|
Enerjide dışa bağlandık
Santrallar duracak 2002 enerji planlamasına göre,
yap-işlet modelli santralların devreye gireceği aylarda linyit santrallarında
üretim kesiliyor. Orhaneli ve Soma A santrallarında üretim tamamen
durduruluyor. Devletin santralları geçen yıl elektrik tüketiminin yüzde
70'ini karşılarken bu yıl bu oran yüzde 54'e düşecek.
Plansızlığın bedeli Türkiye Kömür İşletmeleri'nin
üretimi, 2002 enerji planlaması nedeniyle 2 kez değiştirildi. Bu değişiklikler
sonucunda, TKİ'nin 2002'de 29 milyon ton yerine yüzde 30 kısıntıyla 20
milyon ton üretim yapması öngörüldü. Kısıntının bedelini TKİ, 118
trilyon liralık üretimden vazgeçerek ödeyecek.
Tazminat uyarısı Maden Mühendisleri Odası 1985'te
üretimdeki payı yüzde 1 bile olmayan doğalgazın 2002'de üretimdeki payının
yüzde 60'lara çıkarıldığına dikkat çekti. Oda, doğalgaz anlaşmaları
nedeniyle Türkiye'nin yıl sonuna kadar ödemesi gereken tazminatın 500 milyon
dolara ulaşacağı uyarısını yaptı.
Enerji Bakanlığı'nın nisan ayında yaptığı 2002 yılı enerji
planlaması, termik santrallarda üretimin kısılmasını öngörüyor.
Planlamaya göre, özellikle yap-işlet modeliyle yapılan Adapazarı-Gebze ile
Aliağa santrallarının devreye gireceği dönemlerde bazı termik santrallarda
üretim sıfıra kadar indirilecek. Bu nedenle Türkiye Kömür İşletmeleri'nin
kömür üretim planı da iki kez değiştirildi. Bu değişikliklerle başlangıçta
29.3 milyon ton olarak öngörülen kömür üretim hedefi, yüzde 30 kısılarak
20.8 milyon tona kadar düşürüldü. Kısıntının bedelini TKİ, 118 trilyon
liralık üretimden vazgeçerek ödeyecek. Maden Mühendisleri Odası (MMO),
1985 yılında üretimdeki payı yüzde 1 bile olmayan doğalgazın 2002'de
elektrik üretimindeki payı yüzde 60'lara çıkarılırken linyite dayalı
termik santrallarda üretimin yüzde 50'ye varan oranlarda düşürüldüğüne
dikkat çekti. Doğalgaz anlaşmaları nedeniyle Türkiye'nin yıl sonuna kadar
ödemesi gereken tazminat rakamının 500 milyon dolara ulaşacağı uyarısında
bulunan MMO, şu saptamaları yaptı:
* Doğalgaz üreticisi ülkelerde bile doğalgazın elektrik enerji üretiminde
kullanımı yüzde 15'lerde iken gazın tamamını ithal eden ülkemizde bunun yüzde
60'larda olması düşündürücüdür.
* TKİ, 2002'de 10 milyon ton eksik üretim yapması nedeniyle sonuçta yaklaşık
100 trilyon lira zarar edecektir. Zararın asıl nedeni olan planlama hataları
ve hesapsız doğalgaz anlaşmaları göz ardı edilecektir.
* Resmi Gazete'de 27 Nisan 2002'de yayımlanan yönetmelik değişikliğiyle
ithal edilen petrokok ve kömüre uygulanan yüzde 10'luk kesinti, yüzde 1'e
indirilerek yerli kaynaklar tamamen devre dışı bırakılmaya çalışılmaktadır.
Enerji Bakanlığı'nın enerji planlamasına göre, ocak-şubat-mart döneminde
aylık ortalama 1.5 milyar kilovat/saat olan linyit santrallarındaki üretim,
eylülde 735 milyon, ekimde 586 milyon, kasımda 485 milyon, aralıkta 696
milyon kilovat/saate kadar düşürülüyor. Elektrik Üretim AŞ, doğalgaz
santralları da dahil toplam termik santrallarından 2002'de 33.7 milyar
kilovat/saat, hidrolik santrallarından 23.9 milyar kilovat/saat olmak üzere
toplamda 57.7 milyar kilovat/saat enerji üretecek. Devlete ait bağlı ortaklık
halindeki termik santrallardan gelecek 14.3 milyar kilovat/saatlik üretim de
eklendiğinde, kamu bu yıl 72 milyar kilovat/saat elektrik üretecek. Türkiye'nin
2002'de 132 milyar kilovat/saat enerji tüketeceği varsayılırsa 2001 yılında
tüketimin yüzde 70'i kamu tarafından karşılanırken üretim kısıtlamaları
sonucunda 2002'de ancak yüzde 54'ü kamu tarafından karşılanmış olacak.
Maden Mühendisleri Odası, 2002 enerji planlamasına göre linyit santrallarında
kapasitenin yüzde 59.1'i kullanılırken doğalgaz santrallarında kapasitenin
yüzde 87.4'ünün kullanılacağını hesapladı.
Yapılan üretim kısıtlaması nedeniyle 1997'den bu yana 30 milyon tonun üzerinde
üretim gerçekleştiren, ancak 2001'de üretimi 28.9 milyon tona düşürülen
TKİ, 2002'de daha da az üretim yapacak. TKİ'nin, EÜAŞ'yle yaptığı
protokolde gerçekleştirilen revizyonlar nedeniyle 1 Mayıs-31 Aralık
tarihleri arasında santrallara verilecek kömür miktarı önce 19.6 milyon
tondan 17 milyon tona, sonra da 10.4 milyon tona düşürüldü. Böylece toplam
kömür üretimini 29.3 milyon tondan 8.4 milyon tonluk kısıntıyla 20.8
milyon tona kadar düşürmek zorunda kalan TKİ, 118 trilyon liralık üretimden
vazgeçirildi.
Cumhuriyet
|
