Metropol Bahçesi Fikri
Bellek ve tarih birbirine sıkı sıkıya bağlı iki kavramdır. Bellek tarihle var olur. Tarih nasıl yapıların fiziksel formuyla öne çıkarıyorsa, bellek de mimarlığın soyut metafizik görünüşleriyle insanlığın başlıca sembolleri arasında bağlantı kurar. Böylece bellek, tasarımın ve sanatın tüm formlarını evrenselleştirir. Belleğin kapsamına giren arazideki veya kentsel çevre içindeki veriler, geleneksel yada evrensel sembolleri anımsatan formlar oluşturur.
Tarihine baktığımızda İstanbul, 700 yıllık Osmanlı İmparatorluğu ile diğer uygarlıkların başkenti olmuş ve Uygarlıklar kenti olarak anılmaktadır. İstanbul Kentinin 2010 Avrupa Kültür Başkenti olma yolunda kolektif imajlara ihtiyacı vardır. Bu nedenle bir zaman köprüsü kurularak geçmişin anılarını, geleceğe umut olarak taşımada zaman – mekan kavramı ile anlatımını bulan yer – anı – kimlik birlikteliğinin rekreasyon alanında bu anlamda tanımlanması önemlidir.
Bu bağlamda Osmanlı Bahçesi kurgusunun günümüzdeki çağdaş yorumu ile Metropol Bahçesine dönüştürülmesi amaçlanmıştır.
Osmanlı’da bahçeciliğin bir bilim dalı ve sanat olarak görülmesi, oldukça eski tarihlere dayanır. Bu eskiliğin hicri 900(1495) tarihinden daha geçmiş zamanlara uzanıp gittiği tahmin edilmektedir. Bahçe konusundaki bilgilere ışık tutan en önemli belgeler minyatürlerdir. Bu eserlerden, Osmanlı bahçesinin ana kurgusu,dünyevi mekanda bir cennet köşesi oluşturma, Süs’ten ziyade; mantık, faydaya ve işlevselliğe önem verildiği görülmektedir.
Osmanlı Bahçesinde,
• Ana giriş Meydan olarak düzenlenir. Meydan olarak düzenlenen bu alandan iç bahçeye ve mekanlara dağılma sağlanır.
• Dış bahçe, çayır ve koruluktan oluşur.
• İç bahçe avlulardan ibarettir. Avlular I Avlu(Alay Meydanı), II Avlu(Divan Meydanı), III Avlu(Endenür Avlusu) ve IV Avlu(Sofa-i Hümayun)’dan oluşur.
• Suyun anlamı ve önemi büyüktür, su fıskiye ve kaskatlı havuzlar olarak tasarlanmıştır.
Metropol Bahçesinde,
• Meydanlı girişlerden girilir ve parkın iç mekanlarına ulaşılır.
• Dış bahçe, masif ağıçlık dokusundan oluşur.
• İç bahçe, rekreasyon avlularından oluşmaktadır. Avlular, I Avlu(Karşılama Meydanı), II Avlu(Kültür Avlusu,kapalı mekan aktiviteleri), IIIAvlu(Forum,açık mekan aktiviteleri), IV Avlu(Çocuk Oyun alanı,kulübü ve tiyatrosu)
• Su, arazinin doğal kotunu dolduran(170m münhanisi),gölet, şelale, adalar, köprüler ve derelerden oluşmaktadır.
Genel Yaklaşım
Yarışma alanı, İstanbul kentinin doğu yönünde Büyükbakkalköy mevkiinde yoğun konut ve çalışma alanlarının içerisinde kalmaktadır. Maltepe Bölge Parkının topografya, orman alanları ve koruma havza sınırları içerisinde olduğu, kısaca ekolojik sistemin bir parçası doğal bir miras alanı olduğu unutulmadan, gerçekleştirilecek ekolojik, çevreci ve sürdürülebilir nitelikte doğal değerlerin korunması ve iyileştirilmesi ve bu amaca uygun yeni işlevlerin yeniden tanımlanmasıdır.
Bu kapsamda, Maltepe Bölge Parkı gelecekte kentin rekreasyon etkinliklerinin üretildiği, doğal değerlerinin kentli ile paylaşıldığı, spor ve doğayı tanıma faaliyetlerinin depolandığı, doğanın kent yaşamıyla buluşacağı bir ekolojik mekan olarak tasarlanmıştır. Bu ekolojik mekanın odağında ise Metropol Bahçesi bulunmaktadır.
