|
Yapı Denetimi Hakkında Kanun 13
Temmuz'da Resmi Gazetede yayımlandı
Anayasa Mahkemesi, 595 sayılı KHK'yi 24 Mayıs 2001 tarih ve 2001/90
sayılı kararıyla iptal etti ve gerekçeli karar Resmi Gazetede yayımlanıncaya
kadar da uygulanmasında ciddi sakıncalar doğuracağı saptamasıyla yürürlüğünün
de durdurulmasına karar verdi.
TBMM'nin 29 Haziran 2001 tarihindeki oturumunda kabul edilen ve yürürlüğe
girmesi için Cumhur Başkanına onayına sunulan "Yapı Denetimi Hakkında
Kanun", Cumhur Başkanının onayından sonra 13 Temmuz tarihli Resmi
gazetede yayımlandı. Resmi gazetede yayımlanan 4708 sayılı kanun aşağıda verilmiştir:
Yapı Denetimi Hakkında Kanun
Amaç, kapsam ve tanımlar
MADDE 1.- Bu Kanunun amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar planına,
fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması
için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve
esasları düzenlemektir.
Bu Kanun; 3194 sayılı İmar Kanununun 26 ncı maddesinde belirtilen kamuya
ait yapı ve tesisler ile 27 nci maddesinde belirtilen ruhsata tabi olmayan yapılar
hariç, belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan
yerlerde yapılacak yapıların denetimini kapsar.
Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakanlık: Bayındırlık ve İskan Bakanlığını,
b) İlgili idare: Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki uygulamalar için
büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeleri, bu alanlar dışında kalan
alanlarda valilikleri, yapı ruhsatı ve kullanma izin belgesi verme yetkisine
sahip diğer idareleri,
c) Yapı sahibi: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel
kişileri,
d) Yapım süresi: Yapı sahibinin, yapı ruhsatını aldığı tarih ile yapı
kullanma iznini aldığı tarih arasındaki dönemi,
e) Yapı inşaat alanı: Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı
arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm
katlarının alanını,
f) Yapı yaklaşık maliyeti: Binalarda, Bakanlıkça her yıl yayımlanan
mimarlık ve mühendislik hizmet bedellerinin hesabına esas yapı yaklaşık
birim maliyetlerine ilişkin ilgili mevzuatta belirtilen birim maliyet ile yapı
inşaat alanının çarpımından elde edilen bedeli; binalarda yapılacak değiştirme,
güçlendirme ve esaslı onarım işlerinin ve bina dışında kalan yapılarda
ise yapının keşif bedelini,
g) Taşıyıcı sistem: Yapıların; temel, betonarme, ahşap, çelik karkas,
duvar, döşeme ve çatı gibi yük taşıyan ve aktaran bölümlerini ve
istinat yapılarını,
h) Yapı hasarı: Kullanımdan doğan hasarlar hariç, yapının fen ve sanat
kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılması nedeniyle yapıda
meydana gelen ve yapının kullanımını engelleyen veya yapıda değer kaybı
oluşturan her türlü hasarı,
i) Yapı denetim kuruluşu: Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran
yapı denetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden
oluşan tüzel kişiyi,
j) Yapı müteahhidi: Yapım işini, yapı sahibine karşı taahhüt eden veya
ticari amaçla ya da kendisi için şahsi finans kaynaklarını kullanarak üstlenen,
ilgili meslek odasına kayıtlı, gerçek ve tüzel kişiyi,
k) Proje müellifi: Mimarlık, mühendislik tasarım hizmetlerini iştigal
konusu olarak seçmiş, yapının etüt ve projelerini hazırlayan gerçek ve tüzel
kişiyi,
l) Denetçi mimar ve mühendis: İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği
devam eden ve Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarları,
m) Laboratuvar: İnşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul
madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm,
muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlıktan
izin almış tesisi,
ifade eder.
Yapı denetim kuruluşları ve görevleri
MADDE 2.- Bu Kanun kapsamına giren her türlü yapı; Bakanlıktan aldığı
izin belgesi ile çalışan ve münhasıran yapı denetimi ile uğraşan tüzel
kişiliğe sahip yapı denetim kuruluşlarının denetimine tabidir. Yapı
denetim hizmeti; yapı denetim kuruluşu ile yapı sahibi veya vekili arasında
akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. Yapı sahibi,
yapım işi için anlaşma yaptığı yapı müteahhidini vekil tayin edemez.
Yapı denetim kuruluşlarının nama yazılı ödenmiş sermayelerinin tamamının,
mimar veya mühendislere ait olması zorunludur. Yapı denetim kuruluşları;
denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanları istihdam eder.
