|
UIA 2005 İstanbul Kongre Vadisi Ulusal Tasarım
Yarışması 2004
Jüri Raporu
Giriş
UIA 2005 İstanbul Kongre Vadisi Yarışması; katılımın niceliği kadar,
yapılan önerilerin niteliği, tasarım düzeyi, çeşitliliği ve arka planlarında
taşıdıkları düşünsel birikim ile de jüri tarafından içtenlikle övgüye
değer bulunmuştur. Bu açıdan jüri üyeleri, yarışmayı açma aşamasında
harcadıkları yoğun düşünce emeğinin karşılığını bulmuş olmaktan
dolayı mutluluklarını belirtmek ister ve tek tek tüm katılımcılara teşekkür
eder.
Jüri, bu yarışma sonuçları ile Ülkenin mimarlık bilincine olan güvenini
tazelemiş olarak, yarışma sürecinde doğan sinerjinin gelecek günlere ve
UIA 2005 Kongresi'ne değin artarak sürmesini umut etmektedir.
Yarışma sonuçlarının gösterdiği düzeyden duyulan memnuniyetin bir
ifadesi olarak, son elemeye kalan 10 projenin, ilk beş ödül sıralaması dışındaki
beşine de birer "satın alma" önerisi getirilmiştir.
Birinci Aşama Eleme
Yarışma Şartnamesi'nde, özenle ortaya konulmaya çalışılan değerler
sistemi ve program ile bağlantı kurabilmekte; mimarlık dilini yetkinlikle
kullanabilmekte, mesajlarını iletebilmekte, ve kullandıkları araçlarda
yeterli düzeyi yakalamakta diğer projelerin düzeyine ulaşamayan 008, 010,
029, 034, 045, 049 ve 075 sıra numaralı öneri projeler oy birliği ile
birinci aşamada elenmişlerdir.
İkinci Aşama Eleme
Getirdikleri öneriler ile şartnamenin önerdiği kavramsal ve işlevsel ölçütlere
uymakta, UIA 2005 fırsatını değerlendirebilecek anlamlı bir bütünlüğe
ulaşabilmekte; uygulanabilirlik, mesaj iletebilme bakımından yeterli düzeye
ulaşmakta; önerdikleri çözümlerle mimarlık söylemine katkıda
bulunabilmekte, mekan kurma ve ayrıntılandırmada, benzeri diğer projelere kıyasla
beklenen düzeye ulaşamayan 001, 004, 009, 011, 012, 013, 014, 015, 016, 017,
018, 019, 021, 022, 023, 025, 026, 033, 036, 037, 038, 039, 040, 042, 043, 044,
046, 047, 048, 050, 051, 052, 054, 055, 056, 057, 058, 059, 060, 061, 062, 066,
067, 070, 071, 072, 073, 074, 076, 077, 078, 079, 080, 082, 083, 085, 086, 089,
093, 096, 097, 098 sıra numaralı öneri projeler 2. aşamada elenmiştir.
Üçüncü Aşama Eleme
Üçüncü elemeye geçildiği zaman jüri üyeleri, tek tek tüm projelerin
önerilen ölçütleri karşılayıp karşılamadığını bir kez daha irdelemiştir.
Bu ölçütlerin dışında yeni ve farklı, duruma özgü ölçütler oluşturup
oluşturmadıkları sorgulanmış, öneriler disiplinlerarası bağlamda tartışılmış,
genelde tüm bu aşama projelerinin sonuca varabilme yolunda değerli öneriler
getirdiği görülmüştür. Bu kez önerilerin, üzerinde temellendikleri düşünce
arka planları ve tasarım yetkinlikleri tartışmaya açılmıştır. Bu çerçevede
sergiledikleri ilkeler ve kavramsal yaklaşımları ile bir kez daha irdelenen
öneriler, gerçekleşme sürecinde yaratacakları sorunlar, çözümlenme
kabiliyetleri, sonuç etkileri, kongre beklentileri ve kongreye yüklenen misyon
ile başedebilme potansiyelleri, 'İstanbul' ve 'kentli' ile kurabildikleri
sinerjik iletişim, ve dünya mimarlığına mesaj iletebilme potansiyelleri açısından
değerlendirilmişlerdir. Bu değerlendirme sonucunda 092, 091, 090, 088, 087,
084, 081, 069, 064, 053, 041, 035, 032, 031, 030, 028, 027, 024, 021, 007, 006,
003 sıra numaralı projeler oy çokluğu ile üçüncü aşamada elenmişlerdir.
