Katılımcı Mimarlık
Hasan Fethi, Mart 2010,
Çeviren: Serpil Özaloğlu,
187 sayfa.
"Gurna: İki Köyün Hikayesi" (1969), "Halkla Beraber İnşa Etmek" (1970),"Yoksullar İçin Mimarlık" (1973) ve "Katılımcı Mimarlık" (2010), kitabın farklı dillerdeki başlıklarıdır. Hepsi de birbirini tamamlar. Mısırlı Mimar Hasan Fethi kitabında, Yeni Gurna köyünün tasarlanması ve inşa edilmesi deneyiminin hikayesini anlatsa da, içeriği bu deneyimle sınırlı kalmaz. Malzeme olarak kerpici öne çıkarsa da, mesajı, mutlaka kerpiçle inşa ediniz değildir. Zaten önsözünde, kitabının, kırsal kesimin yaşam koşullarını iyileştirmeye yönelik yeni bir yaklaşım için çağrı olduğunu söyler ve der ki:
"Bu yaklaşım, mimarın ilgisini çeken teknik sorunlardan daha fazlasını içerir: karmaşık ve hassas toplumsal ve kültürel sorunlar, ekonomik sorunlar, projenin hükümet tarafından nasıl karşılanacağı, vb. Bunlar[ın] (...) her biri diğeriyle birlikte çözüm bekler. Kitapta her sorun (ekteki teknik bilgilerin dışında) kendi mantığı içerisinde ama karmaşık bir bütünün parçası olarak ele alınmıştır. Böylece okuyucu, özel ilgi alanı ve nitelikleri ne olursa olsun, planlama felsefesini kavrayabilecektir. (...) Önerilerim özellikle köylüyü ilgilendirdiği için kitap ona ithaf edilmiştir. İsterdim ki kitabımı özellikle onlar okusun ve değerlendirsin. Fakat şu an için metin, [köylünün] yazgısını ellerinde tutanlar içindir: mimarlar, şehirciler, toplumbilimciler, antropologlar, konutla ve kırsal kesimin yaşam standardıyla ilgilenen tüm bölgesel, ulusal ve uluslar arası görevliler, politikacılar ve tüm hükümetler, kırsal kesime yönelik resmi bir politika oluşturmaya yardım eden herkes..."
Kitap güncelliğini korumakta ve farklı okumalara imkân tanımaktadır. Örneğin kitabı, sonu hüzünlü biten mimari bir masal gibi okuyabiliriz. Ya da yazarın gelenek konusuna mimari açıdan bakışını irdeleyerek okuyabiliriz. Kuramsal bir çerçeveye oturtup II. Dünya Savaşı sonrası Batı ve ABD kökenli modernist, teknokrat planlama söylemlerine ve yöntemlerine karşı bir duruş ve uygulama örneği olarak alıp dersler çıkarabiliriz. 1970'lerde oluşmaya başlayan, sürdürülebilir çevre (kır, kent) planlamasına paralel bir vizyon oluşturmada kullanabiliriz.
Kentsel, kırsal çeşitli dönüşümlerin yaşandığı ülkemizde, toplumun yararına alındığı düşünülen kararlarla, mikro ölçekteki bireylerin fiziksel çevrelerini ilgilendiren kararların dengesini düşünebiliriz. Fethi'nin metni bize bu konuda şu soruları da sordurabilir: binadan kent ölçeğine, ya da köy ile ara kesitteki kasaba ölçeklerinde, planlama stratejileri, kesin ve bitmiş kararlardan çok fiziksel çevrenin gelişiminde kargaşanın önünü alabilecek, zaman içinde değişim/dönüşüm esnekliğini de sağlayabilecek planlara/kararlara dönüşebilir mi? Son yıllarda adından çok söz edilen "katılım" eyleminin ve eylemin öznesi "katılımcı"nın tarifini ve müdahale biçimini, ya da işbirliğinin nasıl bir yöntemle sağlanacağını belirlememizde yardımcı olabilir mi? Fethi'nin Gurna deneyiminin bu ve benzer soruları tartışmaya açması dileğiyle...
Serpil Özaloğlu
Kentlerimizin Yaşam Kalitesi ve Mimarlık: Mimarlar Odası Gündeminden Yazılar Söyleşiler II
Bülend Tuna, Nisan 2010
263 sayfa
Geçmişi Derlemek, Geleceği Kurgulamak: Mimarlar Odası Gündeminden Yazılar Söyleşiler I başlığıyla 2008'de yayımlanan derlemenin ikincisi olan kitap, 2008-2010 döneminde Mimarlar Odası Genel Başkanlığı'nı yürüten Bülend Tuna'nın bu dönemde ürettiği yazılarından ve yaptığı söyleşilerden oluşuyor. "Kentlerimizin Yaşam Kalitesi ve Mimarlık" temasının yoğun biçimde işlendiği bu dönemde üretilen metinler, toplumun mimarlıkla ilişkisi kapsamında olan ve değişik alt temalarla zenginleşen bir içerikle yer alıyor. Kitapta yer alan yazılar, bir ölçüde Mimarlar Odası gündeminde sürdürülen ortak tartışmaların yazar üzerindeki izlerini taşıyor.
Gelecek için Tasarım: Pazar ve Yaşam Kalitesi
Yayına Hazırlayan: Tuğçe Selin Tağmat, Zeynep Çiğdem Uysal, Mart 2010
Çeviren: Arif Şentek, 70 sayfa.
Yapılı çevrenin kalitesinin Avrupa'da sürdürülebilir büyüme ve gelişme için yaşamsal önemde olduğunu vurgulamayı ve mimarlık mesleğini AB gündeminde daha öncelikli bir konu haline getirmeyi amaçlayan Avrupa Mimarlar Konseyi (ACE) 10 Nisan 2008'de Brüksel'de "Geleceği Tasarlamak: Pazar ve Yaşam Kalitesi" temalı bir konferans düzenledi. Mimarları politikacılar, merkezî/yerel yöneticiler, ekonomistler ve siyaset bilimcilerle biraraya getiren program sayesinde mimarlık mesleği Avrupa'nın politik ve ekonomik gündeminde yer buldu. Avrupa Komisyonu Başkanı José Manuel Barroso'nun himayesinde gerçekleştirilen konferansta, sürdürülebilir gelişimin toplumsal, ekonomik ve çevresel boyutları ve tüm bu boyutların kesişimindeki kültürel boyut ana oturumları oluşturuyordu. Kitapta, konferans sırasında gerçekleştirilen konuşma ve sunumlar tam metin olarak verilirken, açık oturumlarda yapılan değerlendirme ve tartışmalar, okuyucunun kolaylıkla izleyebileceği şekilde özetleniyor.
Avrupa'da Mimarlık Mesleği: ACE Sektör Araştırması 2008
Yayına Hazırlayan:Tuğçe Selin Tağmat, Nisan 2010
Çeviren: Arif Şentek, 111 sayfa.
Avrupa Mimarlar Konseyi'nin (ACE) temel görevi, mimarlık mesleği, mimarlık uygulaması, mimarlık politikası ve yapılı çevre üzerinde doğrudan etkisi olan AB politika alanlarındaki gelişmeleri izlemek ve bu alanlarda etkin rol üstlenmek olarak tanımlanıyor. AB politikası alanlarında mimarlık mesleği ve kamu yararı adına lobi faaliyetleri gerçekleştirirken mesleğe ilişkin somut veriler kullanma ihtiyacını duyan ACE, bu amaçla Avrupa'da mimarlık mesleğinin durumuna ilişkin düzenli olarak sektör araştırmaları yapmaya karar verdi. ACE üyesi olan Mimarlar Odası, bu kitap aracılığıyla, ACE'nin Avrupa'da mesleğe ilişkin güncel verileri içeren bir kaynak olarak hazırladığı 2008 ACE Sektör Araştırması'nı Türkiye'deki meslek ortamıyla paylaşıyor. Araştırmada, ACE üyesi 32 ülkedeki mimarlık meslek ortamına ilişkin genel verilerle, internet aracılığıyla anket çalışmasına katılımda bulunan 17 ülkenin çeşitli konularda ayrıntılı verileri yer alıyor. Bu 17 ülke içinde Türkiye'nin yanı sıra Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İsveç, Lüksemburg, Malta, Romanya, Slovenya ve Yunanistan bulunuyor.