Eko-Bağ
Diyarbakır için bir hayalimiz var...

Dicle Vadisinin korunmakla kalmayıp geliştirildiği, içerisinde binlerce türün bir arada yaşadığı, türlerin yok olma korkusu olmadan yeşerdiği, surların eteğinde çocukların oynadığı, insanların kentin bu kadar yakınında doğayı hissederek yaşayabildiği, gurur duyarak içinde dolaştıkları, kentle üniversiteyi, kentliyle üniversiteyi kaynaştıran bir vadi hayal ediyoruz.

Vadinin Geleceği Diyarbakır’ın Geleceğidir
Kent ve vadi. Bu kadar yakın olup, bu kadar uzak kalmayı nasıl becerebildi bunca yıl. Diyarbakırlı bunca yıl Diclesi’ne bu kadar uzak kalmayı nasıl becerebildi? Sebebi ne olursa olsun vadi, kent ve kentli arasında yeni bir ilişki modeli geliştirilmesi zorunludur. Diyarbakırlı bir seçim yapmalı bugün, dokunmaya kıyamadığı, surlarından seyrettiği vadisi gelişme adı altında beton yığınıyla, asfaltla, rant binalarıyla mı dolacak yoksa vadinin, ekolojik hayatın geleceği teminat altına alınıp vadiden dengeli olarak mı faydalanılacak Bunu başarabilen bir Diyarbakır yeni bir kimliğe kavuşacaktır.Çocuklarına miras bırakacak surlarından başka yeni bir kent kimliği olacaktır.korumak maalesef hiç dokunmadan,uzaktan seyrederek olmuyor, kullanılmayan hayata entegre olamamış mekanlar korunmasız kalıyor oysa insanlar kullandıkları anıları olan yerleri seviyor koruyor. yeni bir koruma modeli geliştirilmeli.

Eko-Bağ Bir Koruma Önerisidir
Eko bağ vadiyi çepeçevre dolaşan vadinin her yerini ulaşılır kılan, aydınlatma, bisiklet yolu koşu yolu, banklar,su, servisler gibi tüm donatıyı bünyesinde taşırken vadiyi kaçak yapılardan, izinsiz kullanımlardan koruyan ekolojik tabanlı bağlayıcı-birleştirici bir mega peyzaj elemanıdır.

Kentli için ulaşılmaz vadi Eko-Bağ la yeniden yaratılır. Eko-Bağ vadinin her noktasını ulaşılabilir kılar vadiyi tampon yeşil alanlarıyla bir zar gibi sararak korur. Eko-Bağ pozitif değerleri izole etmez yer yer zeminden koparak bitki türlerinin, yabani hayvanların vadiyle olan ilişkileri kesintisiz sürdürmelerini sağlar.Vadiyi insan kullanıma açmak için yüzlerce metrekare alanda hafriyat yapmaz vadi yüzeyini sertleştirmez, ama vadiyi basit bir park düzenlemesi gibi de ele almaz.

Vadinin içinde dolaşır sadece. Doğal yaşamı korur.insanları vadinin herhangi bir noktasına ulaşımını sağlar ihtiyaç duydukları servisleri sunar.

Ve vadiyi özgür bırakır. Bu insan doğa ilişkisinin yeni bir modelidir.

Üniversite Köprüsü:
Üniversite köprüsü ve ulaşım aksı, mevcut kullanımı itibari ile II. Derece yol olarak kullanılmaktadır. Kentli Silvan köprüsünü kullanmayı tercih etmektedir.

Tarihi Surlar ile vadinin buluştuğu bu nokta, alana yaya ulaşımının en yoğun olacağı nokta olarak tasarlanmıştır. Yayalaştırılacak olan İç kale bölgesinden ve Yeni Kapı’dan ( Su Kapısı ) gelen yaya arterleri, surun eteğinden, Kültür Park olarak düzenlenmiş alandan aşağı vadi balkonları ile inerek,alt meydan da buluşur.

Alt meydana mekansal karakterini veren gölet, Fis Kayası’ndan akan şelale surlar ve Dicle burayı benzersiz bir odak olarak vadinin kapısı konumuna getirir.

Eko-Bağ bu bölgeden aldığı insan hareketini ve enerjisini tüm vadiye yayar.

Eğlence ve dinlenme alanları yeme içme faaliyetleri bölgede sur ve gölet manzarası ile beraber yapılabilir. Aynı zamanda üniversite kampus alanına giriş kapısı niteliğinde olan bu alan kent ve üniversitenin yeni kaynaştırıcısı rolünü de üstlenir.

Fiskaya Bölgesi:
Kent belleğinde efsanelerde yer bulan ve yağışlı dönemlerde aktif olan Fis Kaya Şelalesi canlandırılarak etkili bir peyzaj elemanı olarak düzenlenmiştir.

İç Kale bölgesinden kaynağını alan şelale, bir gölet oluşturularak hem bu bölgeye hem de alt meydana hizmet edecek şekilde düzenlenmiştir.

Şelalenin yanında bulunan vadi balkonları vadiyi buradan seyretmeyi olanaklı kılar.