Dördüncü Aşama Eleme
Yukarıda belirlenen biçimde uzun süre yapılan yoğun tartışmalar
sonucunda 9 proje 4. elemeye kalmıştır. Bunlar 002, 005, 020, 054, 063, 065,
068, 094 ve 095 sıra numaralı projelerdir. Jüri üyeleri 3. eleme sonuçları
üzerinde yeniden değerlendirme yapma gereğini duymuş ve sonuçta 027, 088,
028, 041 sıra numaralı projelerin de 4. elemeye alınmasına karar vermişlerdir.
Jüri üyeleri, her proje üzerinde açılan görüşmelerde tartışmayı
zenginleştiren yeni kriterler geliştirmiş ve bütün projeler üzerinde görüşlerini
belirterek kararlarını ayrıntılı bir tartışma sonunda almışlardır. Son
aşamada jüri, 13 projenin elemesinin nasıl yapılacağı konusunu tartışmış;
aktarılacak mesajlar ve projelerin taşıdığı farklı mimari özellikler açısından
son elemeye kalan projelerin tümüyle değerlendirilmesine karar verilmiştir.
Yapılan değerlendirmelerden sonra 4. eleme yapılmış ve 13 proje içinden
027 sıra numaralı proje 5 olumsuz 2 olumlu, 028 sıra numaralı proje 7
olumsuz ve 094 sıra numaralı proje 6 olumsuz 1 olumlu oy alarak elenmişlerdir.
1.Ödül: 063 Sıra Numaralı Proje
Dünya Mimarlık Kongresi'ni, Kongre gündemini ve genelde mimarlığı
kamunun gündemine taşıma potansiyeline sahip bir öneri: Güçlü fikriyle
mimarlığı kent ölçeğinde görünür kılacak ve Kongre etkinliklerini
dinamik biçimde kurgulayacak makroform kararları nedeniyle, Kongre programını
kentsel bir gösteriye dönüştürme gücüne sahip. Diğer projelerden, sakin
bir gizil güç ile sıyrılabilmeyi başaran ve bir tek makro düşünce üzerinde
temellenen bu "tasarım-iş", birkaç katmanda okunma olanağı da sağlıyor:
Kamuoyunda genellikle olumsuz algılanan anonim bir inşaat aracının (vinç)
ileri teknolojik dilinden yararlanarak, bir anlamda vincin, tam da bir araç
olma özelliğini öne çıkararak, iş yapma tavırları bağlamında "iyi
ile kötü" nün Kongre sırasında sorgulanmasına olanak tanımaktadır.
Getirdiği yoğunluk ve ürkütücü birliktelik ile bu vinçler topluluğu aynı
zamanda, mimarlık işinin bir biçimine 'protest' bir tavır olarak da
okunabilir. Vinçler kent silüetinde oluşturdukları egemenlik ile
"burada bir şeyler oluyor" gözlemi ile başlayıp tüm kentliye yaygınlaşabilecek
bilgilenme, iletişim ve entelektüel sorgulamaya olanak tanıyan bir düzenleme
oluşturabilirler. Düzenleme; bütünüyle 'spektaküler' düzlemde bir
etkinlik kurgusu içinde ışık, renk ve dinamizm yaratarak, görkemli ve anımsanabilir
bir Kongre programı sunabilir. Etkinlik saatleriyle sınırlı kalmayan gündüz
ve gece İstanbul dinamiğini yansıtan bu projenin sponsorluklara açılımı
ve kurulup sökülme sonrasında iz bırakmayacağı da açıktır.
Projenin, Kongre'nin ana açık hava işlevlerini karşılamak konusunda
zemin düzleminde geliştirilmesi gereken bir tasarım ve 'anti-tasarım'
nesnesi olarak, stratejik bir planlama ve alt ölçeklerde inceltilme gereği
vardır. Proje müellifinin Kongre'nin program ve beklentilerini sağlamak üzere,
jüri tavsiyeleri doğrultusunda ve Kongre düzenleyicileri ile yakın işbirliği
içinde projesini geliştirmesi, ancak bu süreçte sakin ve güçlü yaklaşımını
da dirençle sürdürmesi beklenmektedir.
