Proje Müellifi:

Özgür Bingöl, y.mimar, MSÜ - ekip başı

İlke Barka, y.mimar, MSÜ

Emre Savga, mimar, MSGSÜ

Tuba Bilgiç, mimar, MSGSÜ

Berna Göl, y.mimar, MSGSÜ

Ebru Firidin Özgür, şehir plancısı, MSGSÜ

Nermin Tirben, peyzaj y. mimarı, AÜ

Yardımcılar:
Emrah Demir, mimar, MSGSÜ

N. Cansu Akman, mimar, MSGSÜ

Proje Açıklama Raporu

Temel yaklaşım, kentsel, sosyal ve çevresel hedefler bağlamında kent merkezini yaya odaklı bir şekilde düzenlemek ve kıyıyı kentin ayrılmaz bir parçası olarak mevcut kent merkezine entegre etmektir.

Kentlerimizde yaya hareketini engelleyen, yaya alanlarını parçalayarak aşılması güç sınırlar oluşturan ulaşım arterleri temel sorun olarak ön plana çıkmaktadır. Yollar ve kavşakların hakimiyetine giren kent dokusu bozulmakta, kent silüeti ve estetiği olumsuz etkilenmektedir.

Proje alanına yaklaşımımız ulaşım planlarının, kent planları ile birlikte geliştirilmesi üzerine kuruludur; kentin sadece kısa ve orta vadede değil uzun vadede kavuşması gereken/arzulanan vizyon üzerinde çalışılmıştır.

Mevcut yoğun kent merkezi için kıyının kullanılabilir ve erişilebilir olması önemlidir. Kıyı, kentin su ile buluşacağı ve kentlilerin yoğun biçimde kullanacağı bir yeşil alan olarak ‘aktif korumacılık yaklaşımı' ile ele alınmıştır. Alanın kamu tarafından sahiplenilmesi sayesinde hem yaşaması hem de finansmanı sağlanabilir.

Bu nedenle alan içerisinde yer alan sulak alanlara bir yapılaşma önerilmemiş, pasif/romantik/kırsal yaklaşımlı bir koruma anlayışı yerine bu alanların kıyı yumuşak peyzajının bir parçası olması hedeflenmiştir. Bu tercihin sebebi sulak alanların kentin merkezi bir noktasında yer almasıdır. Gerçekçi olmayan, pasif bir korumacılık yaklaşımı, gelecekte daha sorunlu müdahalelerin yapılması potansiyelini barındırmaktadır.

ALANIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE HEDEFLER
Alan, çevresini İzmit kent merkezinin çevrelediği ancak mutlak koruma alanı olarak tescillenmiş sulak alanları da içeren kıyı kesimi olması dolayısıyla hem metropoliten alan bütününde kentlilere hizmet etmesi, hem de doğal değerler ile kentsel değerlerin bir aradalığının sağlanması gereken bir bölge kimliğindedir.

Bu proje ile sanayi ve kentleşmenin yarattığı olumlu değerler kadar olumsuzlukları da yaşayan İzmit kenti için bir kenetlenme noktası yaratılması, doğal ve kentsel değerlerin iyileştirilmesi kadar toplumsal ve ekonomik gelişme amacına da hizmet eden bir bölgenin tasarlanması hedefi benimsenmiştir.

ALANA DAİR PLAN KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Alanın kuzeyinde ve batısında yer alan kesim 1/50000 ölçekli izmit körfezi bütünsel planında yoğun kentsel alan, 1/25000 ölçekli Kocaeli Nazım İmar Planı ve 1/5000 ölçekli İzmit Bölgesi Nazım İmar Planında, ölçekler arası hiyerarşiye uygun olarak Merkezi İş Alanı (MİA) olarak işlevlendirilmiştir. Alanın doğusunda kalan ve MİA olması öngörülen sanayi ve konut alanı ‘yenileme alanı' olarak değerlendirilmiştir. 1/5000 ölçekli NİP raporunda ‘yenileme alanı' içinde karma kullanım olabileceği belirtilmiştir. Alan içinde kalan sulak alanların koruma alanı olduğu ve bu alanlarda yapı yapılmaya müsaade edilmediği belirtilmiştir. Proje, bu plan kararlarına uygun olarak geliştirilmiştir.

Alanının kıyısında yer aldığı İzmit Körfezi ve Marmara Denizi'nin bölgedeki yoğun sanayi faaliyeti dolayısı ile kirlendiği bilinmektedir. Körfez ve denizin kirlilikten arındırılması konusu bu projenin sınırlarını aşmakla birlikte farklı ölçeklerde geliştirilmesi gereken stratejilerin bulunduğu da bir gerçektir. Körfezin temizlenebilmesi için öncelikle her bir sanayi kuruluşunun uygun bir arıtma tesisinin olması gerekmektedir. Bununla birlikte evsel ve kentsel atıkların bertaraf edilmesi, yağmur suyunun drenajı bu ekolojik açıdan zedelenmiş kentsel bölgede daha katı bir yönetim biçimini gerekli kılmaktadır.