Silvan Köprüsü:
Silvan Köprüsü Bölgesi: Bu alan eğimin kent ile ilişkiye son derece müsait olması sebebiyle spor alanlarına , verimli toprakların burada bulunması sebebiyle de botanik bahçesine ve genel rekreasyon faaliyetlerine ayrılmıştır. Dicle Kuyuları bölgesinde yapılaşma öngörülmemiş alan ağaçlandırılarak yeşil alan sistemine dahil edilmiştir.

Eko-Bağ bu bölgede kalınlığını arttırarak geniş bir yaya alanı oluşturur.

Bu şekilde Silvan yolu ve civardaki konut alanlarındaki yaya hareketlerini de vadiye çeker.

On Gözlü Köprü:
On Gözlü Köprü, tarihi ve estetik değeri yüksek bir yapıdır. Kent içi ulaşım siteminde önemli bir yeri vardır. Bölge halk tarafından bir piknik alanı olarak kullanılmaktadır. Yapılacak göletle beraber bu bölge hareketlenecek Kırklar Dağı ağaçlandırma projelerinin bitimi ile beraber vadinin güney kapısı olarak yeni bir odak oluşturacaktır. Bölgede vadiyi yaya olarak dolaşmak isteyenler için otoparklar öngörülmüş ayrıca köprüyü ve göleti izlemeyi mümkün kılan teraslar yapılmıştır.

Üniversite Rekreasyon Alanı:
Üniversite re kreasyon alanı, vadi kimliğine uygun üniversiteli ve halkın beraberce kullanacağı kaynaşacağı mekanlara ev sahipliği yapar.Üniversite festivallerinin
bu bölgede yapılması düşünülmüştür.

Peyzaj Açıklama Raporu
Alanı fiziksel olarak koruyacak Eko-Bağ kavramı, bitki seçimleri ve düzenlemeleri
ile pekiştirilmelidir.

Alanı tanımlayabilmek ve algılayabilmek için, onu çepeçevre saran, bölge florasından oluşan bitki türleri yer yer Eko-Bağ’a paralel olarak yer yer de genişleyip hacim kazanarak tarım ve hobi bahçelerine, arboretumlara, çiçek gösteri alanlarına dönüşmektedir.

Eko-Bağ’ıdıştan çevreleyen hat, aktif peyzaj yüzeyi olarak tasarlanmıştır.

Bu hat üzerinde herdemyeşil bitkiler alanı sarmakta, kış aylarında gerek 3.boyuttaki etkileri, gerekse yeşil kalabilme özellikleri ile mekanın algılanabilir kılınmasını sağlamıştır.

İç kısımlara doğru, ağırlıklı olarak, alanın yapısına uygun söğüt ve meşe türü ağaç ve ağaççıklar seçildi.

Eko-Bağ’ın getirdiği öneri, alanı tampon bir bölge yaratarak korumak ve geliştirmek fikri gereği mümkün olduğunca aktif peyzaj yüzeyleri Eko-Bağ ile yarışma alanı arasında kalan araç yolu ve komşu bölgelerin etkisiyle doğal karakteri aşınmış alanlarda tasarlanmıştır.

Alanın doğu kısmı, mevcut yağışlar ve yol yapımı gibi faaliyetlerle zarar görmüş durumdadır. Bu bölge bir an önce rehabilite edilmeli, projede ön görüldüğü gibi şev tutucu bitkiler ve ağaçlar ile bitkilendirilmeli, eğimin %80’lere vardığı noktalarda ise teraslama çalışmaları yapılarak erozyona karşı korunma önlemleri alınmalıdır.

Yine Kırklar Dağı ağaçlandırma çalışmaları, Dicle Vadisi Rekreasyon Projesi ile paralel yürütülmeli, vadinin doğu yamaçlarında kullanılan bitki türleri burada da kullanılmalı, böylelikle türlerin populasyonu artırılarak yaşama sansı güçlendirilmelidir.

Hevsel Bahçeleri kesiminde ise antep fıstığı ve benzeri katma değeri yüksek organik tarım ürünlerin üretilerek hem Dicle Vadisi’nin tarım ilaçları ile kirlenmesini önlemek hem de bölge halkının refah düzeyini yükseltmek hedeflenmiştir.

Bölgeye yabancı türler, her ne kadar biyolojik bakımdan çeşitlilik getirse de zaman içinde ekosistemde yapacağı değişikliklerin büyük ve geri dönülemez olma ihtimali düşünülmüş, bu nedenle uygulamada doğal bitkilerin kullanımına ağırlık verilerek flora desteklenmiştir.

Bölge florasından seçim yapmanın bir diğer amacı da yabancı türlerin yaşatılması için ilgili kurumların yapmak zorunda olduğu bakım masraflarını minumuma indirmek ve vadinin geleceğini mümkün olduğunca garantiye almaktır. Bölgede yaşama şansı bulunan yeni türler Zirai Araştırma Enstitüsü yakında yer alan arboterumda açık ve kapalı peyzaj düzenlemelerinde yer bulmuş hem alana yeni bir odak kazandırılmış hem de Enstitüye yeni olanaklar yaratılmıştır.Dicle Vadisi Peyzaj Planlama Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışması