Gazbetonun Fiziksel ve Mekanik Özellikleri Üzerine
Bir Değerlendirme
Canan Taşdemir¹, Nuri Ertokat²
Özet
Bu çalışma gazbetonun iç yapısını, kullanımını ve üretiminde çevrenin
korıınmasını özetlemektedir. Gazbeton hem ısı yalıtımında hem de üretim
sürecinde enerjinin tasarruf edilmesine katkı sağlayan ilginç bir
malzemedir. "Birim ağırlık-ısı iletkenlik katsayısı" ve
"birim ağırlık-basınç dayanımı" bağıntılarında bulunan
kuvvetli korelasyonlar gazbetonun tasarımı için önemli yarar sağlar.
Gazbeton hem yük taşıyıcıdır hem de iyi ısı yalıtım özeliklerine
sahiptir. Böyle bir hafif betonun dayanımına göre düşük birim ağırlığa
sahip oluşu depreme karşı tasarım için önemli bir üstünlüktür.
Gazbeton yanmayan bir malzemedir, yangın süresince diğer malzemeleri korur ve
yangın etkisiyle oluşan hasarın maliyetini azaltır. Gazbeton üretiminde atık
malzemenin kullanımı ekolojik dengenin korunmasına katkı sağlar.
l.Giriş
Son yıllarda gerek deney tekniklerindeki gelişmeler gerekse bilgisayarların
sağladığı olanaklarla malzemelerin mekanik davranışı ile fiziksel özeliklerinin
belirlenmesi doğrultusunda önemli ilerlemeler oldu. Özellikle söz konusu özelikler
ile iç yapının birlikte incelenip değerlendirilmesi gelişmeklere yeni
boyutlar kazandırdı. Yeni gelişmelerin ışığında malzeme davranışının
daha iyi anlaşılmasıyla yirmibirinci yüzyılda mühendislik yapılarının
projelendirilmesinde daha gerçekçi ilkelerin ortaya konabileceği ve çok gelişmiş
yöntemlerin kullanılabileceği beklenmektedir.
2000'li yıllarda daha hafif, dayanım ve dayanıklılık bakımından
performansı iyi, ekonomik, az enerji ile üretilen ve çevre ile uyumlu
malzemelere gereksinim daha da artacaktır. Bu bakımdan hem üretimde hem de
kullanımda daha az enerji gerektiren gazbeton ilginç bir yapı malzemesi görünümü
sergilemektedir. Son yıllarda gazbetonda iç yapı, fıziksel ve mekanik özelikler,
kırılma parametrelerinin belirlenmesi, rutubet ve su geçişi, sünme ve rötre
gibi zamana bağlı davranışlar, donatılı gazbeton elemanları ve donatısız
duvar elemanlarının tasarımı, deprem için tasarım, dürabilite ve yangına
dayanıklılık gibi konularda bilgi birikimi artmış bunun sonucu olarak çok
sayıda yayın yapılmıştır [1]
Gazbeton ile ilgili standardlaşma çalışmaları uzun bir süreden beri sürdürülmektedir.
Avrupa Birliği bünyesindeki ortak standardlaşma çabaları ile birlikte yeni
standardlar da hazırlanmakta ve yürürlüğe girmektedir. Gümrük birliğine
katılmış olan ülkemiz de bu standardlara uygun üretim yapmakla yükümlüdür.
Taşıyıcılık özeliği de gözönünde bulundurulursa ısı iletkenliği düşük,
rijit bir yapı malzemesi olan gazbeton gereksinimleri karşılayacak türde,
kaliteli ve ekonomik olmak zorundadır [2-4].
Bu bildirinin amacı taşıyıcı ve ısı yalıtkanlığı yüksek bir yapı
malzemesi olarak gazbetonun bileşenlcri, iç yapısı ve çevrenin korunmasına
katkısını açıklamaktadır. Özellikle birim ağırlıkla dayanım ve birim
ağırlıkla ısıl iletkenlik katsayısı arasındaki bağıntılar verilmekte,
yapı bileşenlerinin gelişmiş bir endüstriyel etkinlik sonucu üniform üretimle
elde edilcn malzemenin özelikleri üzerinde durulmaktadır. Ayrıca, gazbetonun
dcpreme ve yangına karşı dayanıklılığı açıklanmaktadır.