2.Ödül: 002 Sıra Numaralı Proje
Eklemlenebilen kırık ahşap çubuk elemanlar olarak tanımlanabilecek bir
tek öge ile Kongre için gerekebilecek tüm donanımı çözmeye girişen bu
tasarım, önerisini dayandırdığı ilkeye sonuna kadar bağlı kalmaktadır.
Çok katmanlı çevre içinde tasarımın yarattığı doku-tül, düzlem kırılmaları
ile; zemin, taşıyıcı duvar ve örtü olma potansiyelini taşıyan yapısal
bir çözümdür. Aynı zamanda tüm etkinliklere, son derece homojen ve sakin
bir fon oluşturmaktadır. 'Yer'e ilişkin verileri analitik biçimde çözümlemede
en başarılı tasarımlardan biri olarak ortaya çıkmaktadır.
Duyarlı ve insani gücünü narinliğinden alan bu tasarım, tam da aynı
nedenle, taşıyacağı obje ve işlevler ile zedelenme riski de taşımaktadır.
Mafsallanma önerisi ise önemli bir teknoloji gerektirmektedir. Özellikle
mikro ölçekte sorun çözücü olan tasarımın, makro algılama düzleminde
irdelendiğinde ise aynı başarıyı sürdüremeyeceği kanısındayız. Bu
konuda tüm jüri üyeleri endişelerini belirtmişlerdir. Tekrarın getirdiği
sakin güç, kent bağlamında aynı engin düzeyini yakalayamamaktadır.
3.Ödül: 095 Sıra Numaralı Proje
Kongre programına ve değişken gereksinimlere yanıtlar oluşturma
potansiyeline sahip bu öneri, esas başarısını kent bağlamında
yakalamakta, Kongre'nin yaratacağı enerjiyi topluma ve tüm kente taşıyarak
katılımcı bir model içinde mekansal deneyimler sunmaktadır. Katılıma açıklık,
çeşitlilik ve bağlama duyarlılık gibi kavramları kentliye ve Kongre katılımcılarına
duyumsatma açısından da olumludur. Kongre'ye katılacak beş binin üzerinde
mimarın en azından bir bölümünün önerilen bu kentsel senaryo-oyun kapsamında,
ellerinde haritalar ile İstanbul'u keşfe çıkacağı, ve kendilerini bekleyen
birer "mimarlık paketi" içinde sunulacak etkinlik kesimini yaşayacağı
öngörülmektedir. İstanbul gibi gizemli ve çok katmanlı bir metropol için
ilginç ve sinematografik bir öneri. Diğer yandan, kente saçılmış çok sayıda
strüktürün, Yerel Yönetimler, Sivil Toplum Kuruluşları veya yerel halk ile
bütünleşerek, zaman içinde yeni işlevler yüklenmesi ve kullanılarak
eskimesi olanağını sağlayarak, kent çeperindekilerin de "benim için
ne yaptınız" sorusuna yanıt getirebilir. Öte yandan, senaryo gücü yüksek
bu önerinin mimari belleğe ve Kongre Vadisi'ne katabildiği imgesel öğe ne
yazık ki ayçiçeği tarlaları ile sınırlı kalmıştır. Kongre Vadisi'nin
en önemli aksının yalnızca dinlendirici bir peyzaj ile donatılması olumlu
bulunmuş ise de, bu önemli alanın işlevsel anlamda etkin olarak kullanılmaması
gerçekçi bulunmamıştır. Önerinin bütün kente yayılma çabası tasarımın
incelmesine yönelik enerjiyi zayıflatmış ve önerilen çatkılar yeterince
geliştirilmemiş görünüyor.
