Yarışma konusunu;
“İstanbul’un kentsel gelişimi sonucunda, kentin önemli konumlarındaki liman ve gar tesisleri, varoluş nedenlerini giderek yitirmekteler. Bunlardan, Karaköy-Galata Limanı için projeler geliştirildiğini biliyoruz. Aynı biçimde, şimdilerde, Haydarpaşa Gar ve Harem Liman bölgesi için hazırlanmakta olan projeler kamuoyunda tartışılıyor. Çok yakın bir gelecekte, aynı tartışmanın Sirkeci Gar bölgesi, Haliç Tersanesi, Yenikapı için de gündeme gelmesi beklenir. Kentin bu en değerli bölgelerinde tasarlanan “dönüştürme” operasyonlarının hangi yönde olacağında ise, daha çok politik karar vericiler ile yatırımcı gruplar belirleyici oluyor. Karar verme süreçlerine katılamayan diğer kentsel aktörler ise (kentliler, meslek kuruluşları, sivil toplum örgütleri vb…), kendilerine danışılmadan ortaya atılan projeler karşısında haklı tepkilerini dile getiriyorlar.
Bu gelişmeler karşısında yalnızca itiraz belirtmenin yeterli bir muhalefet tavrı olmadığını düşünen İstanbul Serbest Mimarlar Derneği (İSMD); toplumun karşısına güçlü, anlaşılır, çağdaş; kent ve kentli yararına “alternatif projeler” ile de çıkmanın önemine inanmaktadır. Bu alternatifleri üretmenin ve tartışmanın ise uygar ve aydın olmanın sorumluluğunu taşıyan mimarlar için önemli bir görev olduğunu düşünmektedir. Bu yapıcı görevin, öncelikle, gençliğe de ait olduğu düşüncesiyle İSMD sözkonusu yerler ile ilgili olarak, eğitimini sürdürmekte olan Mimarlık öğrencilerini tartışmaya düşünce üretmeye ve bu süreçlerde etkin olarak rol almaya davet ederek, öğrenciler arasında bir “Fikir Proje Yarışması” açmıştır.
Üretilecek projelerin, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin liderliği altında işleyecek üçlü aktör modeline dayalı bir sistem içinde kurgulanacağı öngörülebilir. Aktör gruplarından birincisi Yerel Yönetim organları, ikincisi projeyi gerçekleştirecek yatırımcı gruplar, üçüncüsü ise kamusal alan ve kamusal ilişki üretiminde inisiyatif sahibi olma kapasitesine sahip sivil toplum kuruluşları çerçevesinde örgütlenmiş kentliler olacaktır. Program genel olarak iki grup işlevden oluşabilir:
1. Ofis, konaklama, alış-veriş vb. gibi, yatırımı yaparak projenin tamamını gerçekleştirecek girişimci grupların ekonomik motivasyonunu karşılamaya yönelik işlevler;
2. Parklar-bahçeler, meydanlar, kültür merkezleri, sergi, seyir, gösteri ve gösterim alanları gibi geniş anlamıyla kültür ve rekreasyon etkinliklerini kapsayan ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla kentlilerin kamusal alan gereksinimini karşılamaya yönelik işlevler.
Bu senaryoya göre İstanbul Büyükşehir Belediyesi liderliğinde yerel yönetim organlarına düşen rol, söz konusu kentli aktör gruplarının aralarında yapacakları müzakerelere aracılık etmesi, yönetmesi, uzlaştırması ve sonuçlandırmasıdır. Yarışmaya girerek fikir projesi üretecek öğrenciler bu işlev grupları arasındaki oranı ve dengeyi belirlemekte, işlevleri buna göre ayrıntılandırarak programı oluşturmakta, işlevler arasındaki ilişki örüntüsünü kurmakta serbesttir. Katılımcılardan beklenen, ürettikleri fikir projesinin bir fiziksel mekan kullanım senaryosu olduğu kadar, siyasal karar alma, mekan üretme ve sosyal kullanım senaryosu anlamına da geleceğinin bilincinde olmalarıdır.”