2. Üretim ve İç Yapı
2.1. Gazbetonun Üretimi:
İlk kez İsveç'te üretilen gazbeton, oluşumundaki temel farklılıktan
dolayı belirleyici olan özelikleri diğer çimento esaslı malzemelerden farklıdır.
Bu hafıf beton şu maddelerden oluşur: a)Kalker esaslı malzemeler: Çimento,
kireç, b)Silis esaslı malzemeler: Doğal ve/veya öğütülmüş kum, bazı
durumlarda uçucu kül ve/veya öğütülmüş yüksek fırın cürufu, c)Boşluk
oluşturan maddeler (genellikle alüminyum tozu)
Söz konusu hammaddeler kullanılarak üretilen bulamaç içinde gaz oluşturulur
ve sertleşme sürecinde üniform dağılı gözenekli bir yapı oluşur. Şekil
1'de görüldüğü gibi silisli malzeme, bağlayıcı, su ve katkıdan oluşan
bulamaç çelik kalıplara döküldükten sonra boşluk oluşturucu katkının
etkisiyle kabararak hacminin yaklaşık iki katına erişir. Kütle biraz sertleştikten
sonra blok veya plaklar istenilen biçimde kesilirler. Elemanlar donatılı veya
donatısız olarak üretilebilir. Daha sonra otoklavda sertleştirilen ürün
sevkedilmeye hazır hale getirilir. Sertleşmiş gazbetondaki hacim dağılımı
Şekil 2'de görülmektedir[l-4].

(a)
(b)
Şekil l-(a) İnce oğütülmüş silisli
malzeme, bağlayıcı, su ve boşluk oluşturucu
katkıdan meydana gelen bulamaç çelik kalıba konulur.
(b) Bulamaç hacminin yaklaşık iki katı kadar kabararak en son hacmine erişir
.

Şekil 2- Boşluk oluşturulmuş vc sertleştirilmiş
malzemedeki hacim dağılımı: yaklaşık; (i) %50'si hava boşluğu, (ii)
%30'u küçük boşluklar vc (iii) %20'si ise katı malzemedir.
2.2. Gaz Betonun İç Yapısı:
Çimento esaslı bir malzemeyle normal sıcaklık ve normal basınç altında
kür uygulanırsa bağlayıcı fazda reaksiyon olur ve agrega ile fiziksel bir
bağlantı oluşur. Reaksiyon ürünleri yüksek özgül yüzeye sahip olan çimento
jelini oluşturur. Bu olgu normal betonda tipiktir.
Gazbetonda ise silisli ince malzeme bölümü kireç ve çimentonun
hidratasyonu sonııcu ortaya çıkan kireç gibi kalkerli bileşenlerle basınçlı
buhar altında otoklavda kimyasal reaksiyonu girer. Oluşumundaki temel farklılıklardan
dolayı gazbetonun karekteristik özelikleri diğer çimento esaslı
malzemelerin özeliklerinden farklıdır. Gazbelonun boşluklu yapısı ve
normal betona göre daha düşük alkali ortama sahip olması çeliğin
korozyonuna karşı önlem alınmasını gerektirir [1-4].
3. Çevresel Etkiler ve Çevrenin Korunmasına Katkı
3.1. Çevresel Etkiler
Gazbetonda pH derecesi 10-11 arasında olduğundan alkali miktarı betondan
biraz daha düşüktür. Bununla birlikte insan sağlıgı açısından her
hangibir zararı söz konusu değildir. Gazbetonun tipik bileşimi Tablo 1'de
verilmektedir.