4.Ödül: 068 Sıra Numaralı Proje
Mimarlığın kentle buluşmasına aracı olmak üzere tasarlanan piramidal
strüktürel formlar, Kongre etkinlik kimliği açısından hatırlarda kalacak
bir deneyim sunmaktadır. Program-zemin-örtü koşullarını kentsel ölçekte
bir mekan oyunuyla karşılayan bu 'fener' elemanların üstün tasarım niteliğine
ve plastik değerlerine karşılık; Kongre etkinliklerinin değişken yapısını
üstlenmek üzere yan yana gelişlerinde, mekan örgütleme ve kullanımında
yeknesaklık ve okunaksızlıkla sonuçlanabilme tehlikesi vardır. Sergileyenle
sergilenen arasındaki ilişkide sergileyen lehine gelişen tasarım baskınlığı,
önerilen kulelerin bağlamsal kopukluğu ve genelde düşünce olarak sterilliği
Kongre etkinliklerinin gerilimli yapısına cevap verme potansiyeli yönünden
tereddütle karşılanmıştır.
5.Ödül: 054 Sıra Numaralı Proje
Tasarım, kentin bölüntülü, kesintili yapısının Kongre senaryoları
ile örtüştürülmesi üzerinden gelişmektedir. Bu kurgunun ürettiği her
farklı parça, kendi bağlamsal verilerini hesaba katarak şekillenmekte,
Kongre programını ise tıpkı dikeyine derinleşen kentin örtük tortusu
gibi, müphem ve bulanık bir bağlayıcıya -harca- dönüşmektedir. Proje bu
kavramları ile yarışmaya katılan tüm projeler içinde yegane ve güçlü
bir pozisyonu doldurmaktadır. Tek tek, her parçaya verilen önemin ve böylece
ulaşılan tasarım kalitesinin çok üst düzeyde olmasına, endüstriyel
sistematiklerini verimli ve dahası zaman zaman şiirsel bir niteliğe kavuşacak
denli usta işi kullanılmasına karşın, parçaların tasarımlarında
getirilen yaşamı yönlendirici tutumu nedeniyle bu Kongre için uygunluğu
tartışmalı bulunmuştur.
Satın Alma Projeleri
005 Sıra Numaralı Proje
Çarpıcı, heyecan verici, sorgulayıcı tavrı ile konuyu, kavramı ve bağlamı
sorgulama gücüne sahip olan ve neredeyse tüm değerlendirme ölçütlerinin gözden
geçirilmesine neden olan esprili bir gizil güçle jüriyi etkilemiştir. Tartışmaların
incelmesine önemli katkıda bulunan bu önerinin taşıdığı çok özel
niteliğe karşılık, Kongre'nin gerçekleşmesine yönelik sorunları bulunduğu
düşünülmüştür.
020 Sıra Numaralı Proje
Kentsel hafızaya yönelik olarak, yaya ve araç dolaşımını kuşatan bir
örtü öneren bu proje 1. ve 2. odak alanlarla sınırlı kalması ve konuya
yaklaşımındaki tek katmanlılığa karşın, mekansal yorumundaki tutarlılık
ve strüktürel araştırması nedeniyle satın alınmıştır.
041 Sıra Numaralı Proje
Şartnamede yer verilen ve jüri çalışması sırasında da dile getirilen işlevsel
ölçütler konusunda yeterli çözümler getiremese de, yalın tutumu ve
plastik duyarlılığı nedeniyle satın alınmaya değer bulunmuştur.
065 Sıra Numaralı Proje
1. ve 2. odak alanlardan oluşan yarışma alanına yoğunlaşıp, kentsel
anlamda beklenen potansiyelleri gerçekleştirmemesine karşın, özellikle yarışma
alanı içinde yer alan mevcut yapılara getirdiği örtücü önerilerin tutarlılığı
ve bütünlük oluşturma çabası nedeniyle satın alınmaya değer bulunmuştur.
088 Sıra Numaralı Proje
Kent bütününe ilişkin öneriler konusunda yeterli bulunmasa da, yarışma
alanı içinde yeşil alan artırımına olanak sağlaması ve satış
birimlerini seyir olanakları ile bütünleştirmesindeki başarı nedeniyle satın
alınmaya değer bulunmuştur.
Asli Jüri Üyeleri
Ersen Gürsel, Aydan Balamir, Haydar Karabey, Selim Velioğlu, Ahmet Özgüner, Emre Arolat,
Bünyamin Derman
Selim Velioğlu'nun Kişisel Rapor'u için tıklayın.
|