…Olarak belirlemiş olan istanbul serbest mimarlar derneği, tüm katılımcıları bu çerçevede gerçekten, “genç”, çağdaş, duyarlı, alternatif ve özgün düşünceler ürettikleri için kutlar ve tüm yetkilileri, “başka bir istanbul mümkün” diyen bu sese kulak vermeye davet eder.
Bu yarışma (ve danışma), kente değin sözlerin üretiminde ve kararların alınış sürecinde, uzmanların sözünü dinlemek yanısıra, “kentliye danışma”nın da ne denli önemli olabileceğini ve farklı kentli grupların (yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, meslek odaları, üniversiteler, yatırımcılar, kent halkı...) Masaya oturabilmesi halinde “kazan-kazan” çözümleri üretilebileceğini kanıtlaması açısından da ilktir, öncüdür ve önemlidir. Bu bağlamda, kentin geleceğinin tartışılmasına olanak veren bir platformun yaşama geçirilmesi halinde, ne denli ilginç açılımların da ortaya çıkabileceği bir kez daha görülmektedir.
İstanbul serbest mimarlar derneği, yalnızca gençlerin önerilerinden alıntılar yaparak,
“İstanbul’un liman bölgelerinin dönüştürülmesi sürecinde alternatif öneriler”ini sunar:
• İstanbul kentinin liman bölgesine bir bütün olarak bakın
• Gündemdeki galataport ve haydarpaşa-harem projelerini desteklemiyoruz
• Kentsel dönüşüm yalnızca “sermaye için bir yatırım aracı” olmamalıdır
• Sirkeci, eminönü, haliç, karaköy, tophane, haydarpaşa, harem kıyıları, istanbul’un elde kalan en değerli kamusal alanları ve kıyı parçalarıdır, buraları kente, kentliye geri verin
• Galata-tophane kıyılarında sayısız sorun yaratacak olan turizm-kruvaziyer limanını, spekülatif bir alan olarak algıladığınız ve aslında bir liman olarak altyapısı, mekansal çerçevesi, konumu ve arka planı son derece yeterli olan haydarpaşa-harem bölgesine alın ve böylece, iki olumsuz olgudan kent ve kentli yararına, sürdürülebilir bir olumlu sonuç çıkarın .
• Bu bölgeyi, istanbul’da turist deviniminin önemli bir odağı haline getirin, istanbul’u denizden algılamanın ve yaşamanın keyfini paylaşın
• Bu tetikleme ile ortaya çıkacak ekonomik değeri, kadıköy yakasını da kültürel ve sosyal düzlemde geliştirecek biçimde kullanın
• Haydarpaşa garına, kentsel hafıza içindeki önemini de vurgulayacak biçimde, turizm ile de ilişkili bir kültürel işlev verin
• İstanbul ulaşımı için denizi kullanın, ağır gemi trafiğinden arındırılmış boğaziçi üzerinde, eminönü, haliç kıyılarını, karaköy, salıpazarı, kadıköy, haydarpaşa’yı da birbirine bağlayan bir kentsel deniz taşıma ağını uygulamaya koyun
• Doğaya ve çevreye duyarlı bir kesimi de bu uygulamanın içine katmak üzere, kadıköy-haydarpaşa-harem bölgesinde bir marina da oluşturun
• İstanbul’u yeniden su ile, deniz ile buluşturun, kıyıları kamuya açın, kesintisiz yaya alanları oluşturun, beyoğlu’nun dinamiğini tophane meydanında kıyı ile bağdaştırın
• Tarihi liman bölgesi ve kıyı çeperi, istanbul kentinin en eski ve kültür doğa yüklü kesimidir, burayı yeniden yaşanılır kılın
• İstanbul bir deniz kentidir, deniz düzlemini gerekirse yüzer platformlar da yaratarak üretim, tüketim için kullanın, deniz ulaşımını yeni iskeleler ve hatlar yaratarak güçlendirin
• İstanbul modern için, tophane rıhtımının başka bir kesiminde çağdaş bir yapı üretin ve tophane meydanını halka açın
• Yalnızca rant projeleri üretmek yerine; uygar, çağdaş bir dünya kentinde varolması gereken daha birçok kamusal işlevin gerçekleşmesine öncelik tanıyın (*)
• Tüm bu dönüştürme sürecinde, kentsel belleğe, doğaya, çevreye saygılı davranın
• İstanbul için yeni, yapay kimlik arayışları yerine, varolanı kullanılır kılın, değerini vurgulayın
• Merkezi ve yerel yönetimler, ürettiğiniz projeleri saydamlık içinde bizlerle paylaşın
• Ve en önemlisi, bizlerin de sözünü dinleyin
(*) Önerilen sayısız ilginç işlevden bazıları:
Bildik konut, ticaret, turizm, spor, rekreasyon kullanımları yanısıra;
Deniz bağlantılı üniversite, sanat galerileri, soluklanma alanları, paten,bisiklet alanları, üretim- tüketim- peyzaj- keyif adacıkları, mobilport, tasarım müzesi, kent müzesi, kentsel bellek müzesi, mimarlık müzesi, sinema müzesi, tren parkı, demiryolu müzesi, deniz ekolojisi müzesi, tersane ve deniz tarihi müzesi, ekomüze, müzik sitesi, kent kütüphanesi, mediatek, rasathane, marinalar, yeni vapur iskeleleri, gençlik merkezleri, cam kafeler, filateli merkezi, bedesten çarşı, antikacılar çarşıları, kiralık ofisler, kiralık bahçeler, öğrenci siteleri…
Kazanan Projeler Hakkında Jüri Görüşleri;
Eşdeğer Ödül 1
Doğru soruları sormuş ve makul, gerçekleşebilir tasarım önerileri geliştirmiş. Ele aldığı tüm kıyıların kamusal kullanımının bilincini yakalamış. Ancak verdiği bu kararı bir varsayım gibi belirlemekle birlikte tam olarak gerçekler dünyasından araçlarla desteklememiş. Daha çok kıyı bandının kamusal kullanım çekiciliğini arttıran önerileri başarı ile gerçekleştirmiş. Neredeyse tüm kıyıları, bir elden tasarlanmış bir gridal dünyaya oturtmuş, son derece ilginç işlevler hayal etmiş, bu alanların değerini gerçekleşebilir ve çağdaş peyzaj ögeleri ile donatmış. Haydarpaşa garının tarihsel bellek içindeki yerini koruyarak, bir anlamda, orada kurguladığı senaryo ile; Büyükkent İstanbul’un Anadolu’ya olan borcunu (kültürel bağlamı da kapsayacak biçimde) ödeyeceği bir merkez olarak ele alışı ilginç. Önerilerin biraz fazlaca tasarım yüklü olması eleştirilmiştir.
Eşdeğer Ödül 2
İstanbul kentinde, bir çözümsüzlük düğümü gibi duran Galataport’u, Haydarpaşa-Harem konumuna taşıyarak “sorunu” bir hamlede çözmeyi akıleden projelerden biri. Üstelik bu konumu, İstanbul’un gereksinmelerinden biri olan bir Marina kullanımı ile de desteklemiş. Her iki yaka arasında yoğun bir şehir hatları deniz taşımacılığı ile de önerisini destekliyor. Kamusal kullanıma yönelik işlev önerilerini, neredeyse tam olarak tüm kıyılarda dengeli olarak dağıtmış. Özellikle, Tophane rıhtımında sınırlı kalmayarak, Haliç içlerine kadar tutarlı kullanım ve dönüşüm önerileri de getirerek kentin gelecekteki profilinde, tam olarak bir “denizle barışma” senaryosu üretebilmiş. Kentsel kullanıma değin duyarlık taşıyan tüm bu üst kararlarını, ayrıntıda daha mekansal öneriler ile desteklemesi beklenirdi.
Eşdeğer Ödül 3
Galataport sorununa odaklı bu öneri, özellikle Tophane Meydanına getirdiği açılım ile değerli bulundu. Tam olarak neden “orada” konumlandığı sorguya değer olan Modern Sanatlar Müzesini taşıyarak Tophane meydanını kıyı ile buluşturuyor. Mevcut Liman yapılarını, sağlam bir omurga üzerinde dönüştürerek, sağlıklandırarak daha kullanılır kılıyor ve kamuya açık kültür yoğunluklu öneriler geliştiriyor. Bu aşamada, biraz daha “mimarca” davranılabilirdi. İstanbul Limanının Haydarpaşa’ya taşınması olumlu bir öneri olarak algılanmakla birlikte, burada önerilen “makroform”lu biteviye Liman yapısının ölçeği abartılı bulundu.
Eşdeğer Ödül 4
Liman ve marina gene Haydarpaşa’da önerilerek, büyük bir “mesele” bir hamlede çözülmüş. Burada, Turizm ve Konut ağırlıklı kullanımlar önerilmiş. Fiziksel çevre kurulumunda kullandığı izler ve izlekler övgüye değer. Tophane ve Galata bölgesinde önerdiği, (adeta buraya artık gemi yanaşmasın amaçlı) adacıklar ve onlar için önerdiği işlevler düzeyli ve ilginç. İstanbul’un gerçekten denize açılımını sağlayabilen bir senaryo. Ardındaki mevcut yapılar için geliştirlen fiziksel kurgu ve işlevler gerçekçi. Bu kıyıların tümüyle “sivil” kullanımlara açılması olumlu.
Eşdeğer Ödül 5
Çağdaş Dünya’yı kavramış ve kendi paradigmaları içinde düzeyli çözümlerin de oluşturulabileceğini kanıtlayan bir öneri. Tüm başarılı projeler gibi, öncelikle İstanbul Limanı’nı Haydarpaşa’ya taşıyarak düğümü çözmüş. Ticaretin, tüketimin günümüz kentindeki gücü konusunda geliştirdiği felsefe ilginç. Bu kolayca olumsuzlanabilecek kullanışların, bir manivela olarak ele alındığında kentsel mekanın yeniden üretimi için olumlu çözümlere da kapı açabileceğini öngörüyor. Tam bir “kazan-kazan” paradigması kurguluyor. Önerdiği “ada”lar aracılığıyla kurguladığı yaşam biraz romantik olmakla birlikte hem tahayyül, hem de tasarım nitelikleri açısından övgüye değer bir yaklaşım. İstanbul’un “farklı ve başka”, insancıl bir deniz kentine dönüşebilirliği önerilmiş.
Eşdeğer Ödül 6
Tophane rıhtımındaki antrepolar, döneminde, kazıklar üzerine inşa edilmiş ve geçici olarak düşünülmüş yapılardı. Mimar Sedat Hakkı Eldem bu yapıların strüktürel özelliklerini vurgulayan bir tasarım yapmıştı. Kendisinin de anılarında belirttiği gibi, Tophane meydanını tıkayan (ve bugün İstanbul Modern’in konumlandığı) blok’un yapılmaması için çok mücadele etmiş. Bu proje tüm bu yapıları yıktığı gibi, biraz daha radikal davranarak, Kıyı çizgisini içeri (eski, doğal yerine) taşıyor. Ve kavga bitiyor! Tüm Galata ve Beyoğlu dokusunu kıyı ile buluşturuyor. Burada önerdiği kullanımlar, kamusal ve çağdaş ancak tasarımları biraz tartışmalı. Arka planı olmayan, yeterli kara, demir ve denizyolu bağlantısı bulunmaya ve Tüm İstanbul’yun en değerli kıyılarını tıkayan Galataport’u Haydarpaşa’ya taşıyarak bir başka sorunu da radikal olarak çözüyor.
Bütün yorumları forumda okuyun!Bütün yorumları forumda okuyun!