Çevresel ve sağlık açısından bir yapı malzemesindeki ağır metallerin
içeriğini bilmek gerekir. Bu bağlamda gazbeton ağır metaller bakımından
zararsızdır ve standartların ön gördüğü koşulları sağlamaktadır [1].
CaO |
% 18 - % 36 |
SiO² |
% 32 - % 58 |
Al²O² |
% 2,4 |
MgO |
< % 2 |
Fe²O³ |
%2 |
Alkali |
< % 1 |
Diğer |
% 1 -% 4 |
Ateşte Kayıp |
% 8 - % 1 |
Tablo I. Gazbetonun tipik oksit bileşenleri
3.2. Çevrenin Korunmasına Katkı
1 m3 hammadde ile yaklaşık 4 m³'lük mamul gazbeton elde edilmektedir.
Çünkü bu hafıf betonun yaklaşık %80'ni hava boşluğudur. Böylece üretimde
daha az hammadde tüketilmektedir. Bu malzemenin üretiminde çevresel bakımdan
diğer bir üstünlük de hammaddelerin önemli bölümü silisli kum ve kireç
olduğundan tarımsal alanlardaki toprağın harcanmasının önlenmesidir. Ayrıca
uçucu kül ve öğütülmüş yüksek fırın cürufu gibi endüstriyel atık
malzemeler de hammadde olarak üretimde kullanılabilmektedir.
Bu atık malzemelerin değerlendirilmesi de temiz bir çevreye önemli katkıdır.
Gazbeton üretimindeki diğer bir üstünlük ise CO², CO ve NOX gibi gaz
emisyonlarının tuğla gibi diğer yapı malzemelerine kıyasla daha düşük
oluşudur. Öte yandan tuğla üretiminde gazbetona göre 2 veya 3 kat daha
fazla enerji tüketildiği bilinmektedir. Gazbetonun üretimi sırasında elde
edilen atık malzemelerin de geri kazanımı söz konusudur [l-3].
4. Gazbeton Üretiminde Enerji Tasarrufu
Gazbetonun hem üretiminde, hem de kullanımında ürünün ekonomik olduğu
belirtilmelidir. Tablo 2'de bazı yapı malzemeleriyle karşılaştırmalar yapılmaktadır[l].
Normal beton |
200 |
460 |
Gazbeton |
500 |
250 |
Tuğla |
1200 |
2200 |
Mineral yün |
6000 |
180 |
Tablo 2- Gazbetonun üretiminde harcanan
enerjinin karşılaştırılması
Normal beton ve tuğla iyi taşıyıcı olmalarına karşın ısı yalıtım
özelikleri gazbeton kadar iyi değildir. Mineral yün de iyi yalıtım
malzemesi olmasına karşın yük taşıyıcı değildir. Gazbeton ise hem taşıyıcılık
bakımından hem de ısı yalıtımı bakımından önemli gereksinimleri karşılamaktadır.
Bu bakımdan gazbetonun diğer betonlar içindeki durumu sistematik biçimde
ortaya konmalıdır [1-4].
5. Gazbetonun Mekanik Özellikleri
Gazbetonun basınç dayanımı TS EN 679'a göre yapılmakta olup küp numune
esas alınarak prEN 12602'e göre karekteristik dayanımlar (fck) Tablo 3'de
verilmektedir.
Dayanım sınıfı |
AAC 1,5 |
AAC2 |
AAC 2,5 |
AAC 3 |
AAC 3,5 |
fek (MPa) |
1.5 |
2.0 |
2.5 |
3.0 |
3.5 |
Dayanım sınıfı |
AAC 4 |
AAC 4,5 |
AAC 5 |
AAC 6 |
AAC 7 |
fck (MPa) |
4.0 |
4.5 |
5.0 |
6.0 |
7.0 |
Tablo 3- Gazbetonun dayanım sınıfları
Şekil 3'de görüldüğü gibi gazbetonun basınç dayanımı birim ağırlıktaki
artma ile artmaktadır. Bu hafıf betonu oluşturan malzemelere ve üretim sürecine
bağlı olarak basınç dayanımı birim ağırlık ilişkisi şekildeki bölgenin
dışına da çıkabilir. RILEM'e göre standard basınç deney numunesinin
boyutu bir kenan 150 mm olan küp numunedir. Numunenin deney sırasındaki
rutubet içeriğinin %15-%25 arasında olabileceği RILEM tarafından önerilmektedir.
