünü yeniden canlandırmayı amaçlar.

Teknik donanımın büyük ölçüde kaybı, bugün varlığını sürdüren yapı elemanlarının estetik değerini ön planda değerlendirmeyi düşündürmüştür. Üretim sistemine ait izler, heykelsi kuleler ve siloaltı strüktürü ile tanımlanan yapı elemanları makine ve betonarme estetiğini yansıtmaktadır. Mevcut üç kule, kent simgesi/heykeli niteliğindedir. Tasarlanan sanat galerilerinin içindeki siloaltı strüktürünün estetiği, su, renk ve nötr elemanlarla vurgulanmıştır. Harabe estetiği, yıkıntıların izlerini de koruyan şeffaf/opak kütlelerle farklı bir estetik/nitelik kazanmıştır.

Lavuar Park
Proje: Lavuar Park, kömürün yolunun kültürel peyzaj kimliği ile yeniden canlandırılmasıdır.

Ulaşım: Lavuar Park'a kent merkezinden ulaşım, Cumhuriyet Caddesi Milli Egemenlik Caddesi ve pazaryerinden sağlanmaktadır. İki caddeyi bağlayan kavşak iptal edilerek bu noktada yeni bir odak noktası olan kent meydanı tasarlanmıştır. Kent merkezine bağlantıyı sağlamak için liman girişi yakınından kent merkezine dönüş bandı oluşturulmuştur. Kapalı otopark alanları kent meydanının altında düzenlenmiştir. Kent içindeki minibüs durakları kaldırılarak bir ring sefer düzeni önerilmiştir. Yolcu alımı ve bekleme, tasarlanan kent meydanından ulaşılan yeşil örtü altında çözülmüştür.

Seyir terasının devamındaki yaya aksı, bir odak noktası olarak yeniden tasarlanan Pazar Yeri'ni Lavuar Park'a bağlayarak devam eder.

Yeşil aks: Liman girişi yönündeki yaya promenadı, bisiklet yolu, spor tesisleri ve çocuk oyun alanlarını barındıran yeşil bant, Milli Egemenlik Caddesi boyunca sürekliliğini koruyarak kent meydanında sonlanır. Yaya aksları, yeşil teraslara yönlenir. Liman yönünde dinlenme ve seyir terası, satranç platformu ile birlikte tasarlanmıştır. Mili Egemenlik ve Cumhuriyet Caddesi kesişimindeki yeşil teras, minibüs durağı için örtü niteliğindedir.

Su aksı: Liman girişi yönünde, yaya promenadı başındaki havuz, kömür yıkamanın izini sürdürür. işlevine gönderme yapan bir su aksı ile devam eder. Ana kütlede diğer su aksı ile bütünleşerek kent meydanında sonlanır.

Meydanlar:
Performans, Enstalasyon ve Anı Meydanı: Mevcut lavuar binasının kütlesi, mevcut kuleler, anı duvarı ve info kulesi ile tanımlanır. Meydanın işlevi özgün topografyayla bütünleşen, gündüz ve gece yaşayan bir performans alanıdır. Bilgilendirme merkezi ve anı duvarının bütüncül koruma yaklaşımını destekleyen, lavuar alanı ve kentin endüstri mirasını tanıtma işlevini üstlenmesi önerilmiştir. Zonguldak kentinin kömürle bütünleşen tarihini, lavuar tesislerinin toplumsal hafızadaki izleri, anı duvarında izlenecektir. Anıt kuleler olarak tanımlanan üç kule, anıtsallıkları ve heykel olma nitelikleri ile bu kültürel peyzajın simgeleridir. Amaç, kentin ve alanın tarihini anlatan somut ve soyut verilerin, kültürel aktivitelerle bir araya getirilmesidir.

Kent Meydanı: Kültürel peyzaj kurgusunu destekleyen işlevlerin yarattığı buluşma noktasıdır. Alışveriş, sinema, yeme içme birimleri kent meydanına açılan sosyal odak noktaları olarak değerlendirilmiştir.

Lavuar Binası-Mevcut Yapı: Mevcut lavuar yapısının özgün yerinde korunması temel koruma ve tasarım kararıdır. Yapıya çağdaş-hafif -şeffaf strüktürlerin eklemlenmesiyle özgün lavuar strüktürünün izini canlandırma ve yeniden işlevlendirme amaçlanmıştır. Yapının barındırması önerilen yeni işlevler, kömürün izlediği yolun insan tarafından kullanıldığı bir rota üzerinde konumlanmaktadır. Yapının ön cephesinde tasarlanan Çok Amaçlı Salon yapının yıkılan bölümüne ait aks üzerinde konumlanarak, özgün halinde binanın iç cephesinde yer alan ancak yıkım sonrasında binanın dışı- cephe haline gelmiş olan yıpranmış yüzeyi, eski yapı kotunda tamamlayan çağdaş bir ek olarak düşünülmüştür.

Silo Altı Deneysel Tiyatro ve Atölyeler: Kömürün yolu, insanın izlediği bir yola dönüşmüştür. Ziyaretçi, kömürün izlediği yolu yeniden canlandırılan bir rota üzerindeki aktivitelerle takip eder. Şeffaf yürüyen merdivenler kaybolan izi yeniden yaratır, , silo altı kalıntıları ve duvar mevcut verileri takip eder. Silo altı konsept odaları, atölyeler ve deneysel tiyatro binası çağdaş kültürel peyzajın ögeleridir.

YorumlarYorum Sayısı: Henüz hiç yorum yapılmamışBütün yorumları forumda okuyun!
Bütün yorumları forumda okuyun!