Sıcak Çatı - Tek Havalandırma Boşluklu Eğimli Çatı ve Sıcak Çatı - Havalandırma Boşluğu Olmayan Düz Çatı
Çatının eğimi çatı kaplama malzemesine, çatı formuna, bağlantı ve birleşimlerin tipine bağlıdır. Düz çatı kaynaksız su geçirmez çatı örtüsüne sahip olmalıdır.
Diğer yandan birbiri üstüne geçen bileşenlerden oluşan bir çatı örtüsü bağlantılarının yüksek oranıyla eğimli çatıya daha uygundur. Çatı kaplama malzemesi ve bağlantıları ne kadar su geçirmez olursa izin verilebilen eğim o kadar sığlaşır.
Düz Çatı
Sıcak Çatı Sistemleri
Geleneksel sıcak sistemler her gerekli katmandan birini içeren (yük taşıyıcı, su izolasyonu, ısı izolasyonu, belki ses izolasyonu) tek kabuk çatıdır. Su izolasyonu her zaman ısı izolasyonunun üzerine yerleştirilmesine rağmen, çeşitli fonksiyonlar tek bir malzeme katmanında da çözülebilir. Malzeme seçerken, bileşenlerin birbiriyle uyumlu olmasına ve yapı performans değerlerinin doğru olmasına dikkat etmek gerekir (denenmiş ve test edilmiş ürün kombinasyonlarını kullanılmalıdır). Sıcak çatılar lehimsiz çatı kaplamasına sahiptir. Zarar verici yoğunlaşmayı önlemek için yük taşıyıcı katmanın üzerindeki ısı izolasyonun iç kısmına (sıcak kısmına) bir buhar bariyeri yerleştirmek çok önemlidir. Bu buhar bariyerinin buhar geçirgenlik direnci çatı yapısının diğer katmanlarıyla koordineli olmalıdır. Çakıl katmanı, veya bitki örtüsü su izolasyonunu hava ve mekanik zarardan korumak için uygundur. Genellikle su izolasyonu ve bu koruyucu katman arasında ayırıcı bir katman uygulanması önerilir, örneğin yün. Gerekli eğim (min. %1,5) taşıyıcı katmanda, bu iş için özel yaratılmış bir katmada veya ısı izolasyonunda yaratılabilir.
Sentetik Malzeme
Buradaki su yalıtımı yakma veya yapıştırma birleşimlerle keçeleşmiş tek bir sentetik katmandır. Ultraviole ışınlara direnci genellikle kısıtlıdır bu yüzden koruyucu bir katman ilave edilmelidir.
Yalıtım katmanı için pekçok sert ürün kullanılabilir. Ancak, su yalıtımıyla uygun olduğuna dikkat edilmelidir. Örneğin polistiren, sentetik çatı keçesinden ayrılmalıdır. Üzerinde yürünebilir çatılarda ısı yalıtımının baskı gücünün yeterli olduğuna emin olunması önemlidir.
Bitümlü malzeme
Buradaki su yalıtımı çoğunlukla polyester temelli bitiüm keçeden iki katmandan oluşur. İlk katman ısı izolasyonunun üstüne serbest olarak yayılır ve sonraki bütün katmanlar tamamen beraber bağlanır. Saf bitüm örtüsü kullanırken en az 3 katman gereklidir.
Yalıtım katmanı için pekçok sert malzeme kullanılabilir. Üzerinde yürünebilir çatılarda ısı yalıtımının baskı gücünün yeterli olduğuna emin olunması önemlidir.
Geleneksel sıcak çatı sistemleri özel çatı yapılarının doğmasına sebebiyet vermiştir-estetik ve/vaya belirli ürün nedenleriyle. Bunlar tek kabuk çatılardır ve dolayısıyla geleneksel düz çatıyla aynı katmanlama prensibini takip eder; su yalıtımı kaynaksızdır ve ısı yalıtımının üstüne yerleştirilir. Isı yalıtımının iç tarafına yerleştirilen bir buhar bariyeri yoğunlaşmadan doğacak zararları önler. Burada, yine gerekli eğim (min. %1,5) taşıyıcı katmanda, bu iş için özel yaratılmış bir katmada veya ısı izolasyonunda yaratılabilir.
Kompak Çatı
Kompak Çatı, hücresel camın kullanımından gelişmiştir ve sadece bu malzemeyle çalışır. Koruyucu katman veya çatı örtüsü dışındaki bütün katmanlar birbirlerine ve taşıyıcı katmana tamamen bağlanmıştır; beraberce su yalıtımı, buhar geçirmezlik ve ısı yalıtımını sağlarlar.
Yalıtım, taşıyıcı katman üzerinde sıcak bitümlü bileşen içine yayılmış buhar geçirmez hücresel cam içerir ve bu aynı zamanda buhar bariyeri olarak da çalışır. Birleşimler sıcak bitümlü bileşikle dolu basit uç uca birleşimlerdir. Yine tamamen bağlı iki katman bitümlü çatı döşemesi su yalıtım katmanı olarak hizmet eder. Geleneksel sıcak çatıda olduğu gibi çakıl katmanı veya bitki örtüsü su izolasyonu veya çatı örtüsü olarak hizmet eder. Kompak çatı pahalı bir sistemdir. Ancak, yerinde dökme güçlendirilmiş betondan (olabildiğince sert) taşıyıcı yapıyla beraber su girişini önlemede yüksek derecede güvenirlik garanti eder.
Kaplanmamış Çatı
Kaplanmamış çatılar koruyucu katmanı veya çatı örtüsü olmayan düz çatı sistemleridir. Bu korumanın eksik bırakılması, çatı kaplamasının çeşitli etkilere dayanması gerektiği anlamına gelir.