Bir kenarı 100 mm olan küpler de basınç dayanımı için uygundur. 150 ve
100 mm'lik küplerin dayanımları arasındaki farklar ihmal edilebilir düzeydedir.
Gazbetondaki homojen yapının bir sonucu olarak, bu aralıktaki dayanımların
numune boyutundan bağımsız olduğu varsayılabilir. Prizmatik numunelerde ise
narinliğin 2-3 aralığındaki değerleri için basınç dayanımı küp basınç
dayanımından yaklaşık %5 daha azdır. Gazbetonun kabarma yönündeki basınç
dayanımı, bu yöne dik doğrultudaki basınç dayanımıdan %10 daha düşüktür.
Üretim süreci tamamlandıktan sonra gazbeton en son dayanımına erişmiş
olur, ayrıca kür işlemi uygulanmaz. Gazbeton birim ağırlığı ise TS EN
678'e göre belirlenir. prEN 12602'e göre birim ağırlık değerleri Tablo
4'deki gibi sınıflandırılır.

Şekil 3- Gazbetonun birim ağırlığı
ile
Şekil 4- Gazbetonun basınç dayanımına
basınç dayanımı arasındaki bağıntı
rutubet içeriğinin etkisi
Birim ağırlık Sınıfı |
300 |
350 |
400 |
450 |
500 |
550 |
600 |
650 |
Kuru birim Ağırlık (kg/m3) |
>250
≤300 |
>300
≤350 |
>350
≤400 |
>400
≤450 |
>450
≤500 |
>500
≤550 |
>550
≤600 |
>600
≤650 |
Birim ağıriık Sınıfı |
700 |
750 |
800 |
850 |
900 |
950 |
1000 |
|
Kuru birim Ağırlık (kg/m3) |
>650
≤700 |
>700
≤750 |
>750
≤800 |
>800
≤850 |
>850
≤900 |
>900
≤950 |
>950
≤1000 |
|
Tablo 4- Gazbcton için birim ağırlık sınıfları
[5]
Şekil 4'de görüldüğü gibi rutubet içeriğinin yaklaşık %10'un altına
düşmesi halinde kuru numunenin basınç dayanımı yükselir
Tekrarlı yükler altında gazbetonun davranışı normal betona benzerdir.
Gazbetonun tek eksenli çekme dayanımı basınç dayanımının %20-%30'u civarındadır.
Tek eksenli halde çekme dayanımı basınç dayanımına kıyasla rutubet içeriğine
daha duyarlıdır.
6. Depreme Dayanıklı Yapı İçin Gazbeton
Gazbeton uzun yıllardır deprem etkisindeki yörelerde kullanılmaktadır.
Bu hafif beton betonarme yapıda blok halinde ara bölme duvarları olarak
kullanıldığı gibi donatılı döşeme ve çatı plakları ve donatılı düşey
paneller halinde de kullanılır. Genel olarak bölme duvarları gazbeton ile
yapılmış yapıların depreme karşı iyi direnç gösterdiği bilinmektedir.
Bu malzeme ile yapılan bölme duvarı ne yatay ne de düşey yük taşıyıcı
eleman olarak tasarlanır. Ancak, yapının taşıyıcı sisteminin deprem
davranışına katkısı vardır.
Deprem hareketinin başlangıç aşamasında gazbeton duvar elemanları yatay
yüklerin alınmasına oluşturdukları yapısal rijitlikle katkı sağlar ve geçici
bir süre için deprem sırasında düşey yükleri de taşıyabilir. Bu hafıf
betonun kullanıldığı yapılarda daha üniform gerilme yayılışları elde
edilir ve daha iyi bir deformasyon uyumu sağlanır.
