Vizyon
Yarışma alanının kent, kırsal ve yakın bölgesi için;
• Ticari, rekreatif, sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılayabilecek bir ‘Kentsel Yaşam Alanı’ olması,
• Bölge kimliğinin daha çağdaş bir düzeye getirilmesi,
• Mevcut çekim gücünün artırılmasıdır.

Misyon
Yarışma şartnamesiyle ortaya konan ve istenenlere yönelik olarak alan, bölgeye hizmet eden ‘Rekreasyon Odaklı Merkez’ olarak ele alınmıştır. Alanın yakın çevre ve bölgeye hizmet etmesi amaçlanarak rekreasyonel donatılarla zenginleştirilmiş ve aşağıdaki fonksiyon alanları oluşturulmuştur:

• Kültürel Fonksiyon Alanları
• Hobi ve Eğitim Amaçlı Fonksiyon Alanları
• Rekreasyon, Eğlence ve Oyun Potansiyeli Olan Alanlar
• Gastronomik Fonksiyon Alanları
• İdare ve Park Bakım Merkezi

Amaç
Yüksek kamu yararının gözetildiği bir ekolojik peyzaj planlama yaklaşımıyla; kent ve çevresi yaşayanlarının dinlenme, kültür, sanat, bilim ve çevre değerlerinin korunarak geliştirilmesi, vadinin kent yaşamına kazandırılması ve mevcut peyzajın koruma-kullanma dengesinin sağlanmasıdır.

Peyzaj Planlama Stratejileri
Dicle vadisinin makro ve mikro havza özelliklerinin yanı sıra Diyarbakır yerleşimi ve yakın çevresinin sahip olduğu fizyografya, jeomorfoloji, hidroloji, flora-fauna potansiyelleri ve fırsatları ile bölge içinde kendine özgü bir peyzaj yapısı vardır. Peyzaj Programı ve Peyzaj Çerçeve Planı kapsamında ölçeklere bağlı olarak stratejiler geliştirilmiştir.

Dicle Vadisi (Nehri ve Yatağı) Ekolojik Yaklaşımlı Peyzaj Planlama Stratejileri

Doğal kaynak kullanımı Sürdürülebilirlik

Gerçekleştirme olanaklarının araştırılması Fizibilite

Olası çevresel sorunlarının tahmini ve kontrolü Çevresel Etki Değerlendirmesi

Vadi su planı ve yönetim stratejisinin oluşturulması Havza Yönetimi

Dicle nehri ve yatağı ekosistemlerin çeşitliliği Doğa Koruma

Ekolojik hassasiyetlerin derecelendirmesi “Koruma Zonu” Bölgelemesi

Flora ve fauna tür ve çeşitliliğinin korunması ve geliştirilmesini Habitat ve Biyotop Ağı Oluşturma

Bozulmuş doğa ve risk altındaki alanların tespiti Biyolojik onarım ve teknikleri

Doğa onarım ve yenileme Restorasyonu ve rehabilitasyon

Vadisinin rekreasyon potansiyelinin kullanımı Rekreasyon Odaklaması

1 / 25000 Ölçekli Mekansal Stratejiler
• Bölgesel odak
• Ekolojik yaklaşım
• Bütüncül yaklaşım
• Kentin ön bahçesi
• Doğu batı bütünleşmesi
• Alanın kent makroformuna entegrasyonu
• Kent - Nehir - Üniversite birlikteliği
• Sosyo kültürel etkileşim merkezi
• Sosyo kültürel buluşma odağı
• Tarihsel ve kültürel kimliğin geliştirilmesi
• Kent yeşil elemanlarının bir odakta toplanması
• Kent makroformu ile yeşil omurganın entegrasyonu
• Kentsel kimlik
• Ekolojik ve görsel açıdan olumlu bir etki yaratmak
• Vadi havzası ve peyzajı içerisindeki ekolojik ve görsel açıdan olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması
• Surların güç çizgilerinin formlara yansıması

1 / 5000 Ölçekli Kavramsal Stratejiler
• Koruma kullanma dengesi zonlarının kademelendirilmesi
• Doğu – Batı yakası görsel ilişkilerin sağlanması
• Kent ikliminin iyileştirilmesi
• Vadi kullanımında ekolojik yaklaşım
• Eski–yeni kent, üniversite kültür, sanat, bilim ve peyzaj değerlerinin kesiştiği bir bölge oluşturmak
• Havza sınırı içindeki bozulmuş alanların rehabilitasyonu
• Diyarbakır kentinin tarihi kimliği ve geçmişini temsil edecek kent parkı oluşturmak
• Vadi içinde erişilebilirliğin sağlanması
• Araç trafiğinin vadi çeperinde, yaya trafiğinin vadi içerisinde geliştirilmesi
• Alternatif ulaşım çözümlerinin geliştirilmesi

Fiziki Doku Stratejileri
Topoğrafyanın hareketliliği ve vadi içinde oluşturduğu çeşitlilik, rekreatif açıdan değişik olanaklar sunmaktadır. Nehrin batı ve doğu yakalarında yer alan üniversite ile kent ve sur bölgesinin sosyal, kültürel ve ticari ilişkilerinin oluşturulması ve geliştirilmesinde, yeşil alanların önemli görevleri vardır.

