"Bölünmüş şehirler", kent araştırmalarının gözde konularından biri. "Bölünmüş", "parçalanmış", "kutuplaşmış", "ikileşmiş" ve benzer sözcüklerle tanımlanan bu şehirler için her biri farklı bir durumu niteleyen hangi sıfat tercih edilirse edilsin, bu durumun içinde bulunduğumuz post endüstriyel/post Fordist çağa özgü olduğu, genellikle kabul gören bir saptama. Belki de, "yeni bir tarihi durum"la karşı karşıyayız.
Tarihi anlamda "yeni" veya değil, bölünmüş şehir kavramının aslında "ikileşmek" gibi dar anlama sahip bir sözcükle tanımlanmaması doğru olur. Şehirleri bu konuma getiren karmaşık sebepler ve olaylar zincirini, ancak yüzyıllar boyunca kentte ne gibi değişimlerin yaşandığını inceleyerek anlamak mümkün. Bu aşamaların ardından ise, durumu nitelemek için gereken sözcüğü seçmek daha doğru.
Ancak geleneksel tarihe dahil edilemeyecek olan bölünmüş şehirler hakkında, tahmin edilebileceği gibi kusursuz tarihsel yazınlar ve kaynaklar yok. Peter Marcuse ve Ronald van Kempen da, konsepte ilişkin sorular sormayı ve doğrudan ilişkili olmasa da tarihsel bir bakış açısıyla konuyu ele almayı amaçladıkları kitaplarında, bölünmüş şehirleri ve bölünmeye neyin zemin hazırladığını inceliyor. Marcuse ve van Kempen, kitaplarında ayrıca, bölünmeye çeşitli açıklamalar getiriyor ve konuya farklı sosyal açılardan yaklaşıyor.
Aslında şehirler hep parçalıydı, muhtemelen de hep öyle olacaklar. Belki de olması gereken bu. Plato'nun bu konuda ileri sürdüğü tez oldukça inandırıcı:
"Hiçbir şehir tek değildir, şehirler aslında birkaç şehirden oluşur. Bu birkaçından en az ikisi arasında da husumet vardır: Zenginlerin ve fakirlerin şehirleri. Elbette sadece bu ikisi de değil. Eğer kenti bir bütün olarak ele alırsanız, önemli noktayı baştan kaçırırsınız."
Şehir planlaması kavramını icat eden Aristo da, şehirlerin doğal olarak üçe bölünmesi gerektiğini ve bu üç bölgenin her birini esnaflar, çiftçiler ve askerler için ayrılması gerektiğini söylemişti. Buna ek olarak, bir bölünme de kutsal, kamusal ve özel alanları birbirinden ayırmak için yapılmalıydı.
Bir kenti bölen faktörler, etnik, ekonomik, sosyal ve siyasi kategorilere dahil edilebilecek anlaşmazlıklardan kaynaklanabiliyor. Ancak genelde durum, bunlardan birkaçının ya da hepsinin bir arada bulunması oluyor. Çünkü kentlerde yaşanan çatışmalar, sadece bir başlık altında ele alınamayacak kadar karmaşık oluyor. Peki bölünme çizgilerini çizen ne? Marcuse ve van Kempen, kent içinde sınırlar oluşmasına neden olan faktörleri farklı başlıklar altında ve tarihsel bağlamda ele alıyor:
Bölünmüş Kentler