Proje Müellifi
Gökhan Kulöz
Doğan Onur Araz
Oknur Çalışkan
Murat Yüksel
M.Salih Çıkman
Mehmet Zeyat Hattapoğlu
Julide Alp

Danışman
Koray Hendekçi

Yardımcılar
Mehmet Düzen
Muhammed Said Uyar
Harun Karabulut

Magma
Bir yanardağ, içerisinde yaşamı barındıran atmosfer oluşumu için gerekli olan gazları magmadan yukarılara doğru taşıyan baca görevi görmektedir. Yanardağların taşıdığı magmatik bileşimler ve gazlar yerçekimi tarafından tutularak üzerinde yaşadığımız suküre etrafındaki en önemli ana katmanı oluşturmaktadır. Atmosfer, bir iç basınçla patlayan ve %78'i azot olan magmatik gazların, su buharıyla, oksijenle ve diger asal gazlarla bir araya gelmesiyle oluşur.

Atmosfer bir iç basınç hareketinin ve yerçekiminin sonucudur ve neden olduğu boşluk yeryüzündeki canlı oluşumunun birincil nedenidir.

Uludağ'da atmosferin bu oluşumunda rol almış ve sahneden fiilen çekilmiş olan bir sönmüş volkandır. Volkanik hareket, içeriden dışarıya doğru devinim göstermesine karşın, magma yeryüzüne ulaştıktan sonra yerçekimi etkisiyle aşağıya doğru bir yığılma hareketi yapar. Etrafındaki dokuyu ergiterek ve tahrip ederek kendi strüktürel yapısını kurmaya başlar. Oluşan bu eğim bir tasarım problemi olarak geçici yerleşim, turizm ve bilimsel çalışmalar aracılığıyla üzerinde yoğun olarak düşünülmesi gereken, geleceğe yönelik planlama ve etaplamaların tasarlanacağı, ekolojik çevre restorasyonu ve açık alan düzenlemeleriyle karşımızda durmaktadır. Uludağ'ın ekolojik yapısı, yükseltileri ve iklimi bugünkü kullanım döngüsünü belirlemektedir.


Diyagram 1: Uludağ Jeolojik Yapısı

Bütün bu incelikli özelliklerine karşın dağ, sezonluk bir tüketim nesnesi haline getirilmiştir. Ancak bu tüketim yok edici özellikleriyle yerine yenisini koymadan, tahribat veren, mevcut durumu üst olanaklara taşıyamayan sürekli tüketilen bir merkez yaratmıştır.

Uludağ kullanım biçimleri nedeniyle bugün kendi ekosistemine karşı tehdit oluşturan bir artifaktlar baskısı altında kalmaktadır. Dış nedenlerle oluşan baskılar yanında -Bursa sanayi bölgesinin kattığı hava kirliliği, trafik yoğunluğu, fabrika ve üretim bacalarından yayılan gazlar ve nüfus yoğun kullanımı gibi-, asıl baskı kendi içerisinden milli park sınırlarına doğru yayılmaktadır.

Üzerinde dur durak bilmeden sürekli yükselen otel ve dinlenme tesislerinin gelişigüzel bir şekilde çoğalmasıyla binlerce senede geliştirdiği ekosistemi, bitki örtüsü ve faunası ciddi tehlikelerle, yok olma tehlikeleriyle karşı karşıya kalmıştır.

Makyaj
Uludağ'a yapılması gereken müdahaleler yüzeysel tasarımların ve az maliyetli bir rötuş niteliğinde makyajlanan bir peyzaj düzenlemesi olamaz. Dağın kendine ait çok gelişkin bir florası ve endemik türde bazı hayvanları da kapasayan bir faunası bulunmaktadır. Bölgeye önerilecek ve uygulanması gereken tasarım altyapı sistemleri ve büyük bölümü doğadan karşılanabilen zararsız enerji sistemleri kullanımlarıyla, dönüştürülebilir doğal enerji üretim sistemleriyle birlikte bir bütün olmalıdır.