Aynı amaç için kullanılan birçok malzemeye göre gazbetonun düşük
birim ağırlığa sahip olması yapının toplam ağırlığının azalmasına
katkı sağlar ve böylece yapının toplam kütlesini düşürerek deprem sırasında
oluşan eylemsizlik kuvvetlerini azaltır. Tuğla duvarlarla yapılan yapılarda
eşdeğer bir yalıtım sağlamak için sandöviç elemanlar kullanılır, ancak
orta şiddette ve üstündeki depremler sırasında bu dış duvarlar yıkılabilir;
bu da hasarı arttırır. Bölme duvardaki devrilmeyi önlemek için hatıllar
kullanılabilir, böyle bir önlem ise ısı köprülerinin oluşmasına neden
olur.
Gazbeton blokların arayüzeylerinde kullanılan yapıştırıcı harcın iyi
bir dayanım sağlaması nedeniyle üniform yük dağılımları elde edilir. Bu
durumda gazbeton kayma rijitliğini diğer malzemelerle yapılan duvarlara göre
daha uzun süre koruyarak depremin şiddetli yer hareketi fazına girmesinde yapıya
ek dayanım sağlama olasılığı vardır. Deprem tasarım kuvvetinin global
olarak azalması donatıda da azalmayı sağlar, böylece gazbetonla daha
ekonomik çözüm elde edilir. Endüstriyel yapılarda gazbeton panellerin
kullanılmasıyla sismik yükler altında yapının düğüm noktalan daha az
zodanır ve depreme karşı uygun çözüm sağlanır [6].
7. Isıl Özellikler
Gazbetonun ısıl iletkenliği yoğunluk ve rutubet içeriği ile artar. Isıl
iletkenlik katsayısı fırın kurusu durumda yapılır. Rutubet için düzeltme
yapılmalıdır. Gazbetonun ısıl iletkenlik katsayısını saptamak için çeşitli
yöntemler vardır [1-4].
7.1. Kuru Durumda Isıl İletkenlik
Kuru durum, 105°C±5°C de havalandırma sistemi içeren bir dolabda değişmez
ağırlık adı verilen denge halindeki duruma karşı gelir. Şekil 5'de farklı
sınıflardaki gazbetonlar için kuru durumdaki ısıl iletkenlik katsayısının
birim ağırlığın fonksiyonu olarak değişimi görülmektedir

Birim Ağırlık ( kg/m3)
Şekil 5- Gazbetonun ısıl iletkenlik katsayısının
yoğunlukla değişimi
Ölçülen değerlerden elde edilen sonuçlara göre ısıl iletkenlik katsayısı
aşağıdaki denklem ile ifade edilebilir:
λ=A+ Bp (1)
burada; A= -0,011 W/mK, B=0,00027 Wm²:/kgK, p ise kg/m³ olarak birim ağırlığı
göstermektedir. X katsayısının boyutu ise W/mK dir.
7.2. Rutubetli Durumda Isıl İletkenlik
Isıl iletkenlik rutubet içeriğindeki artma ile artar. Deney sonuçlarına
dayanarak elde edilen bu bağıntılara göre rutubet içeriğinde her %1 artış
ısıl iletkenlikte % 42 artışa neden olmaktadır. Eğer ölçülmüş değerler
mevcut değilse rutubetli halde ısıl iletkenlik katsayısı aşağıdaki
denklemle elde edilebilir:
λrut=λkuru(1+Cw)
burada C=0,04 ve w ağırlık yüzdesi olarak rutubet içeriğini gösterir.

