|
Büyük depremin 1026 habercisi
Japon ve Türk bilim adamlarının ortak çalışmasında, Türkiye'yi 17 Ağustos
gecesi sarsan Marmara depreminin ilk işaretlerinin, ''günler hatta haftalar öncesinde
hayvanlarda, gökyüzünde, denizde ve bitkilerde görülen sıra dışı
olaylarda gözlendiği'' belirtildi.
Osaka Üniversitesi Yer ve Uzay Bilimleri öğretim üyesi Prof. Dr. Motoji
İkeya ile Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Ülkü Ulusoy 'un,
deprem tanıkları arasında gerçekleştirdiği anket sonucu, 450 tanıktan
deprem öncesi belirtilere ilişkin 1026 sıra dışı olay derlendi. Prof. Dr.
İkeya ile Doç. Dr. Ulusoy'un, ''Deprem Habercisi Olaylar ve Bilimsel
Yorumlar'' adını taşıyan ve Türkiye'de bu alandaki ilk çalışmayı oluşturan
araştırma, Kültür Bakanlığı tarafından yayımlandı. Buna göre, sıra dışı
olayların yüzde 50'si hayvan davranış larında, yüzde 32'si gökyüzü ve
hava durumunda, yüzde 10'u deniz ve karada, yüzde 7'si elektrikli cihazlarda,
yüzde 2'si ise bitkilerde görüldü. Araştırmaya göre, 7.4 büyüklüğündeki
Marmara depremi öncesinde insanlarda, mide bulantısı, ishal, baş dönmesi,
sinir bozukluğu ve sıkıntı yaygın olarak görüldü. Deprem öncesi
insanlarda görülen diğer sıra dışı belirtiler de şöyle:
''Kalp rahatsızlığı, beyinde ve parmaklardan dirseklere doğru akan
elektrik akımı hissi, bitkinlik, kusma, aşırı duygusallık ve histeri,
hamile kadınların bebeklerinde hareketlenme, yüksek tansiyon, baş ve beyinde
ağrı, diz ağrısı, nedensiz esneme, göz seğirmesi, gece nedensiz yere
aniden uyanma, uyuyamama sorunu, aşırı derecede uyuma isteği, iştahsızlık,
genizde yanma ve yırtılma hissi, burun kanaması ve üşüme hissi.''
Deprem tanıklarının anlattıklarına göre, sıra dışı olayların büyük
çoğunluğu, köpeklerin davranışlarında gözlendi. Bunlar arasında,
''dayanılmaz biçimde uluma, havlama, hazince bir şeyleri kaygı edercesine ağlayarak
havlama, huzursuzluk, kümeleşme, yeri dinleme ve gökyüzüne bakma,
havlayarak sahibini bina dışına çekiştirme, ortadan kaybolma,'' gibi davranışlar
dikkati çekti.
Öte yandan kedilerde, ''çığlık atma, yerinde duramama, telaşlanma ve
sahibini ısırma, ortadan kaybolma, kertenkele gibi yerde sürünme'' gibi
hareketler gözlenirken atlarda ''kişneme ve dörtnala koşma'' , ineklerde ''böğürme
ve saldırganlık'' , farelerde ''vahşileşme'' , yarasalarda ''dinlenmeksizin
daireler çizerek uçma ve çığlık atma'' gibi davranışlar belirlendi. Ayrıca,
muhabbet kuşlarında ''delice çırpınma ve vahşice çığlık'', martılarda
''bebek gibi çığlık atma'' , kargalarda ''garip biçimde ve durmaksızın ağlama,
pencerelere ve arabaların metalik kısımlarına pike yapma'' , leyleklerde
''mevsiminden önce göç etme'' , karınca, örümcek ve kırkayaklarda
''evleri istila etme'' , arılarda ''insanlara saldırarak sokma'' , çekirge ve
cırcır böceklerinde ise ''ötmeme'' gibi sıra dışı hareketler gözlendi.
Öte yandan, Marmara depremi öncesinde ve deprem sırasında gökyüzünde
anormal ışımalara ilişkin, çoğunluğu İstanbul ve Yalova'da olmak üzere
toplam 266 sıra dışı olay bildirildi. Tanıklar, ifadelerinde depremden
''bir haftadan birkaç dakika öncesine kadar'' çeşitli zamanlarda çoğunluğu
İstanbul, Yalova, Adapazarı, Kocaeli ve Bursa'da olmak üzere gökyüzünde gördükleri
ışımaları şöyle tanımladı:
''Floresan benzeri kırmızı, mavi, yeşil gibi çeşitli renklerde flaş
ışımaları'', ''yaklaşık 15 dakika boyunca yanan lamba gibi durgun ışıklar'',
''ışık sağanağı türünden sesli ışımalar'', ''tabaka halinde ışımalar'',
''fay çizgisine paralel uzanan mavi renkli ışımalar'', ''birbirlerine değdiklerinde
kıvılcımlar saçan ateş direkleri'', ''gökyüzünden yeryüzüne yönelmiş
bir projektör aydınlatmasına benzer yavaşça hareket eden boru biçimindeki
ışımalar'', ''yaklaşık 60 santimetre çaplı ateş topları'', ''yıldız
patlamasına benzer ani ışık patlamaları.'' Ankete katılan bir tanık ise
depremden birkaç gün önce Sedef Adası açıklarında yaptığı dalışta,
deniz dibindeki kumun elini yakacak derecede sıcak olduğunu belirtirken birçok
tanık da deniz suyu sıcaklığında olağandışı artış hissettiklerini
kaydettiler. Deprem öncesi ve sırasında görülen sıra dışı olaylar arasında,
yüzde 7 oranıyla elektrikli cihazlardaki bozulmalar da dikkati çekti. Birçok
deprem tanığı, deprem öncesinde kuvars saatlerinde akrep ve yelkovanın hızla
döndüğünü, ancak deprem sırasında durduğunu belirtirken birçok kişi de
depremden birkaç gün önce telsiz, telefon ve radyolarında parazitlenme olduğunu
söylediler.
17 Ağustos Marmara depremi öncesi ortaya çıkan sıra dışı olayların
Kobe depremindekilerle karşılaştırıldığı araştırmada, her iki deprem
öncesi yaşanan olayların tamamının aynı olduğu ortaya çıktı.
Cumhuriyet
|