Kayak merkezlerinde, otellerde ve misafirhanelerde ısıtma için kullanılan yakıt tercihleri yasal olarak düzenlemelidir. Daha doğrusu yakıt bir tercih olmaktan çıkmalı ve ekosisteme en az zararlı yakıt türevleri zorunluluk haline getirilmelidir. Şu anda otellerin ısıtma ve sıcak su için yoğun olarak kullandıkları yakıtlar çevre dokusuna zarar vermektedir. Yine bölgedeki en uç noktalara ulaşan ve modern kente ait olması beklenen trafik, otopark ve trafik altyapı problemleri dağ başında da karşımıza çıkmakta ve plansız gelişimin önemli bir problemi olarak belirmektedir. Büyümesi beklenen ve bunun için atılım yapılan bölge için otopark problemi, çevreye verdiği zararlar ve görsel bir sakatlık olarak öne çıkmaktadır.

Uludağ'dan vadiler yoluyla Bursa kent merkezine kadar ulaşan zengin bir kaynak suyu akışı vardır. Bölgedeki tesisler ve Uludağ'ı turistik amaçla kullananların doğaya bıraktıkları atık sular, bir arıtma tesisinin bulunmayışı nedeniyle Bursa'daki kullanma sularına kadar karışan bir kirliliğe neden olmaktadır. Kirlenme Uludağ'daki tesislerden başlamakta, toprağa sızıp karışarak aşağılara kadar inmektedir ve güzergah üzerindeki dokuyu tahrip etmektedir.

Ayrıca Uludağ için eğimlerinden ve dik açılarından yararlanarak aldığı güneş enerjisinden maksimum düzeyle yararlanmak üzere güneş pilleri düşünülmüştür.

Tüketim ancak tamamıyla doğaya ait enerjileri devreye sokarak frenlenebilir ve dönüştürülebilir. Çünkü tüketilen enerjiler doğaya salındığında bilinmelidir ki doğa tarafından yok edilmek üzere tutulacaktır, ancak miktarın fazlalaşması, zararlı gaz ve atıkların yüksek değerlere ulaşmasıyla bu yutulma yerini dokunun iflasına götürecektir.


Diyagram 2: Promenad Altyapı İlişkisi

Tasarım Alanı
Uludağ bir kent merkezi değildir.

1. Bölge ve 2. Bölge'nin bileşimi karşımıza bir ara durum yaratma kaygısı olarak çıkmaktadır. Uludağ gibi bir yapı üzerinde, kent merkezi kaygılarıyla kurulmamış olan parçalanmış yapı, bir yerleşim yeri olarak yaratamadığı bağlamsızlığı ve son derece dik eğimlerle vadi, batı terasları, krater gölleri ve zirveleriyle birlikte kurduğu bir başka türden son derece güçlü doğal bağlamı arasında gidip gelen bir yapıya sahiptir.

Kış ve kar amaçlı iklim verileriyle yoğun kullanım sürelerinin azalmaması ve bütün yıla yayılmasıyla ilgili bir tasarım yapılması gerekliydi. İki bölgeyi birbirine bağlamak ve aktivite alanları olarak düşünülen belirli potansiyellere sahip boşlukların da alana katılmasıyla kesintisiz bir kongre ve turizm merkezi yaratma kaygısı oluşturulmak istenmiştir. Uludağ, ulusal ve uluslararası kongrelere ev sahipliği yapabilecek bir potansiyeli barındırmalı, konaklama ve diğer aktiviteler için yeterli hale getirilmelidir. Hizmet kalitesi bütünüyle artırılmalı ve Uludağ'ın sunacağı hizmetler uluslararası kalite standartlarına ulaşmalıdır.

Bölgenin sadece kışın kullanılan ve alternatifsiz bir şekilde kayak yapılan, baharda da piknik alanı olarak tüketilmesi bölge potansiyeli açısından son derece yetersiz bir kullanımı göstermektedir.

Diyagram 3: Fonksiyon Analizi

Topografya Kullanımı
Uludağ, iklim verileriyle bir kongre merkezi ve Bursa uluslararası festivallerinin bir ayağı olarak düşünülmelidir. Kış sporları için profesyonel tesisler geliştirilmeli, yaz sporları, yamaç ve çim sporları varolan alanlar gerekli tesislerin tasarlanmasıyla birlikte değerlendirilmelidir. Sportif aktiviteler öncelikli olmak üzere, atçılık, mini golf, çim kayağı, uçurtma şenliği, botanik laboratuvarları, buzul çağı müzesi, kongre merkezi, seyir terasları, alışveriş birimleriyle Uludağ bir kompleks olmak ve uluslararası benzerleriyle eşdeğer olmak zorundadır.

Düzenli bir otopark sistemi dağın üzerindeki bütün trafik görüntüsünü yeraltında yok etmelidir. Dış mekanda kalması gereken araçlar da düzenlenecek olan alanlar dışında bulunmamalıdırlar.

