Mimarlık mesleÄŸinde yapı, araç mıdır ya da amaç mıdır?

Sanırım, 21. Yüzyılın baÅŸlarında bu sorunun cevabını, aralarda gezinmeden dolandırmadan, net olarak yanıtlamak gereÄŸi var.

Herzaman yapının insana hizmet veren bir araç olduÄŸuna inandım. Yapının adeta tapınılacak, deÄŸiÅŸtirilemeyecek kutsallığına hiç inanmadım. DeÄŸiÅŸen insan ve onun gereksinimleri yürüyüp giderken, bireyin mimarın kutsanmış yapısına adapte olma hapisliÄŸini bir türlü anlamadım.

Kanımca yapı hedef deÄŸil; zorunlu bir ihtiyaçtır. Zevk için yaptırılmaz. EÄŸer dünya cennet gibi bir yer olsaydı, yapı ya da bina diye bir kelime oluÅŸmayacaktı. Yanlızca mekan’ı konuÅŸacaktık.

Bu bakış açısı, içinde bulunduÄŸumuz zaman dilimindeki mimari anlayış ile tam ters yönde duruyor. Bütün alanlarda da olduÄŸu gibi mimarlıkta da Medya’nın iÅŸlevi çok arttı. DeÄŸiÅŸen deÄŸerlerle birlikte marka olmak gittikçe artan bir önem kazanıyor. Bu ortamda yetiÅŸen insanlar artık kendilerini kendi öz varlıkları ile deÄŸil, satın aldıkları, sahip oldukları, objeler aracılığıyla tanımlıyorlar. Artık, en çok satan ama en az okunan yazarlarımız var.

Kullanım ve yaÅŸam kalitesi yerini sahip olmanın dayanılmaz ifade gücüne bıraktı. Artık yaptıracağınız evin yaÅŸamımıza katacagı kalite, ya da hayatımıza getireceÄŸi rejim önemli deÄŸil. Eve bakış tarzı, bir gerdanlığa bakıştan hiç farklı deÄŸil. Boynunuza takıp saÄŸa sola göstereceksiniz ve ekleyeceksiniz;

-“Bununun sahibi benim, öyleyse; Ben buyum.”

Ne yazık ki, “Dekorasyonun” da içine tuz ve biber ektiÄŸi bu dergi mekanları, içine hiç insan girmemiÅŸ; steril, rafine, minimalist (???), kül tablasında sigara söndürülmemiÅŸ bu medyatik yapılar, önümüzde özü olmayan bir kültür oluÅŸturmaya doÄŸru yol alıyor.

Yeni geldiÄŸimiz bu mimari yaklaşım; Sunumun tek kriter olduÄŸu, yapıyı dergilerde yayınlansın diye fotoÄŸrafları için tasarlıyan bir anlayış.

Ä°nsan iliÅŸkilerinin kurgusu, toprak iliÅŸkisi, denizin manzarası, doÄŸu güneÅŸinin yatak odası, kuzeyin serin rüzgarı, bahçedeki zeytinin mekanı, meÅŸenin gölgesi ve hatta arazi eÄŸimi önemsiz ÅŸeyler. Çünkü rüzgarın, güneÅŸin, gölgenin ve gerisinin fotoÄŸrafını çekemezsiniz. Bütün bunlar pek insanca ve avam. Biz artık uzaydayız.

DoÄŸaldır, gerdanlıkta da bunların bir önemi olması zaten beklenemezdi. Unutmadan, cansıkıcı önemsiz ayrıntı var; plan. Buna kabuÄŸun zorunlu olarak oluÅŸturduÄŸu alan diyebilirsiniz. Gerdanlık yaparken plan yapılmasına gerek yok, çünkü gerdanlığın içinde zaten insan yaÅŸamıyor. Genellikle boÅŸ bir dikdörtgen uygun bulunuyor.

Böylece mimarların sanat adına (???) modacılara yaklaÅŸtığını izliyoruz. Gündeliklik, biçimsellik ve deÄŸiÅŸiklik en önemli parametreler. Mimarlık artık arkasında bir "öz"e gereksinim duymuyor, keyfi ideolojisiz ve insansız. Pazarlamacı.

Mimarlar artık yanlızca kendi aralarında konuÅŸabiliyorlar. Ä°nsanlar; “Bırak onu o mimardır” demeye baÅŸladılar. Mimar olduÄŸu için mazereti var. Uzaylı bir T.C. vatandaşı.

Sanırım, 21. yüzyılın baÅŸlarında yazının başındaki sorunun cevabını, aralarda gezinmeden dolandırmadan, net olarak yanıtlamak gereÄŸi var;

Mimarlık yapıya mı hizmet eder yoksa insana mı?

Kuyumcu muyuz, yoksa mimar mı?