"Kuzeydoğu Anadolu'da Mimari", Milli Reasürans T.A.Ş. tarafından bir süredir yürütülen "Türkiye'de Kentsel ve Kırsal Mimari" projesinin ikinci basılı ürünü. Projenin ilk kitabı olan "Doğu Karadeniz'de Kırsal Mimari", 2005 yılında yayınlanmıştı.

Kitap, proje ile aynı amacı, yani Anadolu tarihinin ve kültürünün farklı ve bilinmeyen detaylarını ortaya koymayı amaçlıyor ve aynı zamanda 27 Ekim - 19 Kasım 2009 tarihleri arasında Milli Reasürans Sanat Galerisi'nde ziyarete açık olan "Kuzeydoğu Anadolu'da Mimari" sergisine eşlik ediyor. 252 sayfa boyunca Kars ve çevresi, bölgenin tüm tarihsel ve mimari birikimini okuyucuya yansıtmak amacıyla kapsamlı bir biçimde, iki dilde (Türkçe - İngilizce) ele alınıyor. Anadolu'nun, özellikle de Kars'ın kültür birikimine dikkat çeken sunuş yazısı, aynı zamanda kitabın bilimsel danışmanlığını da yapmış olan Prof. Dr. Metin Sözen'e ait. Fotoğraflarını Ali Konyalı'nın çektiği kitabın metinleri ise Prof. Dr. Hamza Gündoğdu, Estonyalı araştırmacı ve yazar Aarand Roos ve Prof. Dr. Şengül Öymen Gür tarafından yazılmış.

"Kuzeydoğu Anadolu'da Sivil ve Dini Mimari" başlığı altında incelenen Kars ve çevresindeki köyler, kitabın ilk ve en kapsamlı bölümünü oluşturuyor. Kent yapılarının coğrafi ve sosyal bileşenlerle incelendiği kitapta, Ortaçağ'ın önemli yerleşimlerinden biri olan Ani geniş yer tutuyor.

Kars, tarihi ve kültürel katmanlarıyla yüzlerce sayfayı doldurabilecek bir şehir. Bunu dolaylı bir şekilde okuyucuya anlatmak da aslında kitabın amaçları arasında. Neredeyse herkesin aşina olduğu "Medeniyet öncelikle su kenarında oluşmaya başlar" saptaması da detaylı fotoğraflar ve tarihi anlatımlarla desteklenmiş oluyor. Yazları oldukça sıcak geçen, uzun süren kış mevsimi boyunca ise Türkiye'nin en düşük sıcaklıklarının görüldüğü, coğrafi konumu nedeniyle ideal bir yerleşim yeri olan Kars'ta, farklı etnik grupların yüzyıllar boyunca oluşturduğu kültürel kavramlar, kitapta gözle görülür hale gelerek kayıt altına alınmış oluyor.

Prof.Dr. Şengül Öymen Gür'ün, Kars Ardahan yöresine ait yapıların tipolojisini ve tarihini, dilbilimden ödünç aldığı yaklaşımlarla incelediği sayfalar da dikkate değer. Şengül Öymen Gür'ün yazılarında, bölgenin eşzamanlı okumaları fiziksel, artzamanlı okumaları ise tarihsel izlere karşılık geliyor ve Kars'ın "mimari grameri" bu şekilde oluşuyor. Ardından gelen anlamsal çözümlemede ise Prof.Dr. Şengül Öymen Gür, bu özellikleri tüm Doğu Anadolu mimarisi ve tipolojisi bağlamında okuyor. Kitap, yine Gür'ün kaleme aldığı "Hemşin ve Çamlıhemşin Konakları" başlıklı bir inceleme yazısıyla son buluyor.

Ardında oldukça kayda değer bir araştırma süreci ve bilgi birikimi barındıran "Kuzeydoğu Anadolu'da Mimari", Kars ve çevresindeki mimari birikimi ayrıntılı ve farklı bir yaklaşımla geniş kitlelere aktarmayı hedefleyen belirgin bir yapıt. Metin Sözen, giriş yazısında "Dünyamızın büyük bir hızla değişim sürecine girdiği günümüzde, önemi tekrar öne çıkan böyle bir kültür havzasına ?yeniden bakmakta' sayısız yarar vardır." diyor. Kitap, bölgeye "ilk kez bakmak" için de ideal bir kaynak niteliğinde.

Proje Yönetmeni - Küratör: Amélie Edgü
Proje Yönetmeni - Küratör Yardımcıları: Ayşe Gür, Şebnem Günaydın
Bilimsel Danışman: Prof.Dr. Metin Sözen
Metinler: Prof.Dr. Metin Sözen, Prof.Dr. Hamza Gündoğdu, Prof.Dr. Şengül Öymen Gür, Aarand Roos
Fotoğraflar: Ali Konyalı
Tasarım: Amélie Edgü, Ali Konyalı, Figen Kuzucu, Murat Ural

Konuyla İlgili Linkler

• Haberler'de "İlgi Gösterilmemesi Bir Yana, Keşfetmek ve Belgelemek Bile Bazen Çok Zorlaşabiliyor"