Oluşturulan promenad, bu amaçla bir "sistem bağdaştırıcısı" gibi çalışmaktadır. Sistemsiz gelişen üstyapıyı toparlayarak enerji nakil hatlarından, arıtma tesisine ulaştırılan atık sulara kadar bir altyapı olanağı olarak hizmet verecektir.

Promenad
Milli parka girişte yer alan danışma merkezi/info yakınlarından başlayacak, oteller bölgesinden devam edip, 1. ve 2. Bölgeler'i ve aradaki vadiyi, kongre merkeziyle bağlayacak ve en sonda yer alan doğa sporları merkezine kadar uzanacaktır. Aks, belirli eğimleri takip ederek kongre, spor , otel, seyir terası, etkinlik tepesi, Açıkhava amfisi, kafe-restoran, alışveriş, müze gibi kamusal mekanları birbirine bağlayan bir güzergah olacaktır.






Diyagram 4: Yaya Yaklaşımları

Önerilen güzergah yürüyüş için en uygun doğal eğimler seçilerek belirlenmiştir. Promenad, eğimin vadileşmeye başladığı yerlerde bir çelik köprü gibi davranarak, zaman zaman kesintiye uğrayarak bir iz şeklinde başka türden bir program ya da güzergahla birleşerek sürekliliği sağlanacaktır.

Uludağ Milli Park sınırları içerisindeki karayolu yeniden düzenlenecek ve iki bölgeyi karadan birleştiren, sürekliliği olan bir yol olarak hizmet verecektir.

Promenad zaman zaman bu karayoluyla çakışıp kimi yerde bir alt geçit, kimi yerde de bir üst geçit olarak işlev kazanacaktır.

Üzerinde güneş pilleri olan aydınlatma elemanları kullanılacak ve bütün bu güzergahın gece aydınlatması güneş enerjisiyle sağlanacaktır. Bunun için ekstra bir enerji sarfiyatı olmayacaktır. Eriyen kar suları belirli alanlardan toplanıp promenad üzerinden kullanılmak üzere tesislere aktarılacaktır. Buradan da arıtma tesislerine gönderilecektir.

Su kullanımı özellikle yağışlı mevsimlerde suyun depolanmasıyla en asgari düzeyde harcanacak ve geri dönüşümü de arıtma tesisiyle birlikte zararsız bir hale getirilecektir. Zengin su kaynakları ve boşa giden bir tasarruf olarak gördüğümüz eriyen kar suları böylelikle değerlendirilecektir.

Promenad bir altyapı dolaşım sistemi olarak da hizmet verecektir. Oteller bölgesinden ve yeni önerilen yapıların atıklarını toplayacak ve önerilen arıtma tesislerine ulaştıracaktır.


Diyagram 5: Alandaki Havai Hatlar

Patika
Promenadın çıkış noktası olarak ilk akla gelen dağ yüzeyinde uydu fotoğraflarından da görülen patikalar olmuştur. Kendiliğinden en kolay yolun çizilmesiyle oluşan patikalar eğimleri en asgari düzeyde düzleştirerek kolay kullanımlı, kısa güzergahlar olarak tasarımın ana çıkış noktasını oluşturmaktadır.

"Bir patika alanı nasıl bağlar?" diye sorulan soruyla başlayan tasarım iki bölgenin birleştirilmesi problemine en basit çözümü önerme kaygısı taşıyarak şekillenmiştir. Patikalar geçtikleri güzergahlarda alanla olan ilişkilerini minimum düzeyde temas etmek üzerinden kurarlar. Tasarım alanının milli park olması ve doğal yapının üst seviyede korunması ve minimum düzeyde temas edilmesi gereken çok özellikli bir alan olması nedenleri bu kararın alınmasının doğruluğunu göstermektedir. Yapı grupları ve hizmet alanları bir patika etrafında şekillenecek, patika da bu dış baskının bir tür geri dönüşümüne hizmet edecektir. Alanın kontrolünü elinde tutacak bir ana aks yaratacaktır.

Patika işlevsel bir önem kazanacak, sadece bir ulaşım rotası olmaktan çıkıp kendi kendine yetebilen bir süreklilik hali, enerjisini kendi bünyesinde üretebilen bir sistem olarak tasarlanacaktır.

Uludağ Milli Parkı I. ve II. Gelişim Bölgeleri Peyzaj Planlama, Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışması