Son yıllarda, teknolojik gelişim yaşama mekanı
olarak kabul edilen bürolarda oldukça yeni bir ihtiyaç profili ortaya çıkmasına
neden olmuştur. Burada büroların yeni gereksinmelere cevap verebilmesi için,
baştan planlanması mı gerekli, yoksa eski halinin yeni teknolojiye
adaptasyonu yeterli olabilir mi, sorusunu doğurdu. Çözümlerin doğruluğu
ergonomik gerekliliklerin sağlanmasıyla anlaşılabilir. Bir tane optimum çözüm
bulunamaz. Ekran karşısında çalışma süresi, yapılan işin türü, çalışan
kişinin özellikleri, işverenin ekonomik durumu ve işverenin değişikliklere
karşı hazır olup olmadığı yapılacak değişimin niteliğini belirler.
Kibler'e değişimi zorunlu kılan nedenler:
- Çalışma koşulları değişmiştir.
- Eller artık yaratıcı işler yapmamakta, daha çok işlerini araçlara yaptırarak
üretimi makinalardan yönetmektedir.
- Geleneksel büro işi, bir çok işin bir araya gelmesinden oluşuyordu. Örneğin;
döküman aramak, döküman incelemek, hesap makinası kullanmak, daktilo
kullanmak, iş arkadaşlarıyla iletişim kurmak, telefonda konuşmak, mektup
okumak, v.b. Tüm bu eylemler vücut pozisyonlarının değişmesine neden
oluyorlardı. Aynı şekilde durarak çalışmak ve gözlerin uzun süreli yüklenmesi
çok nadir olurdu. Yüksek bir masa, bakış açısında aydınlık bir pencere
veya başka ergonomik olumsuzluklar, çalışma alanının kalitesini, koşullar
sürekli değiştiği için, çok fazla etkilemiyordu. Teknolojinin gelişmesi,
özelliklede bilgisayarların bürolara girmesiyle çalışma koşulları bir çok
alanda değişti. Büro sahiplerinin düştüğü en büyük hata ise, yıllardır
bilgisayarsız yürüyen bir çalışma organizasyonuna, insan ve teknikten oluşan
bir iş organizasyonunu oturtmaya çalışmaları olmaktadır.
- Geleneksel büro düzeninde tek kişinin vasıflarına genellikle dikkat
edilmiyordu.
- Küçük alanlar, eski tip mobilyalar, bilgisayar sisteminin doğru yerleştirilmesine
ve doğru kullanımına izin vermezler.
- Bir çok elektronik aletin aynı anda, aynı mekanda kullanılmasıyla hava çok
fazla kurur.
- Ekrandakileri iyi algılamak ve çalışma koşullarını biraz olsun
dayanabilir yapmak istiyorsak, yoğun bilgisayar çalışmalarında çalışma
alnını karartmak gerekir.
Yansıma, kamaşma, hareket darlığı, tek taraflı yüklenmeler, görüş
mesafesi, görüş açısı, teknik donanımın kalitesi, akustik,
iklimlendirme, iş akışı, iş organizasyonu, v.b. değişen kriterlere göre
çalışma alanı oluşturulurken tekrar değerlendirilmelidir. Ekranın yanlış
yerleştirilmesi gözlerin zorlanmasına neden olur. Zoraki duruş şekilleri,
uzun süre aynı pozisyonda çalışmak, boyun, omuz ve kollarda rahatsızlıklara
yol açar. Insan vücudu artık elin ve gözün desteği durumuna gelmiştir. Çalışma
ünitesinde ergonomi insan sağlığı ve performansı için çok önemlidir.
Bene Firmasının "Yaşama Mekanı Büro" konulu sempozyumunda açıkladığı
en çok karşılaşılan yedi ergonomik hata ve sonuçlarını şöyle sıralanmaktadır:
- Ekranın yerinin yanlış olması, çalışan kişinin bakış açısında
ya da arkasında pencere olması |
Ciddi zihinsel yüklenmeler |
- Ekranla kullanıma uygun olmayan aydınlatma |
Göz rahatsızlıkları,
konsantrasyon zorluğu |
- Çalışma alanının önünde ışık kaynağı oluşu |
Ekranla kullanıma
uygun olsa bile çalışma alanı yalnış aydınlatılmıştır, kamaşma ve göz
rahatsızlıkları |
- Dinamik oturma imkanının olmaması |
Sırt rahatsızlıkları, kramplar,
kas gerilmeleri |
- Bölünebilir parçalardan oluşmamış sabit masa, ekranın yerleştirilmesinde
sınırlamalar getirir. |
Sırt ve göz rahatsızlıkları |
- Ekran kalitesinin kötü olması, bozuk renkler, titreme |
Gözlerin fazla yüklenmesi,
konsantrasyon zorluğu |
- Çok kuru hava |
Soğuk algınlığının artması, göz ve deri hastalıkları |
Çalışma ünitesinin ergonomik olması için, insan - araç sisteminin ve
insan - araç sisteminin çevresi ile arasındaki ilişkilerin ergonomik olması
gereklidir, Hendricks bunu grafik olarak Şekil 3.8'de şöyle belirtmiştir:

Şekil 3.8. Çalışan İnsanın İçinde Bulunduğu Sistemin Grafik Açılımı
Çalışma Ünitelerinin Ergonomik Özellikleri:
1- İnsan - Araç Sisteminde İnsanın Alan İhtiyacı
2- İnsan - Araç Sisteminin Boyutsal Özellikleri
3- İnsan - Araç Sisteminde Araçların Konumu
4- İnsan - Araç SistemininÜzerindeki Çevre
Etkileri
5- Verim
|