Ekolojik koridor bakımından alanın sahip olduğu önem ve fonksiyon gereği, bölgeleme ile ekolojik hassasiyetlere bağlı olarak bu alanlar koruma-kullanma bakımından derecelendirilmiştir. Bu bağlamda Dicle nehri vadisinde önerilen rekreatif aktivite alanlarıyla vadi boyunca çevreye duyarlı bir ‘Ekolojik Rekreasyon Koridoru’ oluşturulmuştur.

Bu rekreasyon koridorunda fiziki doku stratejileri şöyledir:

• Kent yeşil alanlarının oluşturulması ve nitelikli bir biçimde geliştirilmesi
• Kente prestij alanlarının kazandırılması
• Oluşturulacak kent yeşil alan sisteminin kent kimliği gelişimine katkısının sağlanması
• Kent yeşil alan sistemiyle Doğu ve Batı yakasının erişilebilirliğinin sağlanması
• Bu sistem içinde, yeşil alan planlamasında hiyerarşik bakımdan olması gerekli (Park, Kent Parkı, Kıyı Parkı, Mahalle Parkı, Çocuk Oyun Alanı, Çocuk Bahçesi, Oyun ve Spor Alanı, Ağaçlandırılmış Alanlar, Piknik, Kamp Alanı) donatıların yer alması
• Yeşil koridorun kente, kırsala, bölgeye hizmet edecek donatı ve fonksiyonda rekreasyonel bölgesel odak olması
• Kentin bulunduğu hakim tepe ile diğer yükseltiler arasında görsel ve fiziksel ilişkinin sağlanarak vista noktalarının belirlenmesi hedeflenmiştir.

Mekansal ve Rekreatif Fonksiyonların Dağılımı
Dicle Nehri Batı Yakası Doğu Yakası
Spor Üretim - Doğa Tanıtma
Eğlence Etkinlik Doğa Koruma Tanıma 
Piknik Bilim Eğitim
Suya Dayalı Rekreasyon Spor Rekreasyon
Gezinti Gezinti
Piknik Piknik
Yeme İçme 
Kültür Eğitim Eğlence 
Doğa Koruma Alışveriş Yeme İçme 
Eğlence Etkinlik Kültürel Ticaret
Gezinti
Doğa Koruma Tanıma
Gezinti Parkı
Piknik Doğa Tanıma Su Sporları
Doğa Koruma Tanıma

Su ve Altyapı Mühendisliği Kararları
Regülatör ve Su Kotları Kararları

Yarışma şartnamesiyle yapımı istenilen

• Her iki regülatörün uzun ömürlü olması ve işlevselliği,
• Gölet su potansiyelinin sürdürülebilir kullanımı ve hijyeniği,
• Nehirle taşınan suyun ve göletin çevreyle olan ekolojik ilişkilerinin sürdürülebilirliği,
• Gölet üzerindeki çevresel ve ekolojik baskıların azaltılması
• Göletin su erozyonuyla taşınan materyallerin birikinti alanı oluşturmaması için
gerek biyolojik ve gerekse teknik önlemler alınacaktır.

Biyolojik önlemler olarak başta mevcut doğal bitki örtüsünün korunması ve geliştirilmesi, su temizleme kabiliyeti ve toprak stabilizasyonunu sağlayan bitki türleri kullanılacaktır.

Teknik yöntemler olarak arazi modülasyonu, tespitleme, seviyelendirme gibi kıyı tahkim çalışmaları ile toprak kaymaları önlenecektir.

Planlama ve tasarımlarda arazi modülasyonu (Grading) kapsamında eğim ve topoğrafyanın doğal yapısı değiştirilmemeye çalışılmış, mevcut fizyografyaya uyumlu kalınmıştır. Ancak proje uygulamaları ve mekan organizasyonu kapsamında arazi yapısı ve eğiminde olası değişimlere bağlı olarak ortaya çıkabilecek sorunlar önceden tahmin edilecek ve gerekli önlemler alınacaktır. Toprağın nehir kıyılarında alıkonması ve çökertilmesi sağlanarak proje alanına taşınması önlenecektir.
Regülatörlerin yapımı ve düzenlenmesi ile birlikte, zamanla nehir çevresinde bulunan arazilerin doğal su seviyesinde bazı değişiklikler söz konusu olacaktır. Doğal su seviyesindeki bu değişikliklerin çevreye olumsuz etkilerini engellemek için, uygulamalar sırasında doğal ve yapay drenaj çalışmaları dikkate alınacaktır.