Rutubet İçeriği(ağırlıkça %)
Şekil 6- Gazbetonu rutubet içeriği ile ısıl
iletkenlik katsayısı arasındaki bağıntı
8. Yangına Dayanıklılık
Gazbeton yanmayan bir yapı malzmesi olup yangına karşı üstün bir
performansa sahiptir. Düşük ısıl iletkenliği nedeniyle malzeme içindeki
ısı geçişi düşük hızda oluşur ve bu da gazbetonun yangın etkisine
dayanıklı olmasını sağlar. Sadece yangının etkili olduğu gazbeton yüzeyi
değil, diğer yüzeyinde de sıcaklık normal betona göre daha düşüktür.
Bundan dolayı, gazbetonun yapılarda diğer malzemeleri koruma işlevi de vardır.Ayrıca
bu hafif beton deprem sırasında oluşması muhtemel yangınlara karşı da
yarar sağlar.
Yangın sırasında gazbeton içinde mevcut kristal suyu sıcaklık düşürücü
rol oynar. Gazbetonun boşluklu yapısı nedeniyle yangın sonucu parça kopmaksızın
ve dağılma olmaksızın buharın kaçışı sağlanır. Yangında gazbetonda sıcaklık
normal betonunkinden çok daha düşüktür. Sıcaklık, sadece yangın
etkisindeki bir yüzde ve yaklaşık olarak ancak 5mm lik bir derinlikte etkili
olabilmekte, gazbetonu diğer yüzeyinde ise sıcaklık etkili olamamaktadır.
Dolayısıyla gazbeton, içindeki donatıyı iyi bir biçimde korumaktadır.
Şekil 7'de görüldüğü gibi bir fabrika binasında yangından artan yüksek
sıcakık sonucu betonarme kolonda pas payını aşacak biçimde kapak atması gözlenmiş,
beton agregasında kalsinasyon oluşmuş ve böylece hasar belirgin biçimde
ortaya çıkmıştır. Buna karşın sözkonusu kolona bitişik donatılı
gazbeton panellerde hasar gözlenmemiştir [7].
Tablo 5'de görüldüğü gibi söz konusu yangın etkisindeki bir donatılı
gazbeton panelin içindeki donatı çeliğinin özeliklerinde de bir değişiklik
olmamış ve gazbeton donatısını korumuştur.
Donatının mekanik özelikleri |
Donatının çapı |
mm |
TS 708 standardının öngördüğü değerler |
|
4,2 |
3,8 |
|
Akma sınırı, MPa |
670 |
598 |
500 |
Çekme dayanımı, MPa |
743 |
708 |
550 |
Kopma uzama oranı % |
9,8 |
10 |
8,0 |
Tablo 5- Yangın görmüş donatılı gazbcton
pancl içindcki donatıların mckanik özelikleri ve standard değerlerle karşılaştırılması
[7]
Öte yandan gazbeton çelik yapıları da koruyucu bir malzeme olarak kullanılmaktadır.
1970 yılında Atatürk Kültür Merkezi yangınında birçok metali eriten yangının
alevleri gazbetonla yapılan "yangın kalkan duvarını aşamadı. Sonuçta,
çok değerli aletler ve enstrümanlar gazbeton sayesinde korunmuş oldu.
Yüksek dayanımlı betonların üç önemli sakıncası vardır; i)
erken yaşta oluşan otojen rötre, ii) kırılmaları sırasında gevrek
davranış sergilemeleri, iii) yangına karşı normal betona kıyasla
daha dayanıksız olmaları. Bu sonuncusu yüksek dayanımlı betonların en önemli
sakıncalarından biridir. Bu sakıncayı gidermek için yüksek dayanımlı
betonlara polipropilen lifler katılmaktadır.
Bu lifler yaklaşık 180°C' de erimekte ve böylece yangın sırasında
beton içinde su buharının tahliye olabileceği kanallar yaratılmaktadır
[8]. Bu da gazbetonun yangına karşı önemini belirgin biçimde ortaya
koymaktadır.
9. Sıva-Gazbeton Aderans Dayanımı
Çoğunlukla yanlış uygulamanın neden olduğu sıva-gazbeton arayüzeyi
sorunlarıyla karşılaşmak olasıdır. Sıvaların uygulandığı geniş satıhlarda
görülen çatlaklar ise çoğunlukla anolama yapılmamasından kaynaklanmaktadır.