Saptamalar
• Maltepe Bölge Parkı ve çevresinde yapılan incelemeler sonucu ortaya konulabilecek saptamalar şunlardır.
• Alan, İstanbul Metropol Alanı içinde oluşmaya başlayan kentsel yeşil koridorun önemli bir parçasıdır. (Ömerli Barajı Su Havzası Koruma kuşağı ile Maltepe kıyı parkı açılım noktasındadır.)
• Alan, çevresinde ve içerisinde yer alan ormanlık alanlar, koruluklar, askeri alanlar, üniversite alanı kentin nefes alacağı nadir hava koridorundan birisidir.
• Alanın doğal değerleri ve konum özellikleri nedeniyle metropoliten alanın tümüne hizmet edebilecek zengin işlevlere olanak sağlayan bir rekreasyon alanıdır.
• Alan, yakın çevresinde yoğun konut ve çalışma alanlarının içerisinde büyüklüğü ve kamuya açık yeşil alan olması nedeniyle özel bir ilgi odağıdır.
• Alan topografyasının sunduğu potansiyel ile İSKİ tarafından korumaya alınan Mümine, Bakkalköy ve Çamurluk Derelerinin sunduğu su omurgası yaratılabilmektedir.
• Alanın yakın çevredeki konut alanlarında yaşayan nüfus, kamu-özel kurumlarda çalışan nüfus, üniversite nüfusun varlığı, rekreatif, dinleme ve spor etkiliklerin kullanıcı profilini çeşitlendirmekte ve gece – gündüz kullanım yoğunluğunu artıracak bir potansiyeldir.
• Alanın İstanbul Bütününde ana arterlerin kesişimin de olması ulaşılabilirliğini kolaylaştırmaktadır.
• Alanın, arazi plastiği ve mevcut bitki dokusu ile doğal güçlü bir fiziksel – görsel imaj yaratmaktadır.
• Alan, kendiliğinden ve tesadüfen gelişmeye bırakılması ve bütün baskılara (konut ve sanayi yapılarına) maruz kalan bir ortamdan kendi gelişimine terk edilmesi ve kimliğinin yozlaşmaya başlamıştır.
• Alan içerisinde Bölge Parkı ve Su Koruma Havzası gereği uyumsuz işlevler yer almaktadır.
Amaçlar
Maltepe Bölge Parkının temel stratejisi; doğanın korunması yanında doğanın yaşanması ve kullanılmasına olanak veren kentsel yaşam etkinliklerinin ortaya konulmasıdır. Ayrıca bu kurgu içerisinde doğal ortamların olabildiğince geniş tutulması ve büyük ölçüde bozulmuş eko – sistemin ve peyzajın iyileştirilmesi, çevresel ilişkilerini yeniden tanımlamak ve çevreyle bütünleştirmek amaçlanmaktadır.
Maltepe Bölge Parkının;
• Çeşitli karakterde açık ve yarı açık kamu mekanları yaratarak, doğayı kent yaşamına sokmak ve bu alanlarda canlı bir toplumsal ortam, kısaca ekolojik kaliteyi yaratmak.
• Türk bahçe kültürü kavramı ile dinlenme, eğlence ve rekreasyon geleneksel ihtiyaçlarının yeniden tanımlamak ve sosyal - kültürel bir odak noktasına dönüştürmek.
• İstanbul’a özgü kültürel canlılık ve kentsel çevre unsurları ile bütünleşecek görsel kalitenin artırılarak kent kimliliğini geliştirmek.
• Alanda, dinlenme parkları, spor alanları ile pasif dinlenme alanları olmaktan öte gündelik yaşamın canlı ve dinamik bir sahnesi / bir kentsel buluşma mekanı oluşturmak.
• Yere duyarlı, etaplara bölünebilen uygulanabilir parçalarıyla bir öneri gerçekleştirmek.
• Kentliyi doğal çevre ile tanıştırmak.
Yakın Çevreye İlişkin Genel Politika
Tasarımda alanın Bölge Parkı üst kimliği doğrultusunda Metropol Bahçesi kimliğini ve sahip olduğu doğal değerleri ortaya çıkaracak ve peyzajını zenginleştirecek en alt düzeyde müdahaleyi amaçlayan koruma ve iyileştirme stratejisi kullanılmıştır. Bu stratejinin temelinde alanın sunduğu sadelik, basitlik, peyzajın büyüsüyle kimlikli ve tanımlı mekanların oluşturulmasıdır.
