|
Türkiye yılda 1 milyar ton toprak
kaybediyor
 Erozyon Türkiye’de bir yılda
bir milyar tonu aşkın toprağın nehirlere, derelere, göllere ve denizlere taşınmasına
neden oluyor.
Türkiye’nin, yalnızca tarım alanlarından yılda 500 milyon ton verimli
toprağını kaybetmesine yol açan erozyon, toprakla birlikte tarımsal üretim
ve topraktaki canla yaşamı için büyük öneme sahip mineral ve organik
maddeleri de nehirlere, göllere, denizlere akıyor.
Bu olumsuzluk, kimyevi gübrelere yılda 4,5 trilyon lira harcayan Türkiye’nin
daha çok harcama yapmasını gerektiriyor. Türkiye, erozyon nedeniyle toprak
yanında su kaybediyor, depolanan su miktarı yılda 50 milyar metreküp azalıyor.
Yararlı toprak katmanları erozyon nedeniyle yok olan arazilerde çölleşme başlıyor.
NASA’nın yaptığı bir araştırmaya göre, erozyonun şiddetlenerek devam
etmesi halinde Türkiye’nin büyük bir bölümü 55 yıl sonra çöl olacak.
YOĞUNLAŞAN BÖLGELER
Türkiye’de erozyon en fazla sırasıyla Fırat, Dicle ve Yeşilırmak
Havzaları’nda görülüyor. Erozyon nedeniyle yılda toplam 346 ton
sediment/toprak taşınıyor. Ancak, ölçümlerde yer almayan ve yatak yükü
olarak ifade edilen kum çakıl gibi materyaller ile yamaçlardan akarak inen ve
akarsulara ulaşmayan topraklarda dikkate alındığında Türkiye’nin
kaybettiği toprak miktarı 500 milyon tona, hatta bazı kesimlerin ifadesine göre
1 milyar tonu aşıyor
Türkiye’deki akarsuların taşıdığı yüzer haldeki malzeme miktarı, dünyada
taşınan katı maddenin 50’de 1’i kadar. Türkiye’de 1 kilometrekarelik
alandan aşınarak akarsulara karışan ince malzeme miktarı, yılda ortalama
yaklaşık 600 ton. Bu miktar dünyada ortalama 142 ton. Türkiye’de erozyonla
birim alandan taşınan katı materyal; Afrika’dan 22, Avrupa’dan 17 ve
Kuzey Amerika’dan 6 kat daha fazla gerçekleşiyor.
BARAJLAR ERKEN DOLUYOR
Erozyon sonucunda barajlarda biriken katı meteryaller, kullanılabilir baraj
rezervuar hacminde gözle görülür kayıplara neden oluyor. Erozyon, büyük
kaynaklar harcanarak gerçekleştirilen ve ekonomik ömrü ortalama 100 yıl
olarak öngörülen barajların ömrünü kısaltıyor.
Türkiye’de yaşanan şiddetli erozyonun sonucu olarak, Altınapa Barajı 19,
Bayındır Barajı 28, Demirköprü Barajı 41, Hirfanlı Barajı 33, Karamanlı
Barajı 13, Kartalkaya Barajı 19, Kemer Barajı 22, Selevir Barajı 27, Sürgü
Barajı 35, Yalvaç Barajı 27 yılda ekonomik ömrünü tamamladı.
Erozyondan etkilenmeye devam eden Buldan Barajı’nın 72, Çaygören Barajı’nın
77, Çubuk-1 Barajı’nın 75, Kesikköprü Barajı’nın 66, Seyhan Barajı’nın
ise 70 yılda ekonomik ömrünü doldurması bekleniyor.
Ülke ve bölge için büyük önem arzetmesine karşın çevresi bitki örtüsünden
yoksun olan Keban, Karakaya ve Atatürk barajlarının da tahmin edilenden daha
önce ekonomik ömürlerini tamamlayacakları ifade ediliyor.
EROZYON HIZLI YATIRIMLAR YAVAŞ
Türkiye’de, 1955 yılından bu yana erozyonla mücadele yürütülen alan
miktarı 2001 yılı Eylül ayı sonu itibarıyla 445 bin 798 hektara ulaştı.
1955-1990 döneminde toplam 253 bin 639 hektar alanda erozyonla mücadele çalışması
yapıldı. Türkiye’de 1991’de 2,801, 1992’de 3,360, 1993’te 7,458,
1994’te 10 bin 280, 1995’te 6,114, 1996’da 26,329, 1997’de 26,124,
1999’da 22 bin 571, 2000’de 30,449, 2001’de 26,943 hektar alanda erozyonla
mücadele edildi.
Türkiye’de erozyonla mücadele çalışması yürütülmesi gereken 61,2
milyon hektar alan bulunuyor. Erozyonla mücadele çalışması yapılması
gereken bu kadar geniş bir alana sahip olan Türkiye’nin, geride kalan 46 yılda,
her yıl ortalama 9,692 hektar alanda çalışma yapabildiği dikkate alındığında,
tüm alanlardaki çalışmanın tamamlanması için 6314 yıla ihtiyaç olduğu
dikkati çekiyor.
Bir hektar erozyon kontrolunun hektar maliyeti bölgelerin coğrafik konumuna
göre değişmekle beraber ortalama 1000 dolar kabul edildiğinde, Türkiye’nin
erozyondan kurtarılması için yapılması gereken harcama 61 milyar 200 milyon
doları buluyor.
NTVMSNBC
|
