|
Uygarlık satışa çıktı
Bağdat'taki Milli Kütüphane'de çıkan yangın söndürüldü... Ancak
binlerce değerli eser kül oldu. Kütüphanenin yakılmasına tanık olan
Independent yazarı Fisk, ''13. yüzyılda Cengiz Han Bağdat'ı yaktığında,
Dicle'nin, kitapların mürekkebi nedeniyle siyah aktığı söylenir. Dün ise
binlerce eski kitabın ve belgenin siyah külleri Irak'ın göğünü kaplıyordu''
diyor.
Irak'ın başkenti Bağdat'taki Arkeoloji Müzesi'nin yağmalanması ve olağanüstü
değerde özgün eserlerin bulunduğu Milli Kütüphane'nin yağmalandıktan
sonra ateşe verilmesine bilim adamlarından büyük tepki geldi. Kütüphanedeki
yangının söndürüldüğü kaydedilirken, müzeden çalınan eşyaların çoktan
Paris'te satışa çıktığı öne sürüldü.
ABD'deki arkeoloji kurumları ve UNESCO, ABD'li yetkilileri, Irak'ın kültürel
mirası ve arkeolojik alanları konusunda savaş başlamadan aylar önce uyardıklarını
kaydettiler. Chicago Üniversitesi'nden McGuire Gibson , ''Onları yağmalama
konusunda daha baştan uyardık. Korunacaklarından o kadar emindim ki'' dedi.
Gibson, ''Bir sürü parçanın gittiği belli. Bazılarının çoktan Paris'te
satışa çıktığı söyleniyor'' diye konuştu.
Hollanda'daki Leiden Üniversitesi'nde Asur uzmanı olan Doç. Dr. Wilfred
van Soldt , bütün dünyayı, ''Irak'ta tarihi değerlerin ve müzelerin yağmalanmasına
ABD ve İngilizlerin sessiz kalmasının protesto etmeye'' çağırdı.
Geri dönmeleri düş
Van Soldt, yağmalanan eserlerin Bağdat'a geri dönmesinin kendisi için bir
hayal olduğunu, çünkü 1991'deki savaş sırasında da çalınan 4 bine yakın
tarihi eserin çok azının su yüzüne çıkabildiğini ifade etti.
İngiliz bilim adamları, ABD ve İngiltere'ye çağrıda bulunarak
''Irak'taki arkeologların ve küratörlerin görevlerini yapmalarına destek
vermelerini ve eserlerin ülkeden çıkarılma önerilerini geri çevirmelerini''
istedi. Iraklı arkeologların, tarihi alanları ve eserleri koruma konusunda
''olağanüstü bir üne'' sahip olduklarına dikkat çeken uzmanlar, hükümetlerini
defalarca uyardıklarını, ancak önemsenmediklerini vurguladılar.
Bilimadamları, Amerika'dan, bu eserlerin Irak'tan çıkmasında İngiltere'nin
aracı olmaya çalışmasına da engel olmasını istedi.
Kütüphanenin yakılmasına tanık olan İngiliz Independent gazetesi yazarı
Robert Fisk ise olayı, ''Bağdat'ın yağmalanmasının son bölümü'' olarak
niteledi. Tankın kapısına kadar giderek yalvardığını, ancak Amerikalıların
hiçbir şey yapmadıklarını anlatan Fisk, Bağdat'ın bundan bin yıl önce bölgenin
okuma yazma oranı en yüksek kenti olduğuna dikkat çekerek yazısını şu sözlerle
tamamlıyor:
''13. yüzyılda Cengiz Han Bağdat'ı yaktığında, Dicle'nin, kitapların
mürekkebi nedeniyle siyah aktığı söylenir. Dün ise binlerce eski kitabın
ve belgenin siyah külleri Irak'ın göğünü kaplıyordu.''
Dünya üzerindeki en eski yerleşim yerlerinden olan Mezopotamya'ya ait
eserler de dahil yaklaşık 170 bin eserin bulunduğu müzede, Sümerlere ait mücevherler,
Babillilere ait çiviyazısı tabletleri ve Asurlulara ait fildişi objeler yer
alıyordu. Müzenin İslami eserler bölümündeyse Ortaçağ'da yapılmış
olan camilerden çiniler, paha biçilemez Kuranıkerim'ler, 19. yüzyılda yapılmış
olan saraylardan eşyalar ve süslemeler, mücevherler ve paralar vardı.
Bağdat'taki Milli Kütüphane'deki yangın söndürülmüş olmasına karşın,
Osmanlı dönemine ait tarihi belgeler, Kuranıkerim'ler ve Irak'ın tarihine
ilişkin arşivin tamamı kül oldu. 1954'te imzalanan Lahey Sözleşmesi,
''savaş durumunda kültürel mirasın korunmasını'' içeriyor.
ABD'den geç açıklama
Irak'ın petrol bölgelerindeki güvenliği en yüksek düzeyde tutmasına karşın,
müze ve kütüphanenin yağmalanması ve yakılmasına hiçbir müdahalede
bulunmayan ve daha önce müze önünde bulunan tankları geri çeken Amerika,
''kaçırılan eserlerin geri getirilmesinde öncü olacaklarını'' açıkladı.
Dışişleri Bakanı Colin Powell , Irak'ın tarihi mirasını korumaya söz
verdiklerini belirterek, müzenin yağmalanması sonucu meydana gelen hasarların
onarılmasına da yardım edeceklerini söyledi. Powell, ''ABD sorumluluklarının
bilincindedir'' dedi.
UNESCO da 30 kadar uluslararası uzmanın Fransa'nın başkenti Paris'te yarın
bir araya geleceğini bildirdi. UNESCO'nun kültür genel müfettişi arkeolog
Munir Buşenaki ise Interpol'ü, Uluslararası Sanat Eserleri Tüccarları Derneği'ni,
Uluslararası Müzeler Konseyi'ni ve ayrıca Irak'a komşu ülkelerin kültür
bakanlıklarını sanat eserlerinin kaçakçılığını engellemeye çalışmaları
için alarma geçirdiklerini kaydetti.
Cumhuriyet
|