Hızlı kentleşme baskısı sonucu doğal niteliğinde bozulmalar oluşan alanın, bütünlüğünü bozan oluşumlardan arındırılmalı ve doğal peyzaj değerleri ile zenginleştirilmelidir. Bu bağlamda yakın çevresinde bulunan sanayi yapılarından arındırılması ve konut yoğunluğunun düşürülmelidir.
Alan ekolojik bir koridor olarak ele alındığında yakın çevresinde bulunan geniş askeri alan, üniversite ve orman alanları ekolojik bütünlük içerisinde değerlendirilmelidir. Bu nedenle bu alanlarda yapıklaşmanın sınırlandırılarak, bitki varlığının geliştirilmelidir.
Alanı çevreleyen kentsel fonksiyonlar incelendiğinde kentle ilişkili bağlantıların kurulmasında kuzeyden TEM karayolu ile taşıt öncelikli, güneyden ise banliyö istasyonu ile yapım aşamasındaki metro hattı ile de toplu taşım önceliklidir. Mevcut toplu taşım türleri yanında yeni yolcu iskelesi önerilerek alana toplu taşımla ulaşımı güçlendirilmiştir. Toplu taşım odağı (mevcut banliyö ve metro istasyonları yanında yeni yolcu iskelesi) ile Metropol Bahçe arasında ise otobüs, yaya, bisiklet ve taşıt türü ulaşım araçları ile bir ulaşım koridoru oluşturulmuştur.
Bu hedef doğrultusunda;
• Sessizlik, dinlenme fırsatlarının yaratılması,
• Doğa ile tanışma olanaklarının sağlanması,
• Çekiciliği olan doğal imajlar yaratılması (bu imaj kent içinde doğanın öğelerinin hakim olduğu, doğaya ait bir özgürlük olarak ele alınması),
• Alanın doğal özelliklerinin ve biçimlerinin korunabilmesi için tasarımının koruma ağırlıklı bir strateji temeline oturtulması,
• Yaya aksları yeşil sürekliliğini sağlanarak ekolojik koridor yaratılması,
• Alan içinde ve çevresindeki atıl alanları azaltılması,
Projede su ve yeşil gibi doğal değerler ile yöre kültürüne ve mekanın mevcut kimliğine özgü mekansal değerleri, çağdaş yaklaşımlarla yorumlanması,
amaçlanmaktadır.
1/5000 etaplama
Kentsel Dönüşüm Stratejisi ve Etaplama
Bu nedenle yarışma alanı, sanat, kültür, dinlence ve spor etkinliklerinin üretildiği, rekreatif faaliyetlerinin depolandığı, doğanın kentsel yaşamla buluşacağı bir metropol bahçesi olarak değerlendirilmiştir. Yarışma alanının kültürel ve sosyal kullanımlara yönelik yeni açık alan ağırlıklı bir kompleks, modern kentin taleplerini karşılamanın ötesinde ekolojik sistem bütünlüğünün korunmasına yönelik yeni bir kamusal mekanın planlaması ve tasarımını yapmaktır.
Bu nedenle alanın, potansiyellerini farklı ölçeklerde sistematiğe eden bir anlayışla, mekansal belirsizliklerin ortadan kaldırılması, çevresel ilişkilerin yeniden tanımlanması ve çevreyle bütünleştirilmesi gerekmektedir. Bu amaca erişebilmek için alana yönelik şu hedefler ve araçlar belirlenmiştir.
Geliştirme stratejisi, planlama araçlarının zaman ve mekan içinde eşgüdümlü olarak kullanımı ile olanaklıdır. Stratejide, etkiyi yaratacak olan başlıca planlama araçları erişilebilirliğin artırılması ve odak noktalarındaki tasarımlarla planlama alanı çevresinde dönüşüm daha hızlı, sağlıklı ve istenilen nitelikte gerçekleştirilmesi sağlayacaktır.
Alan içerisinde son derece karmaşık ve çoğunlukla bir bölge parkıyla uyuşmayan kullanımların bulunduğu gözlemlenmiştir. İyi bir fiziki planlama ve tasarım bu kent parçasının nitelikli bir parka dönüşmesi için yeterli değildir.
