reklam

2001 - 2002 Güz Yarıyılı / Mimari Proje 6 ( VI. Yarıyıl) Mimari Proje Konusu

1. Proje Yeri:
Proje çalışması İstanbul'un Asya yakasında, 1. Çevre Yolu'na Altunizade Kavşağı ile bağlanan Acıbadem mahallesinin sınırları içinde, ekte topografik durumu verilen kamu arazisi üzerinde yapılacaktır.

2. Proje Konusu:
Proje konusu, söz konusu alan üzerinde yapılacak olan bir toplu konut yerleşmesi ile yakın çevresinin bütününe hizmet edecek olan bir kent parkı tasarımıdır.

Bilindiği gibi, 1950 sonrası gerçekleşen nüfus patlaması sonucunda İstanbul merkezden Doğu'ya ve Batı'ya doğru uzanan lineer bir hat üzerinde gelişmiştir. Büyümenin bu fiziki formunu ve doğrultusunu belirleyen en önemli etkenlerden biri, şehrin sular tarafından yönlendirilen doğal/topoğrafik konumu ve sınırları olmuştur. İkincisi ise, uzak mesafe ulaşım akslarının yönüdür. Hem 19.yy'dan devralınan ve 1950 sonrası ihmal edilen demiryolu ulaşımı ekseni (hem Avrupa hem de Asya yakasındaki banliyö yerleşmelerinin yer seçimleri bu demiryolu eksenince belirlenmiştir), hem de 1960 sonrasında ağırlık verilen karayolu ulaşım ekseni üstüste çakışmış ve İstanbul'u Marmara sahili boyunca Doğu-Batı aksı doğrultusunda lineer bir genişlemeye tâbi kılmıştır.

Üzerinde çalışılacak arazinin içinde bulunduğu bölge esas olarak 1970'lerin başında tamamlanan 1. Boğaz Köprüsü ve Çevre Yolu'nun etki alanı içinde kalarak gelişmiştir. Acıbadem mahallesinin de içinde yer aldığı Haydarpaşa Koyu'ndan başlayıp Çamlıca tepelerine kadar uzanan bölge 1950'lere kadar iki tarihi yerleşme alanının, Kadıköy ve Üsküdar'ın arasında imar edilmemiş bir boşluk olarak kalmış, Osmanlı eliti tarafından av ve sayfiye için kullanılan bir rekreasyon alanı olmuştur. Bu bölgede 1950'lere kadar av köşkleri ve kasırlarının dışında kayda değer bir iskan faaliyeti olmamıştır. 1950'lerin ilk yarısında İstanbul Belediyesi ile Emlak Kredi Bankası ortaklığıyla oluşturulan "İmar Limited Ortaklığı"nca inşa edilen Koşuyolu Yerleşmesi, Üsküdar ile Kadıköy arasında Çamlıca tepelerine doğru yükselen boşluk içinde inşa edilen ilk iskan alanı olmuştur. 15 ha'lık bir alana yayılan ve toplam 437 konut biriminden oluşan bu yerleşme, daha sonraki dönemlerde izi sürülememiş bir modern planlı toplu konut yerleşmesi örneğidir. (bkz: Şener,H.,Yıldız,D., "Dünden Bugüne Koşuyolu", Mimarlık Dergisi 291, 02/2000, s.26-37) Yerleşme, bölgenin güneyden kuzeye doğru ana eksenini oluşturan Koşuyolu Caddesi-Tophanelioğlu Caddesi hattının güney yakası üzerinde bulunmaktadır.

1970'lerin başında tamamlanan 1. Çevre Yolu, bölgeyi tarihinde görmediği bir imar baskısıyla karşı karşıya bırakmıştır. İçinden geçen bu transit karayolu aracılığıyla Kadıköy ve Üsküdar'ın hinterland'ı olmaktan çıkmış, İstanbul'un diğer merkezlerine kolaylıkla bağlanılabilen bir düğüm noktası haline gelmiştir. Böylelikle bölge 1970'lerle birlikte tarihinde ilk defa yüzünü karayoluna çevirecek, sırtını denize dönecektir. Çevreyi egemenliği altına alan imar baskısı, 1950'ler sonrası Türkiye'sine has bir model olan "yap-satçı sunum mekanizması" aracılığıyla yanıtlanmış ve çevre adım adım mimarlık ve planlama disiplinlerinin formasyonlarını hiçe sayan ayrık nizam apartmanlar tarafından doldurulmuştur. Bölgede yapılaşmanın baskısına karşı direnmiş iki büyük boşluk bulunmaktadır: Bunlardan birincisi Karacaahmet Mezarlığı, ikincisi de üzerinde çalışılacak olan kamu arazisidir.

Kamu arazisi olması nedeniyle bir boşluk olarak kalmış olan bu alan, Mimari Proje VI'da, Türkiye kentleşmesinin eksikliğini duyduğu iki konu üzerinde çalışmak için kullanılacaktır: Bir bütün olarak tasarlanmış yerleşmeler ve kent içi rekreasyon alanları. Üzerinde çalışılacak kamu arazisi çalışmanın başında bir bütün olarak kabul edilecek, her öğrenci yerleşme olarak kullanacağı alanla park alanının ayrımını ve sınırlarını kendi çalışma süreci içinde belirleyecektir.

Konut yerleşmesi, kentli orta tabakadan oluşan bir hedef kitleye yönelecektir. İmar yoğunluğu grupların ve öğrencilerin tercihine bırakılmıştır. Her tercih, bu bölgenin gelişmesi üzerine, farklı fiziki ve sosyal oluşumları hesaba katan bir yorum olarak değerlendirilecektir. Yerleşme ve konut tasarımından çevredeki egemen yapılaşma biçimlerine alternatif çözümler üretmesi beklenecek, bunun için de mimarlık formasyonunun 19.yy. sonrasında ürettiği yerleşme ve konut kültürü mirası verilerinin kaynak olarak kullanılması beklenecektir. Program, tasarlanacak yerleşmenin yapılaşmış bir bölge içinde yer aldığı, dolayısıyla da yakın çevrenin kentsel hizmetlerinden yararlanacağı düşünülerek oluşturulacaktır. Tasarlanacak rekreasyon alanı ise, sadece yeni tasarlanacak yerleşme için değil, bölgenin bütününe açık bir kentsel park olarak düşünülecektir.

Yapılacak olan Toplu Konut Yerleşmesi tasarımı bir yandan yerleşme ölçeğinden birim konut ölçeğine kadar giden bir yapılaşma tasarımını, öte yandan da cadde-yaya yolu-otopark-rekreasyon gibi açık alan düzenlemelerini içerecek biçimde geniş kapsamlı olarak ele alınacaktır. Ayrıca mekansal planlamanın yanı sıra üretim teknolojisinin ve organizasyonunun tasarımı da proje çalışmasının kapsamı içinde olacaktır.

Konut tipleri 2, 3, 4 ve 5 kişilik çekirdek aile büyüklüklerine yanıt verecek biçimde tasarlanacaktır. Mutfak, banyo, WC gibi konut içi servis mekânlarıyla merdiven, asansör, çöp bacası, otopark gibi dış servis alanları yerleşmenin niteliğini artıracak bileşenler olarak ele alınacak, ısıtma, sıcak su gibi servis hizmetleri merkezî sistemlerle sağlanacaktır.