Su yalıtımının oluşumunda görev bitümlü veya sentetik çatı örtülerinden birinde (katman adedi geleneksel sıcak çatılarda olduğu gibidir) olabilir. Her durumda üreticinin çatı kaplamasının ultraviole ışınlarına karşı dayanıklılığının uygun olduğunu onaylaması gerekir. Aynı zamanda yanmaz olmalıdır. Koruyucunun eksikliği aynı zamanda çatı kaplamasının rüzgara karşı açık olduğu anlamına gelir. Bütün katmanların, etkilerin transfer olacağı şekilde birbirine bağlı (yapışma veya mekanik olarak) olduğuna emin olunmalıdır. Mekanik tespitler kaplanmalıdır. Köşeler ve birleşimler özellikle güvenceye alınmalıdır (rüzgar vakumu). Kaplanmamış çatılar yüklere karşı hassastır ve dolayısıyla yürüme trafiğine uygun değildir. Bu tür çatıların su geçirmezlik fonksiyonunun düzenli aralıklarla kontol etmek gereklidir.
Ters Çatı
Ters çatı zorunlu katmanları olan havalandırılmayan düz çatı sistemidir. Ancak katmanların sıralanışı geleneksel sıcak çatıdan farklıdır.
Isı yalıtım katmanı su yalıtımının üzerine yerleştirilir ve dolayısıyla kendisinin su geçirmez olması gerekir (püskürtme polistiren). Bu tek malzeme katmanıdır ve dolayısıyla zıvanalı-lambalı birleşim içermelidir. Yalıtım “ıslakta” serildiğinde bu koşullardaki ısı yalıtımı gereklerini karşılamak için gerekli olduğundan %20 daha kalın olmalıdır.
Yalıtımın üzerinde yünden ayırıcı bir katman çakılın ısı yalıtımındaki birleşimlere nüfuz etmesini önler. Suyun çoğunluğunun akıtılmasını sağlayan özel bir ayırıcı yün kullanımı %20 ek kalınlığın sadece %3’e indirilebilmesini sağlar.
Kaynaksız su yalıtımı bitümlü veya sentetik çatı örtüsü (katman sayısı geleneksel sıcak çatıda olduğu gibi) içerebilir ve yalıtımın altına direk taşıyıcı katmanın üzerine yayılır. Bu aynı zamanda buhar bariyeri görevi görür ve ısı yalıtımının altındaki pozisyonu herhangi bir zarara karşı yeterince korunduğu anlamına gelir.
Ters çatı üzerinde bir koruyu katman kesinlikle gereklidir. Isı yalıtımına gelecebilecek zararı önler ve aynı zamanda yalıtımın altındaki katmanlardan sıyrılmasını önleyen bir balast görevi görür. Geleneksel sıcak çatının üzerinde olduğu gibi taşıyıcı katmanda, bu amaçla yapılmış özel bir katmanda veya ısı yalıtımında çözülebilecek minumum %1,5 bir eğim dahil edilmelidir.
Soğuk Çatı
Soğuk çatı çevreleyen ve ısı yalıtımı sağlayan, ayrı bir hava geçirmeyen membranı olan daha alçak bir kabukla beraber, rüzgar, kar ve maruz kalınan yüleri taşımak için tasarlan her türlü hava koşullarına dayanıklı daha yüksek bir kabuktan oluşan çift kabuklu bir çatıdır. Bu ikisinin arasında uygun giriş çıkışları olan-büyüklüğü bina performans parametlerine bağlı olarak belirlenen- havalandırma boşluğu bulunur. Bu havalandırma boşluğunun kesit alanı çatı alanının min. 1/150’i olmalıdır, minumum derinlik 100 mm olmalıdır. Giriş-çıkışların toplam alanı havalanırma boşluğunun kesit alanının en az yarısı olmalıdır. Bu havalandırma düzenlemesi özellikle kışın iç ve dış iklim arasında buhar basıncında denge sağlar ve yazın da güneş ışınlarının yol açtığı ısı yükselmesi (“bunaltıcı” iklim) ısı yayımı ile dağılmış olur. Havalandırılmış çatının en belirgin özelliği Davos stili çatıdır; bu çatıdaki havalandırma boşluğu ısı yalıtımın içeriden kontrol edilmesini sağlayan bir sürünme mekanı gibi tasarlanmıştır.
Yalıtım katmanı taşıyıcı katmanın üzerinde yer alır ve buhar geçirimli bir madde içermelidir (madeni veya cam yünü). Havalandırmayı üzerindeki ısı yalıtımıyla birleştirmek yalıtımın iç tarafında buhar bariyeri ihtiyacını önler. Ancak, böyle bir buhar bariyeri difüzyona oldukça açık olan taşıyıcı katman içerisindedir (ahşap veya çelik) ve difüzyon geciktirici hava geçirmez membran görevi görür. Yalıtım katmanı buhar geçirgen olmamalıdır çünkü havalandırma boşluğunun üzerinde yer alır. Ancak kendi taşıyıcı katmanının olması gerekmektedir (çift kabuklu yapı). Çakıl veya metal levha yalıtım üzerindeki koruyucu katman için uygun malzemelerdir; çift kaynaklı birleşimli metal levha çatı örtüsü için minumum eğim %3 olmalıdır. Soğuk çatıdaki eğim genellikle havalandırma boşluğunda (taşıyıcı veya su yalıtımı katmanında) yapılır. Bu tür bir eğimli sınır yüzey havalandırma boşluğundaki iklim değişimlerini destekler.
Kaynak: Deplazes, A. (ED.) 2005 "Constructing Architecture: Materials Processes Structures, A Handbook" Basel: Birkhäuser