Yapı denetim kuruluşunda görev alacak denetçi mimar ve mühendisler ile
yardımcı kontrol elemanlarında ve laboratuvar görevlilerinde aranacak
nitelik ve deneyim ile bu kişilere belge verilmesi, yapı denetim kuruluşunun
ve laboratuvarların çalışma usul ve esasları Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle
düzenlenir.
Yapı denetim kuruluşları aşağıda belirtilen görevleri yerine
getirmekle yükümlüdür:
a) Proje müelliflerince hazırlanan, yapının inşa edileceği arsa veya
arazinin zemin ve temel raporları ile uygulama projelerini ilgili mevzuata göre
incelemek, proje müelliflerince hazırlanarak doğrudan kendilerine teslim
edilen uygulama projesi ve hesaplarını kontrol ederek, ilgili idareler dışında
başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulmadan, ilgili
idareye uygunluk görüşünü bildirmek.
b) Yapı denetimini üstlendiğine dair ilgili idareye taahhütname vermek, yapı
ruhsatının ilgili bölümünü imzalamak, bu yapıya ilişkin bilgileri yapı
ruhsatı düzenleme tarihinden itibaren yedi gün içinde Bakanlığa bildirmek.
c) Yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını
denetlemek.
d) Yapım işlerinde kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname
ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek,
malzemeler ve imalatla ilgili deneyleri yaptırmak.
e) Yapılan tüm denetim hizmetlerine ilişkin belgelerin bir nüshasını
ilgili idareye vermek, denetimleri sırasında yapıda kullanılan malzeme ve
imalatın teknik şartname ve standartlara aykırı olduklarını belirledikleri
takdirde, durumu bir rapor ile ilgili idareye ve il sanayi ve/veya ticaret müdürlüklerine
bildirmek.
f) İş yerinde, iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda gerekli
tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini yazılı olarak uyarmak, uyarıya
uyulmadığı takdirde durumu ilgili bölge çalışma müdürlüğüne
bildirmek.
g) Ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü
içinde ilgili idareye bildirmek.
h) Yapının ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğine
dair ilgili idareye rapor vermek.
i) Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun
olarak laboratuvarlarda yaptırmak.
Sorumluluklar ve yapılamayacak işler
MADDE 3.- Bu Kanunun uygulanmasında, yapı denetim kuruluşları imar
mevzuatı uyarınca öngörülen fenni mesuliyeti ilgili idareye karşı üstlenir.
Yapı denetim kuruluşları, denetçi mimar ve mühendisler, proje müellifleri,
laboratuvar görevlileri ve yapı müteahhidi ile birlikte yapının ruhsat ve
eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve
kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından dolayı
yapı sahibi ve ilgili idareye karşı, kusurları oranında sorumludurlar. Bu
sorumluluğun süresi; yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren,
yapının taşıyıcı sisteminden dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer
kısımlarda ise iki yıldır.
Yapıda, yapı kullanma izni alındıktan sonra, ilgili idareden izin alınmadan
yapılacak esaslı tadilattan doğacak yapı hasarından, izinsiz tadilat yapan
sorumludur. Yapı denetim kuruluşu; yazılı ihtarına rağmen yapı sahibi
tarafından önlemi alınmayan, parsel dışında meydana gelen ve yapıda hasar
oluşturan yer kayması, çığ düşmesi, kaya düşmesi ve sel baskınından
doğan hasarlardan sorumlu değildir.
Yapı denetim kuruluşlarının yöneticileri, ortakları, denetçi mimar ve
mühendisleri ile proje müellifleri, laboratuvar görevlileri ve yapı müteahhidi;
bu Kanunun uygulanmasından dolayı ortaya çıkan yapı hasarından sorumludur.
Yapı denetim kuruluşu denetim faaliyeti dışında başka ticari faaliyette
bulunamaz. Bu kuruluşun denetçi mimar ve mühendislerinin, denetim faaliyeti süresince
başkaca mesleki ve inşaat işleri ile ilgili ticari faaliyette bulunmaları
yasaktır.
Yapı denetim komisyonu ve görevleri
MADDE 4.- Yapı denetim komisyonu; Bakanlıkça görevlendirilecek, konu ile
ilgili en az genel müdür yardımcısı seviyesinde bir başkan ile en az şube
müdürü seviyesinde dört üyeden oluşur ve Bakanlıkça uygun görülen
birimin bünyesinde faaliyetlerini yürütür.
Yapı denetimi komisyonu, yapı denetim kuruluşlarına izin belgesi verir,
faaliyetlerini denetler ve sicillerini tutar. Bu Kanunun uygulanmasından doğan
uyuşmazlıkları inceler ve görüşünü bildirir.
Yapı denetim komisyonu bu Kanun hükümlerine aykırı hareket eden yapı
denetim kuruluşu hakkında 8 inci maddeye göre işlem yapılmak üzere Bakanlığa
teklifte bulunur.