Fiziksel önlemlere ek olarak;
Gelişmenin öngörülen hız ve disiplin altında oluşmasını denetleyecek bir yönetimin olması,
Yaratılan fiziksel önlemleri destekleyerek sermayenin harekete geçmesini kolaylaştıracak bir yatırım ve finansman modeli ile kamulaşma etaplamasına uygun bir tasarımın oluşturulması,
Alanın bakım ve işletmesi için işletme modelinin ortaya konulmasıdır.
Yönetim ve Örgütlenme Modeli
Uygulama projelerinin denetlenmesi ve onayı, gelişmelerin istenilen hız ve disiplin içinde gerçekleşmesinin denetimi, gerekli altyapı olanakların yaratılarak mülkiyet dönüşümünün (kamulaştırmanın; Belediyece yapılmakta olan kentsel dönüşüm projelerinden hisse verilmesi veya başka bir bölgedeki arsalarla takası ile yapılmalıdır. Yoksa kısıtlı kaynaklarla kamusal bir hizmet yapan Belediye, kamulaştırma ile projenin altından kalkamaz. Bu da projenin bütünlüğüne zarar verir.) denetim altında tutularak gereğinde müdahale edilmesi, kaynak akışının düzenlemesi ve izlenmesi, yapımcı-geliştirici veya pazarlamacı şirketlerin kurulması belediyenin denetiminde halkın katılımıyla gerçekleştirilmek zorundadır.
Yatırım ve Finansman Modeli
Alan kamu yatırımları yanında özel girişimcilerin devreye sokularak kısa zamanda gerçekleştirilmelidir. Erişilebilirliğin arttırılması, tasarımla alana çekicilik yaratılması, altyapı ve statü kazandırıcı kamu yatırımları gibi önlemler çoğunlukla sermayenin harekete geçmesini sağlayabilecektir. Burada gözetilmesi gereken ilke, ekolojik değerleri ön planda tutan ve kamu yararlarından ödün vermeden özel girişimcileri yatırıma özendirecek dengenin veya kurgunun kurulmasıdır.
İşletme Modeli
Alan içerisinde yer alan özel işletmelerden elde edilecek kira gelirleri yanında kongre, fuar, kermes türü etkinliklerden gelecek gelirlerin alanın bakımına harcanmalıdır. Böylece belediyeye ekstra bir yük gelmeden alan kendi kendini finansa edebilir.
Etaplama
Mülkiyet deseni ve tasarım sonucunda alanda; uygulama aşamaları (etapları), mülkiyetin dönüşümüne ilişkin kamulaştırma (takas veya hisse karşılığı kamulaştırma) aşamaları ile müdahale önerileri geliştirilmiştir.
Yeşil Sistem Senaryosu
Günümüzde kentleşme, doğayı sömüren bir araç haline gelmiştir. Doğal süreçlerin, kent içinde devamlılığını sağlayacak alan¬ların ekolojik bir koridorlar, kentsel yeşil alan sisteminin önemli bir parçasıdır. olarak görülmelidir. Bu alanlar, ekolo¬jik anlamda koruma değeri yüksek olması nedeniyle oluşumunda ve devamlılığında rol alan politikalar, stratejileri, korunması, geliştirilmesi ve onarılması gerekli peyzajlar olarak değerlendirilmektedir. Ekolojik planlama yaklaşımında, potansiyel taşıyan alanların ortaya çıkartılması ve kent dışı alanla kent içi alanı birbiriyle ilişkilendirilmesi önem taşır. Sonuçta ekolojik planlama yaklaşımının temel varsayımı, doğada kentsel ve kırsal alan diye bir ayrım olmayacağı ve bu bağlamda hiçbir sistemin birbirinden izole olmadığıdır.
Kentlerin etki alanı içinde kalan doğal alanların korunması önemli bir sorundur. Doğal alanlar, kentlinin rekreasyon ihtiyaçlarının bir kısmını karşılarken korunma ve geliştirilme ilkelerine doğrultusunda korunmalıdır. Doğal alanlar, etkileşim havzası içerisinde sahip oldukları coğrafi, fiziksel ve ekolojik özellikleri nedeniyle önemli yaşam değerlerini barındıran, diğer yandan ise çeşitli şekillerde korunması gerekli hassas ekosistem parçaları olması nedeniyle, planlaması ve tasarımında özel ilkelerin ortaya konulmaktadır.
Bu nedenle Metropol Bahçesi planlama ve tasarımında amaç; fuar, piknik yada ticari alan yaratmak değil, alanın iyileştirilmesi ve alanın özgün doğal yapısını güçlendiren bir peyzaj anlayışının geliştirilmesidir.
Bir zamanlar doğası ve yeşili bakımından Türkiye’nin en görkemli kenti olduğu bilinen İstanbul, sağlıksız kentleşme sürecine paralel olarak kentsel ve kırsal peyzaj öğelerini yitirmektedir. İstanbul’da günümüzde yapılan uygulamalar ile yeni yeşil alanlar elde edilmemesi bir yana, eskilerinin de korunamadığı önemli bir sorundur.
Bu nedenle İstanbul Metropolü Yeşil Sistem Senaryosunda öncelikle her yaş kuşağındaki kentlinin sağlığı ve eğlence gereksinimleri, kentin fiziksel yapısının ve dokusunun iyi değerlendirilmesi ve dengelenmesi kentte estetik görünüm kazandırılması temel amaçtır.
Bu amaçla Metropoliten Alan içerisindeki mevcut yeşil alanların öncelikle korunması sağlıklaştırılması yenilerinin geliştirilmesi ve ekolojik koridorların oluşturulması ve sürekliliğinin sağlanmalıdır.
Yeşil Sistem Senaryosu İlkeleri
Metropol yakın çevresindeki ve içerisindeki doğal bölgelerin (koruluklar, bahçeler, ormanlar, Boğaziçi su Havzaları...) korunması geliştirilmesi ve bütünleştirilmesi – Yeşil Kuşaklar –
Metropol yakın çevresinde ve içerisinde her yasta halkın günlük hafta sonu ve mevsimlik rekreasyonel gereksinimlerini karşılayabileceği kent parkları – kırsal parkların nicelik ve nitelik olarak artırılması.
Su Havzalarının potansiyeli ile doğal değer olarak ta korunması ve geliştirilmesi
Topografik ve coğrafi yapısı değişik ve ilginç olan İstanbul kentinin kendine özgün yapısının yeniden tanımlanması ve yorumlanması
Bio-klimatik koşullandırılmasını sağlayacak klimatizasyon bölgelerinin ve karakterinin yaratılması yada değerlendirilmesinin önemi ortaya konulması
Metropoliten Kent Bütün’ünden ve Kıyı yakın çevresindeki yasam alanlarından kıyıya ulaşım olanaklarının düzensiz ve yetersizliğini toplu taşım ulaşım sistemiyle kolaylaştırılması
Proje alanında çekim odakları oluşturulması
olarak özetlenebilir.
Yeşil Kuşakların İşlevsel Anlamı
İstanbul Metropoliten Alanında oluşturulacak yeşil kuşakların, işlevsel bütünlük içerisinde değerlendirilmelidir. Bu kapsamda yeşil kuşakların işlevsel anlamları aşağıdaki sınıflandırılmaya tabii tutulmaktadır.
• Sağlık ve sosyal işlevli yeşil alan
Yeşil alan, kentlinin çalışma saatleri dışındaki boş zamanlarını değerlendirmesine olanak sağlayacak kültürel, dinlence ve sosyal iletişim ortamı oluşturmak ve kente bir simge yaratmalıdır. Ayrıca bu alanlar Metropol halkının bu alana çekilmesi ve mekanda canlılık yaratacak, kentsel yaşamın çeşitlendiği önemli bir buluşma ve kaynaşma aktivite merkezi olacağı düşünülmüştür. Kültür ve dinlence parkları dışında gençler, yaşlılar ve çocuklar için oyun eğlence yerleri, insanların bedensel etkinlik, temiz hava ve psikolojik etkilerini olumlu etkileyecektir.
• Ekolojik işlevli yeşil alan
Doğanın, teknolojik gelişmeler sonucunda yok edilmesi canlı varlıklar arasında yaşam ilişkilerinin kopması ve sağlıksız kentsel mekânların yaratılmasına neden olmaktadır. Stratejik planlamada doğal öğe olarak kullanılabilir ve çevresel dengenin korunması, sağlıklı yaşam ortamı oluşturulması için bir takım ekolojik değerleri olan bölgenin kent içerisinde varlığını sürdürebilmelidir.
• Görsel işlevli yeşil alan
Kentsel ve mekansal gelişmenin sınırlandırılmasında ve ekolojik koridorun oluşmasında geniş askeri alanlar ve üniversitenin bahçeleri ile sağlanmaktadır.
Bütün yorumları forumda okuyun!Bütün yorumları forumda okuyun!