Tarih boyunca İslam kentlerinin, konutlara ayrılan alanların bölünmesine bağlı olarak birçok farklı bölünme şablonuna sahip olduğu görülüyor. Müslümanlar'ın yaşadığı kentlerde klasik Yahudi gettolarına rastlanmasının yanı sıra, Yahudiler'e ait aktivitelerin gerçekleştirildiği alanların da çizilen sınırlarla kentin kalanından ayrıldığını görmek mümkün. Ancak yine de, bölünme şablonu oldukça karmaşık ve farklı faktörlere bağlı. Fas'ın kuzeyindeki Tanca, bu durumun belirgin örneklerini barındıran bir kent. Ana caddesinin bir ucunda Büyük İslam Camisi'ni, diğer ucunda ise Sinagoglar Sokağı'nı barındıran şehir için Gibson şu saptamalarda bulunuyor:

"Evleri, sinagogları, hamamları, okulları ve ekmek fırınlarıyla Sinagoglar Caddesi, Fas'ta mellah adı verilen etrafı duvarlarla çevrili Yahudi gettolarının adeta minyatür bir temsiliydi. Kentin siyasi ve ticari merkezlerinin kesiştiği noktada Yahudiler'e ait mekanın varlığını vurguluyordu. Mekansal bağlamda açıklamak gerekirse Sinagoglar Caddesi, Tanca Yahudileri'nin sosyal durum diyalektiğini gözler önüne seriyordu: Varlığını hissettiren ancak itaatkar, apaçık ortada ancak saklı, otonom fakat yine de bağımlı... Bu multi-etnik toplumda ne tam anlamıyla bir asimilasyon, ne de katı bir ayrımcılık söz konusuydu. Farklı grupları birbirinden ayıran sınırlar, aynı zamanda sosyal kaynaşmanın önemli bir parçasıydı da."

Kentlerin etnik köken, dini tercih veya ticari sebepler nedeniyle farklı bölgelere veya mahallelere ayrılması, her ne kadar öyle görünse de fiziksel bir bölünme değil. Öncelikle toplum içinde gerçekleşen bir ayrışma, kent yapısına bu şekilde yansımış oluyor.

16. yüzyılda Şah Abbas'ın İran'ın İsfahan kenti için hazırladığı planlarda, azınlıkların yaşayabilmesi amacıyla kentin eteklerinde sıralanan uydu kentlere yer verdiği görülüyor. Bazı düşüncelere göre, Şah'ın planının çıkış noktasını, "bir kentin bölünmesini ve belli grupları dışlamasını değil, birleşmesini ve bütünleşmesini sağlamak" fikri oluşturuyordu. Ancak yine de, İslam liderlerinin kentleri siyasi faktörlere öncelik vererek planlamaya giriştiğini de göz ardı etmemek gerek. S. Abdulac¹, şunları söylüyor: "Müslüman yöneticilerin, var olan bir kenti planlayıp onun gelişmesini sağlamaktan çok, yeni kentler kurmaya eğilimi vardı. Çünkü bu kentlerde, sosyal ve siyasi sorunları çözmek için azınlık gruplarını kent halkından uzaklaştırmak daha kolaydı."

Fas ve Cezayir dışında İran'da da izlerine rastlanabilecek bölünmeler, İslam kentlerinde farklı etnik kökenlerden gelen insanların aynı mahallede yaşayabilmelerine karşın, dini ve etnik farklılıklar ile statü farklılıklarının, genellikle mekan şekillenmesinde güçlü etkileri olduğunu gösteriyor.

¹ Abdulac,S. (1983) Large scale development in the history of Muslim urbanism Cambridge: Aga Khan Program for Islamic Architecture

Bölünmüş Kentler