Kentsel mekânları üretebilmenin üç önemli bileÅŸeni olduÄŸunu yinelemek gerekir. Maddesel niteliklerin (doÄŸal çizgi, eÅŸ-yükselti eÄŸrileri, sınır, vb.) bir aradalığı, o kente dair ilk verileri bize iletir ve sanırız, kentin öncül imgesel zenginliÄŸi de, bu tür maddesellik(ler) aracılığıyla toplumsal algıdaki yerini alır. Ä°stanbul veya Ä°zmir'i Ankara'dan ayrıştıran, her üç yerleÅŸkenin birbirine baÅŸat maddesellikleridir. Bir kıyı kenti, deniz ve kara arasında bir sonlanma ve/veya hareket noktası olabilir. Öte yandan, kıyıdan uzaklaÅŸan ve coÄŸrafi merkezi üretmeye yatkın bir baÅŸka kentin maddeselliÄŸi ise, deniz-kara arasında süregelen çizgisel gönencin ötesinde tanımlanabillir. Burada, biri diÄŸerinden üstün bir maddesellikten bahsedilmediÄŸini; tam tersine, sosyal aktör ve kentin maddeselliÄŸi arasında, biri diÄŸerinden baÅŸkalaÅŸmış, bir tür iletiÅŸim ve ona bağıl yapma erkine gönderme yapıldığını söylemek pek de yanıltıcı olmayacaktır.) 

Kentsel üretim ve/veya tüketimin bir diÄŸer bileÅŸeni de, kentin mekânlarını mutlak kılan ve üstyapının araçlarıyla tanımlanıp deÄŸerlenen ve mekânı pazar üzerinden, sosyal aktörler arasında takasa zorlayan algısal bir haritalanmanın kendisidir. Sosyal aktörün kentin coÄŸrafyasını-maddeselliÄŸini dönüÅŸtürme adına yürüttüÄŸü her eylem, gerçekte, algısal bir haritalanmaya gereksinim duyar ve bu haritalanma, toplumsal tarihin devinimlerine bağıl bir serüvenle, hem zamansal hem de mekânsal kaymalar gösterebilir. Bir diÄŸer tanımlamayla, algısal haritalama ve haritalar üzerinden mekânı elle tutulur-ölçülebilir ve kıyaslanabilir bir nesneye indirgeyebilme becerisi, mekânın hem zamansal hem de politik baÄŸlamını yeniden kurabilmeyle doÄŸru orantılıdır.

BaÄŸlamsal farklılıklar ise, bizlerin kent-mimarlık tarihinde çokça rastladığımız baÅŸkalaşımlara-deÄŸiÅŸimlere iÅŸaret eder; daha da ötesi, gerek kentlerin gerekse mimarlığın temsiliyetleri, bu tür baÄŸlamlar aracılığıyla anlaşılabilir veya anlamlı kılınabilir. Sosyal veya maddesel, her türlü mekânın üretiminin, algısal bir haritalanma üzerinden kurulduÄŸunun bilinmesi gerekir: dolayısıyla, burada öncelikli olarak göz önüne getirilmesi gereken gerçek, ne tür baÄŸlamlar aracılığıyla mekânın üretildiÄŸi yeniden-üretildiÄŸi ve/veya tüketildiÄŸidir. Yinelemek gerekirse, mekân üzerinden verilmesi gereken "savaşım", baÄŸlamlar üzerinden yürütülmelidir. ÖrneÄŸin, endüstriyel kapitalizmle birlikte, bir tür algısal haritayı genel-geçer deÄŸerler sistemi gibi sunan ve mekânın nesnelliÄŸi aracılığıyla, "deÄŸer"in tanımı ve kullanımını meÅŸru kılan bir baÄŸlamın kaçınılmazlığı, bizi, günümüzü yeniden sorgulamaya itelemelidir. Kullanım deÄŸerini deÄŸil de, artı-deÄŸeri bir tür kent üretimi sürecine sokuÅŸturan bu yeni sürecin, bir tür baÄŸlamın baÄŸlayıcılığıyla etkin kılındığı ve kentin üretiminin üçüncü bileÅŸeniyle gizil veya deÄŸil, bir seri karşılıklı iliÅŸkiye zorlandığının bilinmesi, üstlendiÄŸimiz savaşımın sürekliliÄŸin saÄŸlanabilmesi adına çok önemlidir.

Ä°ÅŸte bu noktada, kentin üretiminin son bileÅŸenini doÄŸru anlamak gerekir; bu, sosyal mekânın kendisidir ve sosyal aktörlerin arasında süregelen toplumsal iliÅŸkilerin hem nesnesi hem de aracıdır. Sosyal mekânın ne olduÄŸu konusundaki düÅŸünsel gönence karşın, üzerinde uzlaşılan konu, bunun "iliÅŸkisel" olduÄŸu ve hem maddesel mekânın dönüÅŸümüne, hem de mutlak mekânın kurgulanması için gerekli algısal haritaların aktörler tarafından kotarılabilmesine doÄŸrudan katkıda bulunduÄŸudur. Sosyal aktörün, dönüÅŸtürme adına müdahale ettiÄŸi maddesel mekân (coÄŸrafya), gerçekte bir tür toplumsal iliÅŸkiselliÄŸin sonucudur: burada en yalın olanla en karmaşık olan arasında gezinen, oldukça geniÅŸ bir iliÅŸkiselliÄŸin olduÄŸunun teyit edilmesi gerekir. Örnek vermek gerekirse, bir üst örtüyü temel gereksinimleri için "yapan" bireylerin, planlanmış, ütopik bir kenti kurmaya, üretmeye yeltenen bireylerden farklı olduÄŸunu düÅŸünmemek gerekir; ne de olsa her iki müdahale de, toplumsal iliÅŸkilere gereksinim duyacaktır. Dolayısıyla burada, ne tür toplumsal iliÅŸkilerden bahsettiÄŸimiz, daha önemli bir sorun alanı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Algısal haritaları anlatırken örneklediÄŸimiz endüstriyel kapitalizme geri dönmek gerekirse, bir tür üretim süreç ve araçlarına bağıl kılınan kapitalizmin, tanımlanan süreç ve araçlarla baÄŸdaşık iliÅŸkileri de göreve çağırdığı bilinmektedir. Burada görevlendirilen iliÅŸkiler, hem üretim biçiminin sürdürülebilirliÄŸini saÄŸlamayı, hem de bu sürdürülebilirliÄŸin toplumsallığını yeniden-üretmeyi amaçlar. DiÄŸer bir deyiÅŸle, sürdürülebilir kılınan, hem kapitalizm, hem de kapitalizmin istemlediÄŸi toplumsal iliÅŸkilerin kendisidir. EÄŸer toplumsal iliÅŸkilerin, sosyal mekânın yaratımında/üretiminde/tüketiminde asal güç olduÄŸunu ve algısal haritalar aracılığıyla, tüm bu iliÅŸkilerin örtülü bir mecraya itelenerek, sahte bir gerçeklikle yeniden tanımlandığını kabullenirsek, sanırız yukarıda açmaya çalıştığımız savaşım, daha bir anlam kazanacaktır. Kentsel mekânın üretiminin üç bileÅŸeni (maddesel, algısal ve sosyal) üzerine açılımını yaptığımız denememize, sanırız, daha sonraki yazılarımızda devam etmemiz gerekecek. Burada yinelenmesi gereken soru ise, "tarihsel olanı doÄŸal olana indirgeyen kentsel üretim ve baÄŸlamın ötesinde, ona baÅŸat yeni algısal haritalar üretebilmek ve bu haritalarla ilintili farklı toplumsal iliÅŸkileri kurabilmek mümkün müdür," olacaktır.