|
Toprak altında savunma
sistemi
Tralleis kazısı Kültür Bakanlığı, Adnan Menderes Üniversitesi ve
Belediye Başkanlığı arasında imzalanan bir protokole göre yapılıyor. Öteki
arkeolojik kazılardan farklı olarak 5-8 haftalık bir kazı mevsimi yerine
Tralleis kazısı yaklaşık tüm yıl boyunca sürüyor.
Bir askeri alan ile birlikte Aydın'ın içine doğru yayılan Tralleis antik
kentinde, dünyada bir benzeri daha bulunmayan toprak altında bir savunma
sistemi ortaya çıkarıldı. Adnan Menderes Üniversitesi'nden arkeoloji yardımcı
doçenti Dr. Rafet Dinç'in bulduğu ve ''arsenal'' olarak tanımlanan savunma
sisteminin yaklaşık yedi yüz yıl boyunca kullanıldığı anlaşılıyor.
Girişi üç katlı olan arsenalin, çağdaş bir kentin altındaki metro
hatları ya da bir köstebeğin toprak altında açtığı yollar gibi üst üste
ya da birbirini kesen galerilerden oluşuyor.
Dr. Dinç, galerilerin şimdilik toplamı 750m kadarlık bölümünün açıldığını,
çalışmalar sürdükçe yeni uzantıların ortaya çıkmasının beklendiğini
söyledi. Aydın Belediyesi, bulunan galerileri ışıklandırıyor.
Bergama Kralı Eumenes' in İÖ 2. yy'ın sonunda arsenelin yapımına başladığı,
İS 6. yy sonlarına doğru İran'dan yöreye gelen Sasani akınlarına değin,
kentin savunmasında önemli görev yaptığı sanılıyor. İlk kez 1900'lerin
başında Türk arkeolojisinin kurucusu Osman Hamdi Bey'in kazdığı
Tralleis'in Argoslar ve barbar Trak kavmi Tralleislilerin kurduğu söylense de
kentin geçmişin Hititlere kadar uzandığı çivi yazılı belgelerden anlaşılıyor.
Tralleis'in kalıntıları 500 hektarlık bir alanda Agora, Cimnasium-Hamam ve
Arsenal gibi üç noktada yoğunlaşıyor.
1996'dan bu yana Dinç ve ekibi, Aydınlıların ''Üç Gözler'' dediği İS
1. yy'dan yüzeyde kalan, ancak daha sonra çeşitli dönemlerde değişiklikler
geçiren cimnasium ve hamamın onarım ve koruma çalışmalarını da sürdürüyor.
Türkiye'de ancak birkaç yerde rastlanan antik ören yeri kazılarına
Belediye'nin katkısı Tralleis'te doruğa çıkıyor. Bu nedenle, öteki
arkeolojik kazılardan farklı olarak 5-8 haftalık bir kazı mevsimi yerine
Tralleis kazısı yaklaşık tüm yıl boyunca sürüyor.
Bunun sonucunda, şu ana değin yedi yılda, on yedi yıldan daha fazla sürede
yapılmış bir kazıdan daha somut ve başarılı bir sonucun elde edildiği gözleniyor.
Bu gözlemimize, kazıyı birlikte gezdiğimiz bir yabancı kazı heyeti başkanı
da katıldı. Gününün belirli bir bölümünü antik kentte geçiren Belediye
Başkanı Hüseyin Aksu, ''Aydın Belediyesi, Tralleis kazısına şu ana değin
50 milyar lira harcadı. Tralleis'i Mayıs 2004'te turistlerin ziyaretine açacağız''
dedi.
Tralleis kazısı Kültür Bakanlığı, Adnan Menderes Üniversitesi ve
Belediye Başkanlığı arasında imzalanan bir protokole göre yapılıyor. Aydın
Müzesi Müdürü Emin Değer'in başkanlığında, Üniversite'den Yard. Doç.
Dr. Dinç'in bilimsel sorumluluğunda başlatılan katılımlı kazıya Belediye
ve Üniversite'nin maddi ve teknik destek sağlaması öngörülmüştü.
İlk beş yıllık aşama bittikten sonra geçen yıl yenilenen protokolle bu
işbirliği uygulaması 10 yıl daha uzatıldı. Ancak, Rektör olan ziraat
profesörü Dr. Cezmi Öncüer ile Belediye Başkanı Aksu arasında üniversitenin
ruhsatsız yapıları nedeniyle çıkan anlaşmazlık Tralleis kazısına gölge
düşürdü.
Yerel basına göre üniversite kazıdan desteğini çekmekle kalmadı, Dr.
Dinç'in yerine Fen ve Edebiyat Fakültesi Dekanı arkeoloji profesörü Dr.
Abdullah Yaylalı'yı getirmek istedi. Ankara'da konuştuğumuz Kültür Bakanlığı
yetkilileri, daha önce Erdek'te Kyzikos antik kentindeki kazı çalışmaları
başarısız bulunduğu için kazı izni yenilenmeyen Prof. Yaylalı'ya
Tralleis'de kazı izni verilmesinin düşünülmediğini söylediler.
Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğünden bir ilgili ise Prof. Yaylalı'nın
bu arada Lodikeia antik kenti için yaptığı kazı isteminin de kabul görmediğini
anımsattı.
İlgili, bu yılki Tralleis kazısının da protokolün öngördüğü ''katılımlı
kazı'' biçiminde yürütülmesine izin verildiğini, durumun Aydın Valiliği
ile ilgililere iletildiğini belirtti.
Rektör, basına yaptığı açıklamada Dr. Dinç'in kazıda resmen görevlendirilmeyeceğini,
ancak yıllık izin süresi içinde Tralleis çalışmalarını sürdürebileceğini
duyurdu. Belediyenin bu ören yerinde yıl boyunca kazı ve onarım çalışma
olanağını sağlamasına karşın, rektörlüğün bu kararı ve ayrıca öteki
Üniversite uzmanlarına da izin vermeyişi üzerine Tralleis'de uzun süreli çalışma
olanağı da ortadan kalktı.
Cumhuriyet
|