Dolayısıyla körfez çevresinde üç önemli alanda katı atık ve çevre yönetimi uygulanmalıdır.

-Sanayi tesislerinin yarattığı kirliliğin önlenmesi için arıtma denetimi,
-Kentsel ve evsel atıkların dönüşümü ve geri kazanımını sağlayacak atık yönetimi,
-Körfeze ve denize havadaki ve kentsel kirliliği taşıyan yağmur suyunun filtrenelerek drenajı.

PROJE YAKLAŞIMI VE İLKELER
Proje yaklaşımı, metropoliten alan bütününe hizmet edecek, kentin gelişme perspektifine uygun ve doğal çevre - yapılanmış çevre dengesini kurarken, toplumsal gelişmeye de destek olacak bir kamusal mekana ulaşma çerçevesinde gelişmiştir. Buna göre alandaki kentsel kullanımların mia, mevcut kent merkezi ve konut alanları ile ilişkisi işlevler ve ulaşım olmak üzere iki düzeyde kurgulanmıştır. Doğal alanlar yapılardan arındırılmış alanlar olarak düşünülmüş ancak kentlinin aktif kullanımına hizmet edecek biçimde ele alınmıştır. Buna göre temel ilkeler;

Doğal çevre - kentsel çevre ilişkisinde denge:
Alan içindeki sulak alanların korunması ilkesi kabul edilmiş, ancak kentleşmiş bir alan içinde kalan doğal alanın kentlilerce kullanılabilir olması hedeflenmiştir. Buna göre sulak alanların belli oranda ve izin verilen ölçüde hafif strüktürler ile yaşanabilir alanlar olması öngörülmüştür.

İşlevsel bütünlük:
Alan içindeki işlevler, çevresindeki gelişmeye uygun ve yenileme kararını desteklemeye yönelik olarak belirlenmiştir. Alanın içinde yer alan kültürel ve rekreatif aktiviteler, spor olanakları, teknoloji merkezi kullanımları mia, kent merkezi ve sanayi ile ilişkisi içinde ve kentsel canlılık ve uzun saatler kullanım sağlamak amacı ile değerlendirilmiştir.

Ulaşım ve erişilebilirliğin kentsel canlılığa hizmet etmesi:
Alanın kent bütünü içinde dolaşımı zedelemeden, yaya olarak erişilebilirliği ilkesi benimsenmiştir.

Bunun için alanın kuzeyinden geçen D-100 karayolu ve tren yolu, kent merkezi ile kıyı ilişkisini güçleştirdiğinden, iki tren istasyonu arasında kalan alanda yerin altına alınarak kent ile kıyı alanı bütünleştirilmiştir.

Alanın büyüklüğü göz önüne alınarak alan içi dolaşımı sağlayacak, yolcu platformu gerektirmeyen, hemzemin işleyecek bir hafif raylı sistem öngörülmüştür. Hafif raylı sistem alanın güney ucunda yer alan terminal ile de ilişkilendirilerek, kent içi ulaşım ile bağlanmıştır.

Alan içinde gezinti olanağı sağlayacak peyzaj ve kültürel aktivitelerle zenginleştirilmiş yaya güzergahları düşünülmüştür. Bununla birlikte, alan içindeki ana aktivite alanları ve yaya güzergahı ile bağlantılı olarak kuzey-güney aksında kent merkezini alana bağlayan yaya erişim alanları oluşturulmuştur.

Yaya güzergahı yanı sıra bisiklet yolları ile alan içi dolaşım olanakları çoğaltılmıştır. Alanda yaya ve bisiklet yolları yanı sıra koşu parkurları da düşünülerek, hem kentlilere yeni bir olanak sunulmuş hem de alanın çekiciliğine katkı sağlanmıştır.

Toplumsal ve ekonomik gelişmenin desteklenmesi:
Alanın bütününde yakalanacak kimlik ile canlı bir kentsel alanın yaratılması, uzun saatler yaşayan bir alan içinde kentsel toplumun gelişmesine katkı sağlayacaktır. Bunun için ekolojik ve doğal çevre ile kentsel çevre arasındaki ilişkiyi kentlilere hatırlatan ve bu anlamda farkındalık yaratan alanlar, kentlilerin sanatla buluşmasını sağlayacak bir heykel parkı, gezi güzergahları ve alan içindeki işlevlerin dağılımına uygun olarak tasarlanmıştır.

İzmit Sahili Peyzaj ve Kentsel Tasarım Proje Yarışması