Proje Müellifi
Korhan Torcu (Ekip Başı - Y. Mimar)
Ali Akarsu (Y. Mimar)

Danışman
Aslıhan Özaslan (Peyzaj Mimarı, Kentsel Tasarım Uzmanı)

Yardımcılar
Elif Aksayan (Mimar)

Adana, belde ve köyleri ile şehir merkezinin iç içe yer aldığı ve yaklaşık iki milyon kişinin yaşadığı büyük bir kenttir. Göçler ile büyüyen ve gelişen kent yapısı; bu projenin ana yaklaşımlarını da beraberinde getirmiştir.

Proje alanına ve tasarımına ilişkin en önemli hedef; Adana’nın gelişen hibrid kent yapısına uygun şekilde bir kentsel tasarım ile, kentin nefes alacağı bir kentsel alan yaratmaktır. Bunun yanında; Adana, yaklaşık dört bin yıllık bir yerleşim alanı ve tarihi boyunca Akdeniz’in ticaret ve göç ilişkilerine geçiş olma rolü üstlenmiş bir kent olduğundan, proje içerisinde hareketlilik ve çoklu mekansal ilişkiler yaklaşımı da kentin doğal yapısı içerisinde kendini belli eden bir olgudur.

Hareketlilik ve geçiş kurgularıyla ele alınan projede, kamusal alanda sürekliliğin sağlanması amaçlanmıştır. Kentsel işlevlerin yoğun ve hibrid yapısı sebebiyle mekanlar ve işlevler arasındaki bağlantılar kesin sınırların olmadığı bir örüntü ile güçlendirilmiştir. Bu açıdan yeni ile eskinin de birbirleriyle bağlantılı olabilmesi adına, tüm proje omurgası mevcut dokunun boşluklarına sızan ve onunla ilişki kuran yapıdadır. Bu bağlantı, oluşan yeni kentsel arayüzler ve sürekliliğe sahip bir peyzaj ile desteklenmiştir. Topoğrafya ve peyzajın mekansal kullanımlara olanak vermesiyle farklı kotlarda yer alan zeminlerde yaratılan işlevler, birbirleriyle buluşarak kamusal mekanlar ve avlularla kenetlenir bir döngüye dönüşür.

Proje alanının kentin yeni nefes alma bölgesi haline getirilmesi yaklaşımı, yoğun kent dokusu içerisinde yer alacak yeni işlevlerin, bütününde bir meydan haline gelen az yoğunluklu bir yapı örüntüsü olarak düşünülmesini sağlamıştır.

Yapısal kurgusu içerisinde proje, kent meydanı tüm tasarım sisteminin belirleyici düğüm noktasıdır. Sistem; bu düğüm noktasından kaynaklanarak, kent meydanı ve çevresindeki mevcut radyal oluşuma yeni akslar, işlevler ve eklentiler önerir. Tasarım; mevcut hibrid yapıya eklemlenecek yeni katmanlar ile alanın kentsel dönüşümünü tarifleyecek, mevcut katmanları uzlaştıracak ve şehire yeni kimlik özellikleri katacak bir kamusal-kentsel mekanlar sistemi öngörür.

Fiziksel olarak tasarım, proje alanı ve kentin bütününe ilişkin topoğrafik dokular ile geçirgen ve sürekli bir ilişki kurabilmelidir. Bu sebeple, tasarım, meydanı kaynak alarak tüm döngü içerisinde devam eden yarıklar sebebiyle oluşturulan ara yüzlerin, mekansallaştırılması üzerinden düşünülmüştür. Hem dış hem iç mekanlar; yeni bir kentsel yüz ifade edecek olan döngüyü takiben lineer bir yayılımla yer kabuğuyla ilişkili bir şekilde ortaya konmuştur.

Tasarım; Adana Belediyesi mülkiyetini 1. etap alanı olarak kabul eden 4 etapta düşünülmüştür. İlk etapta yapılması planlanan gençlik merkezi ve belediye yapılarını 2. etapta destek ve rekreasyon işlevleri olan kafe, açık hava gösteri alanı ve spor alanları takip eder. 3. etap 1. ve 2. etaplara ek olarak kamusal hizmet veren cami, kapalı çarşı, ticaret birimler ve kütüphane gibi diğer yapıları içermektedir. 4. etapta öngerilen diğer işlevleri destekleyecek konut ve konaklama yapıları öngörülmüştür.

Mekanlar birbirleriyle bütünsel ve sürekli bir ilişki içerisinde yer alırken; farklı işlev ve yapıları da barındırır. Proje alanının düğüm noktası olan kent meydanı, kent merkezi ve Mustafa Kemal Paşa Bulvarı ile öneri mekanları bağlayan bölgedir. Meydan, törenler, kutlamalar ve pek çok açık alan kullanımı için platform oluşturur. İşlevsel sınırlamalar olmaksızın tasarlanan bu geniş meydan, gösteriler ve kültürel etkinliklere de ev sahipliği yapabilecek kapasitededir. Gençlik Merkezi başta olmak üzere projedeki diğer mekan örüntüleri ile de ilişki kuran meydanda, atölyeler, seminerler, sergi, sinema ve oda tiyatrosu gibi kültürel etkinliklerin, belediye hizmetleri, halk kütüphanesi ve kafeteryalarla beslenen büyük bir fuayesi ve buluşma yeri haline gelmektedir.

