Darısı diğer arkeolojik kazılara
Allianoi ve Metropolis iki antik yerleşim alanı. Bu iki alan, günümüzde
ilginç biçimde kader ortaklığı ediyor. İkisi de tütün yetiştirilen bölgelerde
yer alıyor ve onları dünyanın en büyük sigara firması Philip Morris
destekliyor. Böylece 10 yıl gibi, arkeoloji için son derece kısa bir sürede
tüm görkemiyle gün yüzü görebilme fırsatı buldular.
Türkiye'de inanılmaz sayıda arkeolojik alan var. Birçoğuna daha kazma bile
vurulmuş değil. Kazılanların önemli bir kısmı da 30-40 milyar gibi komik
bütçelerle, yani iğneyle kazılıyor. Bırakın ileri teknolojileri, vinç ve
amele dahi bulunamıyor.
Allianoi'deki kazılar 1998 yılında başladı. Yani, o görkemli sütunlar,
yapılar sadece dört yılda ortaya çıktı. Daha önce burada birtakım kalıntıların
varlığı sadece ihtimal hesaplarından ibaretti. Metropolis ise 1989'dan bu
yana kazılıyor. Son derece olumsuz coğrafi koşullara rağmen, hamamı,
tiyatrosu, caddeleri, yönetim binalarıyla koca şehir günümüz insanıyla
buluşuyor. Efes, Priene, Milet gibi ünlü kentlerin 100 yıldan fazla bir
zamandır kazılarak bugünkü görkemlerine kavuştuklarını dikkate alınca işin
rengi daha iyi anlaşılıyor.
Toprağa yürüyen bantla tahliye
Philip Morris, Metropolis'in günümüzdeki devamı olan Torbalı'ya sigara
fabrikasını kurunca sosyal sorumluluktan da kaçmamış. 1992'den bugüne
kadar tam 1 milyon dolar aktarmış kazılara. Mesela bu yıl açılan, dükkân
olduğu sanılan mekânların ortaya çıkarılması sadece 15 gün sürmüş.
Çünkü 500 römork dolusu toprağı tahliye edecek yürüyen bantlar alınmış.
Allianoi için kullanılan nakit kaynağın 200 milyar lira civarında olduğunu
öğrendik. 50 işçi sayesinde her yer temizlenmiş.
Sponsor varlığının bir diğer ilginç katkısı ise teşhire verilen önem.
Bu iki kent gibi pek ayak altında olmayan, yeni kazı alanları çoğunlukla
bilim çevreleri için önemli. Allianoi'de tüm kazı alanına yukarıdan bakan
büyük bir ahşap köprü ve gezinti parkuru var. Metropolis'teki hamamın içinde
ve engebeli sokaklarında da aynı ihtimam söz konusu. Benzer yapılarla
Boeing, Koçbank gibi sponsorların desteklediği Çatalhöyük'te de karşılaşmıştık.
Kısacası ne mutlu Allianoi ve Metropolis'e ve onları kazan arkeologlara ki böyle
varsıl hamileri var. Darısı diğer arkeolojik kazıların başına...
Radikal
|