Gazbeton bloklar arasındaki derzlerde üretici firmaların özel harçları
kullanılmaktadır. Buna karşın, gazbetona uygulanan sıvalar genel olarak
normal sıva malzemesidir. Bununla birlikte, uygulanan sıvanın gazbetonla iyi
bir aderans sağlaması için bileşiminde bazı değişiklikler yapmak
gerekebilir.
Böyle bir amaç için, kür ve bakım koşulları aynı iken gazbeton ile
uygulanan sıva arasındaki aderans dayanımına yönelik olarak İ.T.Ü. İnşaat
Fakültesi'nde yapılan bir çalışmada şu sonuçlar elde edilmiştir: i)
Çimento ve kireç miktarları aynı iken karışımdaki kum miktarının
azalması aderans dayanımını arttırmıştır. ii) Kumun %5 lik bir kısmı
silis dumanı ile yerdeğiştirildiğinde çok daha iyi bir aderans dayanımı
elde edilmiştir. iii) Silis dumanı ve akışkanlaştırıcı içeren
toz halindeki katkı, aderans dayanımını arttırmıştır.
Sonuçta; çimento, kireç, kum ve su ile birlikte silis dumanı ve süperakışkanlaştırıcının
aynı anda kullanılması sıva-gazbeton aderans dayanımını belirgin biçimde
arttırmıştır [9].
10. Akustik Özellikler
Bir duvarın, ses yalıtım kalitesi genel olarak hem birim hacim ağırlığına
hem de boşluk oranına bağlıdır. Hava ile geçen sese karşı esas olarak yüzeysel
birim ağırlığın yüksek olmasının istenmesine rağmen duvar elemanlarındaki
boşluk yapısının da ses yalıtım performansında önemli işlevi vardır.
Gaz betonunun özgün boşluk yapısı karşılaştırılabilir koşullarda birçok
duvar elemanına göre daha iyi bir ses yalıtımı sağlar.
Tek tabakadan oluşan homojen bir duvarın ses yalıtımı, yüzeysel ağırlığına,
sesin frekansına ve sesin geliş açısına bağlıdır. Bir duvar için en
yaygın kullanılan bağıntı aşağıda verilen Berger yasasıdır:
Rs= I4,5 1og(m)+10 dB (3)
burada m yüzeysel birim ağırlık (kg/m_) ve Rs dB olarak ses geçiş kaybıdır.
Bağıntının geçerli olduğu frekans aralığı 100-3150 Hz dir. Yapılan
deneyler yukarıdaki bağıntının gazbetonlara doğrudan uygulanamayacağını
ve katsayılarının farklı olması gerektiğini göstermektedir. Gazbetonlar için
ses geçiş kaybı aşağıdaki bağıntı ile gösterilebilir:
Rs = 27,7 log(m)-l 1,6 dB (4)
Şekil 8'deki değerler tamamlanmış yapılar üzerindeki deney sonuçlarına
dayanmaktadır. Bu şekilden görüldüğü üzere deney sonuçlarıyla denklem
4 arasındaki korelasyon oldukça yüksektir.

Şekil 8- Gazbcton duvarlarda ses geçiş kaybı
ile log(m) arasındaki ilişki
ll.Sonuçlar
Gazbetonun çevreyle uyumlu üretimi, fıziksel, mekanik ve yalıtım özelikleri
ile depreme ve yangına karşı dayanıklılığı incelendiğinde aşağıdaki
sonuçlara varılabilir:
- Gazbeton hem üretim sürecinde hem de kullanımında benzeri amaç için
yararlanılan malzemelere göre daha az enerji gerektirir.
- Gazbeton hacminin yaklaşık %80 kadarı boşluk olduğundan daha az
hammaddeyle daha fazla üretimin gerçekleşmesi sağlanır.