• Diyarbakır Göleti su yüzeyi üst kodu 585 m.
• 1. Regülatör (Prestij Koridoru) üst kodu 586 m. (Üniversite Köprüsünün 250 m. kuzeyindeki)
• 1. Regülatör güneyi durgun su yüzeyi üst kodu 580 m.
• Durgun su yüzeyi bitimi su yüzeyi üst kodu 579 m.
• Durgun su yüzeyi bitimi yaya köprüsü kodu 579,50 m.
• 2. Regülatör kodu 579 m. (Ongözlü Köprünün 650 m. kuzeyindeki)

Regülatör Yeri Kararları
1. Regülatör, Nazım İmar Planı kararları çerçevesinde Üniversite Köprüsünün 250 m. ,2. Regülatör, ise plan kararları çerçevesinde Ongözlü Köprünün 250 m. kuzeyinde önerilmektedir.

Ancak Dicle Nehri biyoçeşitliliği üzerinde ve tarihi Ongözlü Köprünün ayaklarına vereceği olumsuz etki ve mevcut siluetin bozulması, jeomorfolojik bir oluşum olan kanyonun sular altında kalması söz konusu olacağından, Doğal ve Kültürel SİT alanı potansiyele sahip bu alanda regülatör yapımının uygun olmayacağına karar verilmiştir.

Bütüncül yaklaşım çerçevesinde önerilen 2. Regülatör Kuzey Güney doğrultusunda Kırklardağı ile Hevsel Bahçeleri birleştiren bir konumdadır. Ongözlü Köprünün 650 m. kuzeyindeki 2. Regülatör, doğa ve su sporları için ayrılan 2g alanında tasarlanan durgun su yüzeyinin oluşumunu kolaylaştıracak, su seviyesi kontrolü ve su deşarjını sağlayacak önemli bir düzengeç olacaktır. Böylece 579.50 m. kotlarında bulunan Hevsel bahçelerinin sular altında kalması önlenerek bölgenin geleneksel üretim dokusunun korunması sağlanmıştır. Kıyı alanlarında özellikle Hevsel Bahçelerin kıyılarında 1 metrelik bir seddeyle yatağın şişme kodu tutulacaktır.

Koruma ve Kullanma Stratejileri
Koruma Stratejileri
5000 yıllık bir geçmişe sahip kent merkezi tarih ve kültür simgesi olan kale ve surları ile kentsel eleman / anıtsal bir nitelik taşımaktadır. Kale ve yakın çevresinde yapılacak tasarım ve planlama çalışmalarında kale ile yarışmayacak, silüet etkisini bozmayacak, ancak surların güç çizgilerinin form ve norm bakımından tekrarıyla vurgulanması hedeflenmiştir. Bu amaçla Fiskaya odağı ile aşağısındaki Kültür Park alanının ve kıyı parkının yapısal tasarımında ve mimari elemanlarının seçiminde surlar önemli bir esin kaynağı olmuştur.

Dicle Vadisi korunması ve geliştirilmesi gereken bir dokudur. Dicle Nehri ve Vadisi yeşil omurgasının kent makroformu ile entegrasyonunu sağlayacak rekreasyon odaklarının yer aldığı bir koridor görevi üstlenmiştir.

Diyarbakır kentine ve bölgeye hizmet edecek bu alan, yeşil alan hiyerarşisi açısından Rekreasyon Bölgesi olarak ele alınmıştır. Eski-yeni kent ve Üniversite kampus alanının kültür, sanat, bilim ve peyzaj değerlerinin kesiştiği, buluştuğu bir bölgedir.

• Surların eteklerini oluşturan bölgede, arazi rölyefi bozulmadan peyzajın mevcut vejetasyonu korunmuş, rehabilitasyon ve biyolojik onarımlar öngörülmüştür.
• Vadi-havza peyzajı içinde yer alan tarihi kent ve silüet etkisini bozan, ekolojik ve görsel açıdan olumsuz etki yaratan alanlar yeniden düzenlenmiştir.
• Yükseltilerin silüet etkisi ve vadinin iç bükey yapısı plan ve tasarımlarda korunmuştur.
• Kale ve surlar yakın çevresinde bölge için tarihi, dini ve mitolojik bakımdan değeri olan mekanlar ön plana çıkarılmıştır.
• Vadiye hakim olan ve vista değeri taşıyan alanlar görsel iletişim odakları olarak değerlendirilmiştir.

