|
Türkiye nitelikli
konut fakiri
Çarpık kentleşmenin önlenememesi, hızlı yapılaşma niteliksiz konut
sayısında artışa neden oluyor. Başbakanlık Konut Müsteşarlığı’nın
belirlemelerine göre, ruhsatlı konutların oranı %33 düzeyinde.
Gecekondulaşmaya karşı yapılan mücadelenin yetersizliği, Türkiye’deki
konut sorununun niteliğini de etkiliyor. Ruhsatsız konut sunumunun fazlalığı
nedeniyle bugün Türkiye’de, konut açığı değil, nitelikli konut sorunu
yaşandığı belirtiliyor. Başbakanlık Konut Müsteşarlığı’nın yaptığı
bir araştırmanın sonuçlarına göre, Türkiye’de, kentsel yerlerdeki konut
stoğunun ortalama yüzde 62’si ruhsatlı.
Ancak inşaat ruhsatları değil de yapı kullanım izinleri dikkate alındığında,
bu oran yüzde 33’e kadar düşüyor.
Araştırmaya göre, sadece yapı inşaat izinlerine bakıldığında bile Türkiye’deki
kaçak yapılaşmanın boyutunun yüzde 40 düzeyinde olduğunu ortaya koyuyor.
İl ve ilçelerdeki konutlar dikkate alınarak yapılan incelemeye göre,
kentsel kesimden bulunan 13 milyon 597 bin 676 konut stokunun 8 milyon 366
bininin inşaat ruhsatı, 4 milyon 524 bininin yapı kullanım izni bulunuyor.
Yapı kullanım izni alanların oranı %54
İnşaat ruhsatı bulunan konutların ancak yüzde 54’ü yapı kullanım izni
alabilmiş. Araştırmaya göre, 2000 itibariyle kentsel kesimde konut ihtiyacı
ise 10 milyon 906 bin 368 olarak belirlendi.
Nüfus verileri dikkate alındığında 2000 itibariyle Türkiye genelinde
kentsel kesimde 2 milyon 691 bin 308 adet konut fazlası görünüyor.
İstanbul'un konut açığı 1 Milyonun üstünde
Ancak, ruhsatlı olup olmadığına bakılarak yapılan değerlendirmeye göre
ise Türkiye’de, 14 il hariç, 67 ilde 2000 itibariyle 2 milyon 816 bin 881
ruhsatlı konut açığı tespit edildi.
2000 yılı itibariyle, Aydın, Tekirdağ, Bolu, Balıkesir, Muğla,
Zonguldak, Elazığ, Çanakkale, Nevşehir, Kastamonu, Sinop, Denizli, Çorum,
Edirne’de ruhsatlı konut fazlası bulunması dikkati çekti. Bu illerde, 1
milyon 117 bin adetlik konut ihtiyacına karşın, 1 milyon 394 bin adetlik inşaat
ruhsatı bulunduğu, 276 bin 942 adet ruhsatlı konut fazlası olduğu tespit
edildi.
Aynı yıl itibariyle İstanbul’daki ruhsatlı konut açığı 1 milyon
24.2 bin olarak belirlenirken, Güneydoğu illerindeki konut açığının büyüklüğü
dikkat çekti. 2000 yılı itibariyle, Gaziantep’de 100 binin üzerinde,
Adana’da yaklaşık 95 bin, Şanlıurfa’da 85 bin, Diyarbakır’da 68 bin
konut açığı tespit edildi. Kırıkkale’de 67.2 bin konut açığı
belirlenirken, İzmir’de 63 bin 316, Ankara’da 57 bin 626, Bursa’da 45.3
bin, Antalya’da ise 4 bin ruhsatlı konut açığı ortaya çıktı.
Konut ihtiyacı 2.8 Milyonu bulacak
DİE tahminlerine göre, 2000-2010 döneminde kentsel nüfus artışı 10 milyon
970 bin 493 olarak öngörülüyor. Bu durumda, hane halkı büyüklükleri ve nüfusa
bağlı olarak 2 milyon 860 bin 343 konuta ihtiyaç duyulacağı hesaplandı.
Ancak araştırmada, konut stokundaki değişik artış varsayımları dikkate
alınarak, Türkiye’nin 2010 yılına ilişkin konut talebi konusunda değişik
tahminler yapıldı.
2000’de 13 milyon 597 bin 676 olan konut stoğunun 2000-2010 döneminde sabit
kalacağı kabul edilen ilk varsayıma göre, bu dönemde 169 bin 35 adet konut
açığı oluşacak.
2000 yılı konut stokunun, inşaat ruhsatı artış oranında her yıl artırılması
durumunda ise gelecek 10 yılda 6 milyon 127 bin konut fazlası oluşacağı
hesaplandı.
2000 yılı ruhsatlı konut stokunun 2000-2010 döneminde ruhsat artış oranında
artması ve bu dönemde ruhsatsız konut üretiminin olmaması halinde bile, 3
milyon 505 bin 414 konut fazlası oluşacağı öngörüldü.
Araştırmada, bu rakamların, Türkiye’de konut ihtiyacının ruhsatsız
konut stoku fazlalığından kaynaklandığını gösterdiği vurgulandı.
Niteliksiz konut stoku fazlalığından dolayı, Türkiye’deki konut sorununun
nitelikli konutta yoğunlaştığına dikkat çekilen araştırmada, ruhsatsız
konut sunumunun yasal çerçevede karşılanamayan ihtiyaca karşı gelişen bir
çözüm olmaktan ziyade, bir yatırım alanı haline geldiği de vurgulandı.
Konutun sadece barınma birimi olmaktan çıkıp, yaşanabilir üniteler
olarak tanımlanmaya başlandığına dikkat çekilen değerlendirmede, deprem
riski oldukça yüksek olan Türkiye’de konut stokunun depreme dayanıklılık
açısından niteliksel ayrımının yapılmasının oldukça önemli olduğu
kaydedildi.
Değerlendirmeye göre, mevcut ruhsatlı konut sunumu eğilimleri devam ederse,
Bitlis, Hakkari, Kars, Aksaray, Kırıkkale ve Ardahan’da konut açığı
sorunu devam edecek.
Ruhsatlı ve ruhsatsız her türlü konut sunumu yetersiz olan bu illerde,
ruhsatlı konut üretiminin destekleyecek önlemler alınması gerekiyor.
Sakarya’da ise deprem nedeniyle ortaya çıkan konut açığının, 2010’da
kapanacağı öngörülüyor.
Hangi illerde konut fazlası olacak?
Araştırmada, ruhsatlı-ruhsatsız veya nitelik ayrımı yapılmaksızın 2000
yılı itibariyle konut fazlası görülen illerin 2010 itibariyle durumu da 4
ayrı grupta değerlendirildi.
I. Grup: DİE’nin bina sayımına göre 2000 yılı itibariyle konut fazlası
olduğu halde, mevcut ruhsatlı konut sunum eğilimlerinin devamı halinde, 2010
yılında, Şanlıurfa, Van, Mardin, Erzurum, Adıyaman, Ağrı, Şırnak, Muş,
Düzce ve Gümüşhane’de açığı bekleniyor. Bu illerde, Erzurum ve Adıyaman
başta olmak üzere, devletin ruhsatlı konut üretimini destekleyici tedbirleri
alması gerekiyor.
II. Grup: Ruhsatlı konut sunumunun fazla olduğu ve 2000 yılı itibariyle
konut fazlası olan 14 ilde, 2010’da da konut fazlası olması bekleniyor. Aydın,
Balıkesir, Muğla, Zonguldak, Elazığ, Nevşehir, Kastamonu, Sinop, Denizli,
Çorum, Edirne, Tekirdağ, Çanakkale ve Bolu’da konut fazlalığı devam
edecek. Özellikle Tekirdağ, Çanakkale ve Bolu dışındaki illerde hiç konut
yapılmasa ya da sadece ruhsatlı konut stoku göz önünde alınsa bile fazlalık
durumu değişmeyecek. Bu illerde devletin, depreme dayanıklılık gibi konut
niteliklerini artırıcı politikaları desteklemesi gerekiyor.
III. Grup: 2000 yılında konut fazlalığı olan 34 ilde, 2010’da, ruhsatlı
konut üretimi açısından açık bekleniyor. Öncelikle, İstanbul, Konya,
Yozgat, Kahramanmaraş, Trabzon, Malatya, Osmaniye, Isparta, Batman, Niğde, Iğdır,
Bingöl, Siirt, Tokat, Gaziantep ve Rize’de, ruhsatlı konut üretimini artırma
yanında, konutta nitelik değişimini sağlayacak politikaların birlikte
uygulanması gerekiyor. Bu grupta bulunan Tunceli, Çankırı, Artvin, Erzincan,
Bayburt, Kütahya, Uşak, Bartın, Karaman, Burdur, Kilis, Diyarbakır, Sivas,
Karabük, Manisa, Yalova Hatay ve Adana’da ise konutta nitelik dönüşümünü
sağlayacak politikaların teşvik edilmesi önerildi.
IV. Grup: Bu grupta, ruhsatsız konutlar nedeniyle konut fazlalağı görünmesine
rağmen, ruhsatlı konut üretiminin fazla olması nedeniyle 2010’da ruhsatlı
konut açığı beklenmeyen Ankara da dahil 16 il bulunuyor.
Giresun, Amasya, Kırşehir, Bursa, İçel, İzmir, Afyon, Ordu, Eskişehir,
Kayseri, Samsun, Antalya, Ankara, Kocaeli, Bilecik, Kırklareli’de, mevcut
ruhsatlı konut üretiminin sürmesi halinde, 2010’da konut fazlası durumu
devam edecek.
Hürriyet
|
