|
Gecekondu, konut sayısını artırdı
 Konut
Müsteşarlığı verilerine göre, Türkiye genelinde il ve ilçe merkezlerinde
2.7 milyon konut fazlası var ve konutların önemli bir bölümü ruhsatsız.
Gecekondu ve benzeri kaçak yapılar hariç, sadece ruhsatlı konutlar
dikkate alındığında ise il ve ilçe merkezlerinde 2.5 milyon adet konut açığı
ortaya çıkıyor. Hükümetin ekonomiyi canlandırmak için uygulamaya koymayı
planladığı yeni konut hamlesiyle, Türkiye’de “nitelikli konut”
sorununun çözülmesi bekleniyor. Ruhsatlı konut açığını gidermek için,
60 katrilyon liralık kaynak gerekiyor.
Hükümetin gerçekleştirdiği organizasyonla Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı’na bağlanan Konut Müsteşarlığı’nın yaptığı bir araştırmaya
göre, Türkiye’de, konut sektöründe nicelik değil, nitelikten kaynaklanan
bir sorun yaşanıyor. Kaçak yapılaşma nedeniyle büyük şehirler dahil
genel olarak konut fazlalığı bulunan Türkiye’de, 2000 yılında sadece 7
ilde konut açığı vardı.
Ancak konut ihtiyacının büyük bölümünün gecekondularla, ruhsatsız
konutlarla karşılanması nedeniyle, konutta nitelik sorunu yaşanıyor.
Konut Müsteşarlığı’nın yaptığı araştırmanın sonuçlarına göre, Türkiye’de,
kentsel (il ve ilçe merkezleri) yerlerdeki konut stoğunun ortalama yüzde
62’si ruhsatlı. Ancak inşaat ruhsatları değil de yapı kullanım izinleri
dikkate alındığında, bu oran yüzde 33’e kadar düşüyor.
Konut Müsteşarlığı elemanlarından Ahmet Çanga, Ebru Çor, Gülay Kızıltaş
Karademir, Alper Özkan, Pınar Türker Devecigil, Tolunay Yılmaz tarafından
gerçekleştirilen “2000-2010 Türkiye Konut İhtiyacı Araştırması”na göre,
sadece yapı inşaat izinlerine bakıldığında bile Türkiye’deki kaçak yapılaşmanın
boyutunun yüzde 40 düzeyinde olduğunu ortaya koyuyor.
İhtiyaç 10.9 milyon, konut sayısı 13.6 milyon
Devlet İstatistik Enstitüsü’nün (DİE) 2000 yılı nüfus ve konut sayımı
verilerinden yararlanılarak yapılan araştırmaya göre, 2000 yılı
itibariyle Türkiye’de, 13 milyon 597 bin 676’sı il ve ilçelerde olmak üzere,
16 milyon 235 bin 830 adet konut bulunuyor.
Sadece il ve ilçelerde bulunan konutlar dikkate alınarak yapılan
incelemeye göre, kentsel kesimden bulunan 13 milyon 597 bin 676 konut stokunun
8 milyon 366 bin 428 inşaat ruhsatı, 4 milyon 524 bin 170 yapı kullanım izni
var. İnşaat ruhsatı bulunan konutların ancak yüzde 54’ü yapı kullanım
izni alabilmiş.
Araştırmaya göre, 2000 yılı itibariyle kentsel kesimde konut ihtiyacı ise
10 milyon 906 bin 367 olarak belirlendi. Nüfus verileri dikkate alındığında,
2000 yılı itibariyle Türkiye genelinde kentsel kesimde 2 milyon 691 bin 309
adet konut fazlası görünüyor. Ancak inşaat ruhsatları dikkate alındığında,
bu fazla 2 milyon 539 bin 939 adetlik, yapı kullanım izinleri dikkate alındığında
da 6 milyon 382 bin 197 adetlik açığa dönüşüyor.
Maliyet sorunu
DİE 2000 bina sayımı kitabında, konut, “etrafı kapalı, tavanı örtülmüş,
bir aile veya bir grup insanın diğer fertlerden ayrı olarak yaşamasına
imkan sağlayan, doğrudan doğruya sokağa, koridora veya genel bir yere açılan,
müstakil kapısı olan bina veya binanın bir bölümü” olarak tanımlanmış.
Yani yaşam kalitesine ilişkin bir değerlendirme yapılmadığı için,
konutlarda nitelik sorunlarının boyutları kesin olarak belli değil.
Ancak, konut stokunun büyük bölümünün bulunduğu İstanbul’daki
binaların ortalama yaşının 18, Ankara’dakilerin 22 ve İzmir’dekilerin
23 olduğu göz önüne alınırsa, yaşam kalitesinin iyileştirilmesi açısından
bu sektörde ne kadar büyük yatırım gerektiği ortaya çıkıyor.
Diğer taraftan hazine arazilerinin üzerine yapılan çok lüks villalar ve
konutlar hatırlanırsa, inşaatın ruhsatsız olması niteliksiz olması anlamına
gelmiyor.