Kullanım Stratejileri
• Kentsel Dönüşüm Bölgesindeki kaçak yapıların ortadan kaldırılması, havza sınırı içinde yer alan bu bölgenin doğaya kazandırılması, rehabilitasyonu ve yeniden bitkilendirilmesi gerekmektedir.
• Diyarbakır kentinin tarihi kimliği ve geçmişini temsil edecek bir Kent Parkı oluşturulmuştur.
• Doğal ve kültürel bakımdan değerli alanlar tespit edilmiş, önceliklerine göre korunmuştur.
• Topoğrafyanın hareketliliği ve vadi içinde oluşturduğu çeşitliliği rekreatif açıdan çok olanaklar sunmaktadır. Kent yeşil alan sistemi içinde hiyerarşik olarak olması gereken Park, Kent Parkı, Kıyı Parkı, Mahalle Parkı, Çocuk Oyun Alanı, Çocuk Bahçesi, Oyun ve Spor Alanı, Ağaçlandırılmış Alanlar, Piknik ve Kamp Alanı, Eğlence-Dinlence ve benzeri donatılar yer almıştır.

Ulaşım Stratejileri
• Topoğrafyanın ortaya koyduğu kısıtlayıcı etkiler tespit edilerek yerleşim ve vadi peyzajının erişilebilirlik sorunlarına çözümler getirilmiştir.
• Nazım plandan gelen genel ulaşım ilkeleri korunmuş, ancak geçiş güzergahları belli kısımlarda geliştirilmiştir.
• Dicle Nehrinin batı ve doğu yakasının erişilebilirlik sorunlarını ortadan kaldıracak köprü geçişleri oluşturulmuştur.
• Dicle nehrinin batı yakasındaki Silvan–Diyarbakır yolundan ayrılan 30 m.lik yol üzerinde rekreasyon odağıyla kent merkezi arasında bağlantıyı sağlayan bir kavşak çözümü geliştirilmiştir.
• Ana araç ulaşımı rekreasyon bölgesinin çeperlerinden sağlanmıştır. Rekreasyon bölgesinin içinde servis amaçlı iç yollar ile araç, yaya ve bisiklet yolları geliştirilmiştir.
• Dicle nehrinin batı ve doğu yakasında vadi boyunca bisikletliler için kontrollü bir yol güzergahı ve bisiklet parkları önerilmiştir.
• Üniversite köprüsünün altından geçen aks sur eteklerini, Hevsel Bahçeleri ve rekreasyon bölgesinin batı yakasını beslemekte, Ongözlüköprüye kadar ulaşmaktadır.
• Alanın tamamına yaya, toplu taşıma sistemi ve özel araçlılar için bağlantı yolları ile ulaşım sağlanmıştır.
• Vadi topoğrafyasının ulaşım açısından kısıtlayıcılığına karşın, kentle rekreasyon koridorunun bağlantısı teleferik ulaşımı ile sağlanmıştır.

Tasarım Kararları
• İçkale ve Yenikapıdan çıkan yolların buluştuğu bir toplanma mekanı olarak Fiskaya Etkileşim Odağı
• Kültür Park alanına inen yaya yolları boyunca gölgeli ağaçaltı oturma yerleri
• Kent Parkı niteliğinde Kültür Park ve su kıyısı parkı, kent parkına girişi simgeleyen Kent Kapısı
• Sanatsal değeri olan kaya ve yöresel kesme doğal taş blokların sergilendiği temalı yaya aksı
• Doğal su yolu güzergahındaki su kıyıları, adacıklar, su ve kıyısı bitkileri gibi korunan alanları içeren doğal ve doğala yakın peyzaj alanları
• Soyu yüksek derecede tükenme tehlikesi altında olan ve yaşamı tamamen akarsuya bağlı olan Fırat yumuşak kabuklu kaplumbağası için korunaklı adacık ve kıyı kumulları
• Topoğrafyanın ortaya koyduğu doğal nişler, kanyon ve şev alanları, tepecik ve iç bükey oluşumlar
• Kentin hem yeşil alan gereksinimini karşılamak hem de ekolojik ve biyolojik, estetik ve ulaşım açısından bir çok işlevi bir arada yürütecek fonksiyon ve akslar
• Ekolojik eşiklerin göz önünde tutulduğu fiziki doku ve mekansal dağılımlar önerilmiştir.Dicle Vadisi Peyzaj Planlama Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışması