Tarihi Çeşmelere
Hayat Veriliyor
İstanbul'un bir çok
sokağında karşılaştığımız ve genellikle suları akmayan onlarca tarihi
çeşme İSKİ'nin başlattığı bir restorasyon projesi kapsamında yeniden
hizmet vermeye başladı.
Kentin önemli tarihi değerlerinden biri olan çeşmeler, iki yıldır yürütülen
kapsamlı bir projeyle tarihle buluşuyor. Tarih boyunca "su şehri"
olarak anılan İstanbul yeniden eski kimliğine kavuşuyor. İSKİ'nin
projelerinde çeşme, sebil restorasyonunun yanında maksem, kemer, bent, su
galerileri, su terazileri ve bunun gibi su ile ilgili bütün tarihi yapıların
restorasyonu yapılarak tarihi su yapılarının tekrar İstanbullulara kazandırılması
hedefleniyor. İSKİ'nin su yapılarını yeniden kullanılabilir hale getirmeyi
hedeflediği çalışmalar üç ana başlık etrafında toplanıyor:
Projenin ilk ayağında şehirdeki mevcut bent, kemer, çeşme, sebil, su
terazisi, maksem, su yolu ile tarihi değere sahip diğer su tesisleri tespit
edilerek envanterleri çıkarılıyor. Oldukça titiz biçimde yürütülen bu
çalışmayı koruma kurullarınca tasdik edilmiş projesi bulunan eserlerin
kurul kararları ışığında restorasyonu izliyor. Bu kapsamda yürütülen çalışmaların
sonucunda Üsküdar'daki III. Ahmet Çeşmesi, Sarıyer'deki Boyacıköy Çeşmesi,
Eminönü'ndeki Emin Sinan, Hatice Kadın, Ömerağa ve Kuruçeşme, Beşiktaş'taki
Dörtyüzlü (Alibey) Çeşmesi ve Bahçeköy'deki II. Mahmut Bendi Kitabe Tacı
restore edilerek kullanılabilir hale getirildi. Beyoğlu ve Kartal sınırlarında
bulunan 7 tarihi çeşmenin restorasyon inşaatıysa sürüyor. Sırada 200 tane
çeşme daha bulunuyor.
İSKİ projesinin üçüncü ayağındaysa projesi bulunmayan tarihi su
tesislerinin projelerini İTÜ, YTÜ ve MSÜ'den hocaların yanı sıra konuyla
ilgili uzmanlıkları bulunan kişilere hazırlatarak restorasyonu gerçekleştirmeyi
hedefliyor. Bu amaçla yürütülen çalışmalarda 20o'ün üzerinde çeşme
tespit edildi. Bu çeşmelerin 2i'inin projeleri hazırlanarak koruma kurullarına
sunulurken 30 proje üzerinde ise çalışmalar devam ediyor.
Çeşmelerin hazne içlerinde konaklayan, yalaklarda ısınmak için ateş
yakan kişilerin "işgalinden" kurtarılarak temizliğinin yapılması
planlanıyor. Yürütülen çalışmalarda Üsküdar, Fatih, Eminönü, Beyoğlu,
Beşiktaş ilçelerindeki 25 adet çeşmenin cephe temizliği için de koruma
kurullarından kararın çıkması bekleniyor.
Tarihi Boyacıköy Çeşmesi
Sarıyer ilçesi, Emirgan Boyacıköy'de Şirin Sokak ile Çamfıstığı sokağın
kesiştiği meydanın ortasında bulunan Boyacıköy Çeşmesi yanından geçen
bir beton mikserinin üzerine devrilmesi sonucu tamamen tahrip olmuştu. Boyacıköy
Meydanı'nın sembollerinden biri olan ve yöre halkının anılarında önemli
bir yeri bulunan bu güzel çeşmenin, restorasyon çalışmaları kapsamında
önce rölövesi çıkarıldı. Çeşmenin restitüsyon projesinin çiziminde
temel kalıntısı, yıkılan parçalar ve çeşmeye ait bütün dokümanlardan
yararlanıldı.
Dörtyüzlü (Ali Bey) Çeşmesi
H.1252 M.1836
Abbasağa Parkı'nda kesme taştan yapılmış hazneli dört cephede dört
mermer aynalı bir çeşme. Gövde temizliği zorlu bir çalışmayla gerçekleştirildi.
Mermer aynalarda, sütun başlıklarındaki kırılmalar dokuya uygun mermerler
ile tamamlandı. Tüm aynaları süsleyen kitabeler konservasyon raporu doğrultusunda
temizlendikten sonra altın varaklandı. Çevre düzenlemesi sırasında etrafına
çam ağaçları dikilerek platform yeşillendirildi. Şimdilik hazne içinde
yenilenen tesisat ile şehir şebeke suyu bağlanan çeşme, önümüzdeki dönemlerde
hamidiye suyundan beslenir hale getirilecek.
Eminönü /Kuru Çeşme
Çamşırcılar Sokak'taki Kuru Çeşme kare plan sistemine sahip ve iki yüzlü.
Yapım malzemesi klasik tuğla ve küfeki olup almaşık bir duvar örgüsü ile
yapıldı. Çeşmeye sonradan eklenen betonarme kısımlar ayıklanarak orijinal
gövdesi çıkarıldı, çürüyen ve bozulan yerlerin imitas-yonu yapılarak
eski orjinal formuna tekrar sokuldu. Çeşme aynalarının üst kısımları
klasik tuğla kemer ile geçildi, kurnası küfekiden orijinaline göre yeniden
yapıldı. Çatı sistemi kırma olup alaturka kiremit örtüsü ile geçildi.
Çevre düzenlemesinde granit paket taşlar kullanılarak çevre ve çeşme
uyumluluğu sağlandı
III. Ahmet Çeşmesi
Üsküdar Meydanı'nın önemli yapılarından biri olan 3. Ahmet Çeşmesi'nin,
İSKİ tarafından yürütülen restorasyon çalışmaları aslına uygun olarak
tamamlandı. Çeşmenin çatısı elden geçirilerek kurşunlan değiştirildi.
Gövde mermer temizliği yapıldı. Kitabe boyandı ve varaklandı. Musluklar
yenilendi.
Osmanlı imparatorluğu döneminde istanbul'un çeşitli köşelerine özellikle
sultanlar tarafından yaptırılan çeşme sebiller şehrin su ihtiyacını karşılarken
dönemin mimarisinin ruhunu yansıtmaktaydı. Şehirde yeni bir su tesisi yaptıran
padişahlar, yayınladıkları fermanlarla, suyun fazlasının çeşme yaptıran
kişilere tahsis edileceğini bildirirlerdi. Bu fermanlar üzerine her devrin önde
gelen kişilerinin, adlarını geleceğe ulaştırmak için şehrin çeşitli
yerlerine yaptırdıkları çeşmelerle Türk mimarisinde ayrı bir dal olan
"çeşme mimarisi"nin doğmasına öncülük etmişlerdir. Osmanlı çeşmeleri
özellikleri bakımından Halkalı, Turunçlu, Kırkçeşme, Elmalı, Hamidiye
ve Terkos olmak üzere 6 guruba ayrılır. Mimari yönden ise çeşmeler,
Meydan, Köşebaşı, Cephe, Sokak, Oda, Sebilli, Namazgahlı, Sütun Biçimli,
Çukur ve Çatal olmak üzere 10 gruba ayrılıyor.
Eminönü II. Mahmut (Emin Sinan) Camii Çeşmesi
Öncelikle taş ve tuğladan ibaret orijinal dokusunu kapatan beton sıva dökülerek
asıl örgü sistemi ortaya çıkarıldı. Bozuk olan ve onarılması gereken taş
tuğla duvar yerinde tespitlerle korunması gereken yerler korundu, yenilenmesi
gerekenler ise yeniden yapıldı. Zeminden gelen ve hazne içerisinde bulunan
esere zararı dokunan sular tahliye edilerek gerekli temizlikler yapıldı. Çatı
örtüsü tamamen bozulmuş ve üstüne beton atılmış bir halde bulunarak
orijinal tonoz yapısı ortaya çıkarılarak çatı ve çatı bitimi elemanları
yapıldı. Ön cephedeki kitabe, yalak ve ayna taşı gibi unsurların
ilkelerine göre restorasyonu yapıldı. Kitabesi zeminde yapılan araştırmalarda
elde edilmiş bulgulara göre temizlendi, düşen harfler sadece resim olarak
tamamlandı ve varakları yapıldı. Spot ışıklar takılarak gece aydınlatması
sağlandı
İBB
|