Asgari 60 katrilyon liralık kaynak ihtiyacı
Ancak inşaat ruhsatlarına bakılarak hesaplanan 2 milyon 539 bin 939 adetlik
konut açığı dikkate alınarak yapılan hesaplamaya göre, nitelikli konut
ihtiyacının karşılanması için gerekli kaynak ise asgari 60 katrilyon
liraya ulaşıyor.
Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından bu yıl açılan konut kredilerinde,
konutun metrekare maliyeti 236 milyon lira olarak kabul edildi. Bu durumda,
ortalama 100 metrekarelik bir konutun maliyeti, yaklaşık 24 milyar liraya ulaşıyor.
Bugüne kadar gerçekleşen ve bundan sonra gerçekleşecek fiyat artışları
dikkate alınmasa bile, nitelikli konut açığının kapatılması için başlatılacak
1 milyon konutluk bir hamle, asgari 24 katrilyon liralık, 2.5 milyon konutluk
bir hamle ise 60 katrilyon liralık bir kaynağın harekete geçirilmesini
gerektirecek.
Araştırmanın verilerine göre, 2000 yılında Türkiye genelinde 2 milyon
691 bin, yaklaşık 2.7 milyon adetlik konut fazlasına karşın, Aksaray,
Ardahan, Bitlis, Hakkari, Kars, Kırıkkale ve Sakarya’da 36 bin 831 adetlik
konut açığı tespit edildi.
Ruhsatlı konut açığı ve fazlası olan iller
Ruhsatlı olup olmadığına bakılarak yapılan değerlendirmeye göre ise Türkiye’de
14 il hariç, 67 ilde 2000 itibariyle 2 milyon 816 bin 881 ruhsatlı konut açığı
tespit edildi. 2000 yılı itibariyle, Aydın, Tekirdağ, Bolu, Balıkesir, Muğla,
Zonguldak, Elazığ, Çanakkale, Nevşehir, Kastamonu, Sinop, Denizli, Çorum,
Edirne’de ruhsatlı konut fazlası bulunması dikkati çekti. Bu illerde, 1
milyon 117 bin adetlik konut ihtiyacına karşın, 276 bin 942 adet ruhsatlı
konut fazlası olduğu belirlendi.
Aynı yıl itibariyle İstanbul’daki ruhsatlı konut açığı 1 milyon 24.2
bin olarak belirlenirken, Güneydoğu illerindeki konut açığının büyüklüğü
dikkat çekti. 2000 yılı itibariyle, Gaziantep’de 100 binin üzerinde,
Adana’da yaklaşık 95 bin, Şanlıurfa’da 85 bin, Diyarbakır’da 68 bin
konut açığı tespit edildi. Kırıkkale’de 67.2 bin konut açığı
belirlenirken, İzmir’de 63 bin 316, Ankara’da 57 bin 626, Bursa’da 45.3
bin, Antalya’da ise 4 bin ruhsatlı konut açığı ortaya çıktı.
Varsayımlara göre 2010 tahminleri
DİE tahminlerine göre, 2000-2010 döneminde kentsel nüfus artışı 10 milyon
970 bin 493 olarak öngörülüyor. Bu durumda, 2010’a kadar, hane halkı büyüklükleri
ve nüfusa bağlı olarak 2 milyon 860 bin 343 konuta ihtiyaç duyulacağı
hesaplandı.
Araştırmada, konut stokundaki değişik artış varsayımları dikkate alınarak,
Türkiye’nin 2010 yılına ilişkin konut talebi konusunda değişik tahminler
yapıldı. 2000’de 13 milyon 597 bin 676 olan konut stoğunun 2000-2010 döneminde
sabit kalacağı kabul edilen ilk varsayıma göre, bu dönemde 169 bin 35 adet
konut açığı oluşacak.
2000 yılı konut stokunun, inşaat ruhsatı artış oranında her yıl artırılması
durumunda ise gelecek 10 yılda 6 milyon 127 bin konut fazlası oluşacağı
hesaplandı.
2000 yılı ruhsatlı konut stokunun 2000-2010 döneminde ruhsat artış oranında
artması ve bu dönemde ruhsatsız konut üretiminin olmaması halinde bile, 3
milyon 505 bin 414 konut fazlası oluşacağı öngörüldü.
Yani Türkiye’de bugünkü düzeyde ruhsatlı konut üretimi devam ederse,
ileriki yıllarda büyük miktarlarda konut açığı beklenmiyor.
Araştırmada bu rakamların, Türkiye’de konut ihtiyacının “ruhsatsız
konut stoku” fazlalığından kaynaklandığını gösterdiği ve niteliksiz
konut stoku fazlalığından dolayı, Türkiye’deki konut sorununun nitelikli
konutta yoğunlaştığına dikkat çekildi.
Değerlendirmeye göre, mevcut ruhsatlı konut sunumu eğilimleri devam
ederse, sadece Bitlis, Hakkari, Kars, Aksaray, Kırıkkale ve Ardahan’da konut
açığı sorunu yaşanacak.
NTVMSNBC
|