- Gazbetonun birim ağırlığının düşük olması nedeniyle yapının
toplam yükü azalır, böylece deprem yüklerinin etkimesi sırasında düğüm
noktaları daha az zorlanır. Betonarme yapıda bölme duvarı olarak kullanılan
gazbeton depremle gelen yatay yüklerin ve geçici bir süre için de düşey yüklerin
taşınmasına katkı sağlar. Ayrıca, endüstriyel yapılarda düşey veya
yatay gazbeton panellerin kullanılmasıyla deprem sırasında düğüm noktaları
daha az zorlanır.
- Gazbetonda "birim ağırlık-ısı iletkenlik katsayısı" ve
"birim ağırlık-basınç dayanımı" arasındaki mevcut bağıntılarda
gözlenen kuvvetli korelasyonlar tasarım için önemli bir üstünlüktür.
- Malzemenin üretimi sürecinde yararlı tarımsal topraklar yerine silisli
kum ve kireç gibi hammaddelerin kullanılmaktadır.
- Gazbetonun üretim sürecinde özellikle kesimi sırasında oluşan atık
malzeme tümüyle geri kazanılabilmektedir.
- Gazbeton üretimindeki gaz emisyonları benzeri amaç için üretilen diğer
yapı malzemelerine göre daha düşüktür.
- Üretim sırasında uçucu kül ve yüksek fırın cürufu gibi
endiistriyel atık malzemelerin kullanılması daha temiz çevreye önemli katkı
sağlar.
- Gazbetonun endüstriyel olarak hassas biçimde üretilebilmesi ve yapıda
kolayca kullanılması da ayrı bir teknolojik üstünlüğüdür.
- Gazbeton yangına karşı dayanıklıdır.
- Isıl iletkenlik katsayısı düşük olan gazbeton aynı zamanda taşıyıcı
bir yapı malzemesidir.
Kaynaklar
1. Taşdemir, M.A., (2000), "Yapı Malzemesi Olarak Gazbetonun Performansı
Üzerine Bir Değerlendirme", Gazbeton Semineri, 22-23 Kasım, Pendik, 18s.
2. Taşdemir, M.A., 1999, "Rijit Bir Yalıtım Malzemesi Olarak
Gazbeton", Seminer notu.
3. Taşdemir, M.A., (1999), "Gazbetonun Yapısı ve Özellikleri", GÜB
(Gazbeton Üreticileri Birliği) Adana Toplantısı, Nuh Dünyası (aynı başlıkla),
Ocak-Şubat, No.48, s.18-25
4. Taşdemir, M.A., (1999), "Yapı Malzemesi Olarak Gazbetonun Yalıtım ve
Taşıyıcılık Özellikleri", Enerji Tasarrufunda Jeotermal Enerjinin ve
Yalıtımlı ve Hafif Yapı Malzemelerinin Önemi Senpozyumu, MTA, 12-13 Nisan,
Ankara, s.55-64.
5. prEN 12602, (1999), "Prefabricated Reinforced Components of Autoclaved
Aerated Concrete", February, 128 pp.
6. Gürol, M., Taşdemir, M.A. and Kocataşkın, F., 1988, "Comparative
Experimental Study of Reinforced Lighweight Concrete Roof Slabs", Civil
Engineering Practive, Vol. 3, No.2, pp.59-66.
7. Özgün, T., Boz, M. ve Taşdemir, M. A., 1999, " Gazbetonun Yangına
Karşı Dayanıklılığı", Seminer notu.
8. Breitenbücher, R., (1998), "Developments and Applications of
High-Performance Concrete", Materials and Structures, Vol.31, April, pp.
209-215
9. Aydoğdu, M.E., (1999), "Sıva-Gazbeton Aderans Mukavemetinin İncelenmesi",
C.Taşdemir yönetiminde Bitirme Projesi, İ.T.Ü. İnşaat Fakültesi.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
¹ İTÜ İnşaat Fakültesi,Ayazağa Kampüsü,İstanbul
² Türk YTONG Sanayi A.Ş.,Pendik,İstanbul
|