|
Ulusal Mimarlık Sergi ve Ödülleri
Kapsamında "Koruma" Dalındaki Katılımlar Üzerine Görüşler
Nur Akın
8.Ulusal Mimarlık Sergi ve Ödülleri kapsamında
"Yapı/Koruma" dalına bu dönem 11 proje gönderilmiştir. Anıtsal
yapılardan, endüstri yapılarına ve sivil mimarlık örneklerine dek uzanan
bir çeşitlilik gösteren bu projelerin hemen hepsinin, yapı tipinin ve işlevinin
getirdiği farklılıklar ve buna bağlı olarak ele alınış biçimlerinin ötesinde,
belirli bir nitelikte oldukları gözlenmiştir. Bu düzey yüksekliği ve katılım,
koruma gibi özel bir konunun mimarların üzerinde çalıştıkları projeler
arasında, giderek daha da önemli bir yer tutmakta olduğunu kanıtlamaktadır.
Ayrıca bu başvurulardan, sözkonusu nitelikli çeşitliliğin, uygulamaların
yapıldığı yerler açısından da geçerli olduğu ve İstanbul'un yanı sıra
Antalya, Edirne, Trabzon, Safranbolu, Tarsus, Malatya* gibi Anadolu'nun farklı
yerleşmelerinde de özenli koruma çalışmalarının yapıldığı görülmektedir.
"8.Ulusal Mimarlık Sergi ve Ödülleri" yarışmasına
katılan projeler: Ayasofya'nın güneybatı duvarının duyarlı restorasyonunu
sergileyen, daha teknik bir uzmanlık çalışması; Boğaz'ın özel önem taşıyan
görkemli yalılarından Sait Halim Paşa Yalısı'nın geçirdiği yangının
ardından yapılan restorasyonunu ve özellikle de, yalının yoğun dekoratif
ögeler içeren iç mekanlarının onarım sonrası görünümlerini sergileyen
uygulama; bir mimarın Arnavutköy'de kendi evi olarak kullanmak üzere restore
ettiği ahşap sivil mimarlık örneği; Boyacıköy'de yok olan büyük bir yalının
yeniden inşa edilmesi çalışması; Antalya'da bir kilisenin onarılarak
mescid olarak yeniden yaşatılması uygulaması; Edirne'nin tarihi hanlarından
Deveci Han'ın restore edilerek yeniden kullanımı çalışması; Trabzon'un
korunması gerekli sivil mimarlık örneklerinden birinin "Trabzon Mimarlar
Odası" olarak işlevlendirilmek üzere onarım uygulaması;
Safranbolu'daki iki sivil mimarlık örneğinin restorasyonu ile bir diğerinin
rökonstrüksiyonu çalışması; Tarsus Amerikan Lisesi'ne ait Stickler Binası'nın
restorasyon ve yeniden işlevlendirme uygulaması; İstanbul Cibali Tütün ve
Sigara Fabrikası'nın, koruma alanında son yılların önemli konularından
birini oluşturan sanayi yapılarının çağdaş bir biçimde kullanımı
kapsamında detaylı bir çalışmayla bir eğitim kurumuna dönüştürülmesi
ve Malatya'da görkemli bir konağın "Kültür Evi" olarak restore
edilip, değerlendirilmesi uygulamaları olarak sıralanmaktadır. Bunlar arasından
"Mimarlar Odası Trabzon Şubesi Hizmet Binası" ve "Kadir Has Üniversitesi,
Cibali Tütün Fabrikası, İstanbul" başlıklı projeler, müelliflerinin
adıyla başvurmadıkları ve bu nedenle de başvuru koşullarına uygun olmadıkları
için "ödüllendirme dışı" tutularak sergilemeye alınmışlardır.
Ulusal Sergi'nin yurt içi ve dışındaki programlarında,
yalnızca ödül ve ödül adaylarından oluşan bir bölümün yollanabildiği
sınırlı sergileme imkanlarını göz önünde tutan Komite, sınırlı sayıda
sergileme olasılıkları için de bir tavsiyede bulunulmasını istemiştir. Bu
doğrultuda, projelerden 6'sının, tarihi yapıyı ele alış ve değerlendirme
yaklaşımlarına bağlı olarak, öncelikli olarak sergilenmeye alınması
tavsiye edilmiştir. Bunlar: Ayasofya Müzesi, Güneybatı Köşesi, İstanbul;
Sait Halim Paşa Yalısı, İstanbul; Cafer Bozkurt Evi, Arnavutköy, İstanbul;
Mimarlar Odası Trabzon Şubesi Hizmet Binası; Safranbolu Ramsey-Gürmen
Evleri; Kadir Has Üniversitesi, Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası, İstanbul
uygulamalarıdır.
Jüri, sözkonusu 6 proje içinden 2'sini bu dalda ödüle
uygun bulmuştur. Bunlardan biri, "Koruma-Yaşatma Dalı'nda Onarım Özel
Ödülü" gibi daha özel bir kategori oluşturularak değerlendirilen
"Ayasofya Müzesi, Güneybatı Köşesi" proje ve uygulamasıdır. Bu
çalışma, tarihi bir yapının yeniden işlevlendirilmesini içeren bir
kapsamda olmamakla birlikte, korumanın ne denli özenli ve verileri en dikkatli
biçimde değerlendiren ayrıntıda çalışılması gereken bir uzmanlık dalı
olduğunu, bir duvarın onarımında -hele bu duvar Ayasofya gibi bir yapıya
ait olduğunda- sergilemesi açısından ayrı bir önem taşımaktadır ve Türkiye'de
sürekli gündemde olan anıt restorasyonu uygulamaları açısından örnek
olacak niteliktedir. "Koruma-Yaşatma" kategorisindeki ödülü ise
"Cafer Bozkurt Evi, Arnavutköy" almıştır. Bu uygulama da, Boğaz köylerinde
gerek yıkılarak, gerekse de onarım sonrası önemli ölçüde değişime uğrayarak
özgünlüklerini yitiren ve dolayısıyla, sayıları giderek azalan ahşap
sivil mimarlık örneklerinden birinin özenli bir biçimde restore edilmesi açısından
örnek bir çalışma sergilemektedir. Yapının uygulama sonrası görünümleri,
detaylarındaki duyarlılık koruma/yaşatma projesinden beklenilen niteliği
yansıtmaktadır.
"8.Ulusal Mimarlık Sergi ve Ödülleri" yarışmasına
katılım ve düzey yüksekliği, bundan sonraki dönemlerde de "koruma-yaşatma"
dalına özenli uygulamalar sergileyen katılımların artacağını düşündürmektedir.
Bu durum da, herşeyden önce tarihi yapıların yeniden işlevlendirilerek
korunması ve çağdaş ortamda yerini alarak geleceğe nitelikli birer tarihi
belge olarak aktarılmalarını sağlamak açısından ayrı bir önem taşımaktadır.
(*) Yerleşme sıralamaları, projelerin sergideki sıra
numaralarına göre yapılmıştır
|