21. yy kentinin gereksinimlerinden olan ticari yapılar, tasarım içerisinde güneyindeki kent meydanını sararak kuzeydoğudaki kapalı çarşı mekanına kadar ulaştırır. Zeminde ticari fonksiyonlar ile meydanı besleyen birimler üst katlarda bürolara dönüşmektedir. Ticaret işlevini kapsayan yapılar, kabuğu ve mevcut topoğrafyayı andıran gözenekleri ile diğer mekanlar ile ilişki kurar.

Ticari yapılara ek olarak, bölgenin tam bir kamusal-kentsel kullanıma açık olabilmesi için diğer işlevler ile beslenen çeşitli spor alanları ve yarı açık alışveriş yerleri de bölgenin kuzeyinde ve doğusunda konumlandırılmıştır. Şehir merkezinin önemli bir artısı olan Seyhan Nehri boyunca gelişecek rekreasyon alanları tüm bu işlevleri destekler nitelikte düzenlenir.

Kent meydanı ile birleşen bir başka işlev ise, kentsel merkezin konaklama ihtiyacına karşılık verecek birimler tarafından sağlanır. Meydanı besleyen ticari birimler ve rekreasyon alanları, konaklama işlevi ile desteklenir. Bu birimler, önerilen konut bloklarıyla birlikte bölgenin gece ve gündüz yaşayan bir kent parçasına dönüşümünü destekler.

Tüm bu amaçlar doğrultusunda projede; ilerisi için 5. etap kabul edilebilecek bir aşama; tren garı ve çevresinin kent parkı olma amacıyla tasarlanarak, proje alanın geri kalanındaki yaşama dahil edilmesini öngörür.

Bölgenin mevcut bölgelerle ulaşım ilişkilerini sağlayacak olan metro bağlantıları da düşünülerek, yeşil alanların, sürekliliğini kaybetmeden kent meydanına ve dolayısıyla diğer ulaşım araçlarına bağlanması sağlanmıştır. Öncelikli olarak yaya trafiğinin kesintisiz devamını sağlamaya yönelik çözümler, motorlu taşıtların kimi noktalarda aşağı kotlara taşınmasını kapsar.

Şehir dışı ulaşımları da kapsayan tren ulaşımı, proje alanının devamı ile bütünlük sağlayacak şekilde tasarlanan yeni gar binası ile meydana bağlanır. Ulaşım yollarının bölge ile birlikte düşünülmesi ile hem yaya hem de taşıt trafiği yeniden yorumlanmıştır. Topoğrafya içerisinde çözülen otoparklar ile yeşilin sürekliliği kesinleştirilmiştir.

Peyzaj Tasarımı
Adana’nın coğrafi konumu ve iklimi sebebiyle sahip olduğu bitkisel zenginlik Seyhan Nehri'nin de katkısıyla, kenti yeşil ve mavinin bir arada kullanıcıyla buluştuğu, önemli büyük kentlerimizden biri durumuna getirmiştir. Bu bağlamda proje alanının Seyhan Nehri'yle olan birebir ilişkisi ve kentte var olan yeşil sürekliliği projenin şekillenmesinde önemli iki veri olarak kullanılmıştır.

Bu iki önemli mevcut veriden yola çıkıldığında proje alanı; öncelikli olarak Mustafa Kemal Paşa Bulvarı boyunca kentten gelen kuvvetli yeşili içine alan, sonra da Seyhan Nehri boyunca bu sürekliliği kentin diğer noktalarına aktaran önemli bir odak noktası olarak işlenmiş, toplayıcı / dağıtıcı bu özelliğiyle ayrı bir önem kazanmıştır.

Proje alanının konumu ve istenen program sebebiyle yeşil kullanımında romantik düzenlemelerden kaçınılmış, kentsel ölçekle uyumlu, yumuşak / sert peyzaj dengesini göz ardı etmeyen bir peyzaj anlayışı benimsenmiştir. Bu anlayışla kent parkı, meydanın içine akarken, kent meydanının içinde barındırdığı mimari birimleri, dolaşım alanlarını ve donatı elemanlarını zedelemeden, görsel ve fonksiyonel işlevini yerine getirmiştir.

Projede oluşturulan yeşil alanlar, kimi zaman konaklama ve ticaret birimlerinde çatı bahçeleri ve teraslar olarak kullanıcıyla buluşturulurken, kimi zaman da fonksiyonları ayırıcı tampon bölgeler ve görsel sürekliliğe katkı koyan boş çim alanlar olarak tasarlanmıştır. Böylece kentten gelen sürekli yeşil proje alanı içinde farklı kotlarda devam etmiş, üçüncü boyuta taşınmıştır.

Peyzajın ana elemanları olan ağaçlar Adana iklimine uygun türlerden seçilmiş, Arecastrum Romanzoffianum, Ficus Retusa Nitida gibi mimari vurguya sahip türler ana akslarda belirleyici olarak kullanılırken, Melia Azedarach, Casuarina Equisetiformis, Acacia Cyanophylla gibi su kıyısı kullanımına uygun türler de Seyhan Nehri boyunca önerilmiştir. Tüm bu ağaç türleri yine Adana bitki zonuyla ters düşmeyecek çalı ve yer örtücü gruplarıyla desteklenmiş, projenin peyzaj bütünlüğü sağlanmıştır.Adana Büyükşehir Belediyesi Ziyapaşa Mahallesi Mimar Sinan Parkı Kesimi Kentsel Tasarım Ulusal Proje Yarışması