...
(...) "Yapıları kura kura kendimi de kurduğuma inanıyorum", demişti gülümseyerek.
(...) Düşündüğüm şey yapılabilir; yaptığım şey de anlaşılır'a bağlanıyor...
Hermes için yaptığım bu küçük tapınak benim için nedir, bir bilsen!
Önünden geçen adamın hoş bir tapınak gördüğü yere -gördüğü de çok az bir şeydir: Dört sütun çok yalın bir biçem- ben yaşamımın aydınlık bir gününün anısını koydum. Güzelim dönüşüm!
Bu hoş tapınak, hiç kimse bilmez, ne mutlu ki sevdiğim Korinthoslu kızın matematik imgesidir. Özel oranlarını sadıklıkla yansıtır. Benim için yaşar! Kendisine verdiğimi bana geri verir.
(...) Genç tapınağım konusunda bana dinletiden, şarkılardan, ve flütlerden sözederken, hangi gizem-ler'e demeyeyim, hangi gerçek-ler'e dokunduğunu söyleyeceğim sana yalnızca. Söyle bana (mimarlık-ın etkilerine karşı böylesine duyarlı olduğuna göre), bu kentte dolaşırken, yapıları arasında, kimilerinin dilsiz olduğunu, kimilerinin konuştuğunu; kimilerininse (bunlar enderleridir) şarkı söylediğini gözlemlemedin mi? -onları bu denli canlandıran ya da sessizliğe indirgeyen yapılış amaçları değildir, genel görüntüleri bile değildir. Yapıcının yeteneğinden kaynaklanır bu iş,
ya da Esin tanrıçalarının desteğinden.
(...) Kendim için de açık olmayanı senin için açıklaştıracağım.
(...) Bir ev kurduğum zaman (ister tanrılar için olsun, ister insanlar için), bu biçimi aşk-la aradığım zaman...akıl ve pek çok beğeniyle uyuşacak bir nesne yaratırken kendimi inceleyince, (...) şu tuhaf saptamayı söyleyeceğim sana: beden-im de işin içindeymiş gibi gelir bana...bu beden hayranlık verici bir araç, kesinlikle inanıyorum ki, yaşayanlar, hepsinin elinin altında bulunmakla birlikte, eksiksiz biçimde kullanmıyorlar onu. Ondan yalnızca haz, acı çıkarıyorlar, bir de kaçınılmaz edimler, yaşamak gibi. Kimi zaman onunla karışıyorlar; kimi zaman kaba kişiler kimi zaman salt ruhlar olarak, hangi evrensel bağları içerdiklerini ve hangi olağanüstü tözden oluştuklarını unutuyorlar.
(...) Durup dinlenmeden sanat dalları üzerinde olur olmaz konuşmaya kışkırtıyor beni. Birbirine yaklaştırıyorum onları, ayırıyorum; sütunların şarkısını dinlemek, arı gökte bir ezginin anıtını gözlerimin önünde canlandırmak istiyorum. Bu imgelem beni Müzik ile Mimarlığı bir yana, öteki sanatları öbür yana koymaya yöneltiyor kolayca. Sevgili Phaidros, bir resim yalnızca bir yüzeyi kaplar, bir tablo ya da bir duvar gibi; burada da, nesnelere ya da kişilere öykünür. Heykelci de, aynı biçimde, görüş alanımızın yalnızca bir parçasını süsler. Ama çevresiyle birleşmiş olarak bir tapınak, ya da bu tapınağın içi, bizim için içinde yaşadığımız bir tür eksiksiz büyüklük oluşturur...Varız, deviniyoruz, öyleyse insan yapıtında yaşıyoruz! Bu üçlü uzamın her yanı incelenmiş, düşünülmüştür. Burada bir bakıma birinin istemini ve yeğlemelerini içimize çekeriz. Onun seçtiği oranlar içinde tutulup buyruk altına alınmışızdır. Ondan kaçamayız.

Paul Valery .Eupalinos ve Diğer Söyleşimler,
Çeviren Tahsin Yücel, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1992

Mert Eyiler - Mimar
Nevzat Sayın Mimarlık Hizmetleri