Yapı denetim komisyonunun; çalışma usul ve esasları Bakanlıkça hazırlanacak
yönetmelikle düzenlenir.
Yapı denetimi hizmet sözleşmeleri
MADDE 5.- Yapı denetimi hizmet sözleşmeleri yapı sahibi ile yapı
denetim kuruluşu arasında akdedilir. Bu sözleşmenin bir sureti taahhütname
ekinde ilgili idareye verilir.
Bu sözleşmede; taahhüt edilen hizmetin konusu, yeri, inşaat alanı, süresi,
varsa yapı sahibi ile yapı müteahhidi arasında akdedilen sözleşmede yer
alan yapının fiziki özellikleri, yapı denetimi hizmet bedeli, yapı
denetiminde görev alacak teknik personel listesi ve diğer yükümlülükler
yer alır.
İlgili idare; yapı denetimi hizmet sözleşmesinde yer alan hükümlere,
yapı sahibinin uymaması halinde yapı tatil tutanağı düzenleyerek inşaatı
durdurur, yapı denetim kuruluşunun uymaması halinde ise yapı denetimi
komisyonuna bildirimde bulunur.
Yapı denetimi hizmetleri için yapı denetim kuruluşlarına ödenecek
hizmet bedelleri, asgari hizmet bedelinden az olmamak kaydıyla, projenin özellikleri
ile yapının bulunduğu bölgenin fiziki, ekonomik ve sosyal özellikleri
dikkate alınarak bu sözleşmede belirtilir.
Asgari hizmet bedeli, yapı yaklaşık maliyetinin %3'üdür. Yapım süresi,
iki yılı aşan yapılarda, bu oran, her altı ay için %10 artırılır, iki yıldan
kısa süren yapılarda ise her altı ay için %5 azaltılır.
Yapı denetim kuruluşu, katma değer vergisi hariç yaptığı hizmetlerden
dolayı yapı sahibinden başka ad altında ayrıca hiçbir bedel talebinde
bulunamaz.
Yapı denetimi hizmet sözleşmesi ve hizmet bedellerinin ödenme esasları
Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Yapı denetim kuruluşu ile mimar ve mühendislerinin yapı ile ilişkisinin
kesilmesi
MADDE 6.- Yapı denetim kuruluşunun görevden ayrılması veya mimar
ve/veya mühendislerinden birinin, herhangi bir sebeple yapı ile ilişkisinin
kesilmesi halinde yapı denetim kuruluşu durumu; gerekçeleri ile birlikte en
geç üç iş günü içinde yazılı olarak Bakanlığa ve ilgili idareye
bildirir. Aksi takdirde kanuni sorumluluktan kurtulamaz.
Bu durumda; yapı sahibince, yeniden yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe
veya yapı denetim kuruluşunca, ayrılan mimar ve/veya mühendislerin yerine
yenisi işe başlatılmadıkça ilgili idarece yapının devamına izin
verilmez.
Sicillerin tutulması ve yapılara sertifika verilmesi
MADDE 7.- Yapı denetim kuruluşlarının ve bu kuruluşların mimar ve mühendislerinin
yapı denetimine ait sicilleri, ilgili idare tarafından verilen sicil raporlarına
göre yapı denetimi komisyonunca tutulur.
Bu Kanun kapsamında denetlenerek inşa edilmiş yapılara ilgili idarelerce
sertifika verilir.
Siciller ile sicil raporlarının tutulması ve yapılara sertifika
verilmesine dair usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Denetim faaliyetinin durdurulması ve izin belgesinin iptali
MADDE 8.- Yapı denetim kuruluşlarından, bu Kanunda öngörülen esaslara
göre denetim görevini yerine getirmedikleri anlaşılanların veya son üç yıl
içerisinde üç defa olumsuz sicil alanların veyahut 3 üncü maddenin son fıkrası
ile 6 ncı maddenin birinci fıkrası hükümlerine aykırı hareket ettiği
belirlenenlerin denetim faaliyeti, yapı denetim komisyonunun teklifi üzerine
Bakanlıkça bir yıla kadar durdurulur ve belgesi geçici olarak geri alınır.
Durdurma kararı, Resmi Gazetede ilan edilir ve sicillerine işlenir. Denetim
faaliyetinin geçici olarak durdurulmasına neden olan yapı denetim kuruluşunun
mimar ve mühendisleri, bu süre içerisinde başka ad altında dahi olsa hiçbir
denetim faaliyetinde bulunamaz. Geçici durdurmaya neden olan mimar ve mühendisler
Bakanlıkça ilgili meslek odasına bildirilir.
Meslek odaları, bu kişiler hakkında kendi mevzuatına göre işlem yapar.
Faaliyeti üç defa durdurulan yapı denetim kuruluşunun denetim faaliyetine
son verilir ve izin belgesi Bakanlıkça iptal edilir.
İzin belgesi iptal edilen yapı denetim kuruluşunun, kusurları mahkeme
kararı ile kesinleşen mimar ve mühendisleri başka bir yapı denetim kuruluşunda
görev almaları halinde, görev aldıkları bu kuruluşa izin belgesi verilmez,
verilmişse iptal edilir.
Denetim faaliyeti geçici olarak durdurulan veya izin belgesi iptal edilen
yapı denetim kuruluşu hakkındaki bu karar ilgili idareye bildirilir ve
denetimini üstlendiği yapıların devamına izin verilmez. Bu durumda, yapım
faaliyetine devam edilebilmesi için yapı sahibince başka bir yapı denetim
kuruluşunun görevlendirilmesi zorunludur.
Ceza hükümleri
MADDE 9.- Bu Kanun hükümlerinin uygulanması sırasında görevini ihmal
eden veya kötüye kullanan yapı denetim kuruluşunun ortakları, yöneticileri,
mimar ve mühendisleri, yapı müteahhidi, proje müellifi ile laboratuvar görevlileri
765 sayılı Türk Ceza Kanununun 3 üncü bab, 4 üncü faslındaki görevi
ihmal ve görevi kötüye kullanma ile ilgili hükümlerine göre cezalandırılır.
Yapı denetim kuruluşunun izin belgesi alma aşamasında gerçeğe aykırı
belge düzenlendiğinin izin belgesi verildikten sonra anlaşılması halinde,
izin belgesi derhal iptal edilir ve ayrıca gerçeğe aykırı belge düzenlemekten,
bu belgeleri düzenleyenler hakkında suç duyurusunda bulunulur.
Yapılar ile ilgili diğer düzenlemeler ile yapıların uğramış olduğu yıkım
ve zararlardan dolayı genel hukuk hükümleri uygulanır.
Bu madde uyarınca hükmolunacak cezalar paraya çevrilemez ve tecil
edilemez.
Bu Kanuna aykırı fiillerden dolayı hükmolunan kesinleşmiş mahkeme
kararları, Cumhuriyet savcılıklarınca Bakanlığa ve mimar ve mühendislerin
bağlı olduğu meslek odalarına bildirilir.
Yapı denetim kuruluşu ile denetçi mimar ve mühendisleri; eylem ve işlemlerinden
3194 sayılı İmar Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine
tabidirler.
Bakanlığın denetim yetkisi
MADDE 10.- Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasında yapı denetim kuruluşlarının
işlem ve faaliyetlerini denetleme yetkisine sahiptir.
Kanunun uygulanacağı iller
MADDE 11.- Bu Kanunun uygulanmasına pilot iller olarak; Adana, Ankara,
Antalya, Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Düzce, Eskişehir,
Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ ve Yalova
illerinde başlanır.
Pilot illerin genişletilmesi ve daraltılmasına, Bakanlığın teklifi üzerine
Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Diğer hükümler ve yönetmelikler
MADDE 12.- Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 3194 sayılı İmar Kanunu
ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
Bu Kanun gereğince düzenlenmesi öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayımı
tarihinden itibaren kırkbeş gün içerisinde Bakanlıkça çıkarılır.
Yürürlükten kaldırılan ve değiştirilen hükümler
MADDE 13.-a) 3.2.2000 tarihli ve 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.
b) 27.1.1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği
Kanununun ek 5, ek 6, ek 7 nci maddeleri ile geçici 6 ve geçici 7 nci
maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
c) 17.6.1938 tarihli ve 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında
Kanunun 7 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Madde 7.- 1 inci maddede belirtilen diploma veya ruhsatnamelerden birini haiz
olmayanlar Türkiye'de mühendis veya mimar unvanı ile istihdam olunamazlar,
imzalarla sanat icra edemezler, bu unvanları kullanarak rey veremezler ve imza
da koyamazlar.”
GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce
Bakanlıkça yapı denetim kuruluşlarına verilmiş olan yapı denetimi izin
belgeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle
geçerlidir. Bu süre içerisinde bu Kanun hükümlerine uygun olarak
yenilenmeyen yapı denetim izin belgeleri geçersiz sayılır.
GEÇİCİ MADDE 2.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce
3194 sayılı İmar Kanunu ile 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname hükümlerine göre alınan yapı ruhsatları geçerlidir.
GEÇİCİ MADDE 3.- 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname uyarınca yapı denetim kuruluşlarınca tahsil edilmiş olan mali
sorumluluk sigorta primleri yapı sahiplerine iade edilir.
Yürürlük
MADDE 14.- Bu Kanun yayımı tarihinden otuz gün sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. |
