Basın toplantısında Kunsthal Müdürü Wim Pijbes, Kunsthal'dan bahsederken her iyi yapının bir cinsiyeti olduğunu ve yakında 13 yaşını kutlayıp erginlik çağına girecek bu 'güzel bayanın' nihayet kendi yaratıcısının retrospektif sergisine ev sahipliği yapmasından duyduğu mutluluğu dile getirdi.

Koolhaas ise kendisine gösterilen bu aşırı ilginin kaçınılmaz fakat yanıltıcı olduğunu belirtti. Bu serginin OMA ile AMO arasındaki ayrımdan oluştuğunu ama bir çelişki gibi gözüken bu ayrımın tam tersine mimari zenginliğe yol açtığını belirtti.

Mimari düşüncenin inşa ederek çok yavaş geliştiğini söyleyen Koolhaas, inşa etme amacı gütmeden çalışabilecek, mimari düşünce üretecek AMO'nun bu sebeple kurulduğunu sözlerine ekledi. Sergi kuratörlerinden Kayoko Ota, sergi düzeninin Kunsthal'da Berlin Neue Nationalgalerie'den çok daha organize ve lineer bir yapıya sahip olduğunu söyledi.

Gerçekten de binaya girip sergiyi gezmeye başlayınca salona adeta sığdırılmaya çalışılmış yoğun bir sergi düzeni ile karşılaşıyoruz. Her ne kadar sergi düzeninde pano yükseklikleri insan boyunu geçmese de, labirent hissinden kurtulmamıza yardımcı tek yönlendiriciler tavana asılı panolar. "Müze", "Yüksek Yapılar", 'Prada', "Avrupa" gibi, serginin gruplandırıldığı 20 kadar başlık bu panolarda yazılı. Dikkati çeken bir başka nokta da maketler; çalışma maketleri, sunum maketleri, tamamlanmış, tamamlanmamış bir sürü maket var sergide. Erken dönem projelerinde 'program'ın ne kadar önemli olduğunu bildiğimiz Koolhaas'ın son dönem projeleri için yapılmış form çalışmalarını gösteren bunca maket bu açıdan ilgi çekici. Adeta bir atölye kimliği taşıyan sergi, bir mimari ofisin bir ürünü ortaya koyarken geçirdiği süreçleri gözler önüne seriyor.

Sergi kendisiyle aynı ismi taşıyan, Koolhaas'ın sözleriyle, 'dergi gibi kamufle edilmiş bir kitap'ı da beraberinde getiriyor. Daha önceden yayınlanmış Koolhaas makalelerini biraraya toplayan kitap da sergi gibi karmaşık bir karaktere sahip. İçerik olarak güncel ekonomik ve politik gelişmelerin makalalerde ve kolajlardaki hakimiyeti, Koolhaas'ın bir önceki, kişisel önem taşıyan referanslara sahip otobiyografik kitabı S,M,L,XL ile çelişiyor. Aynı çelişki iki kitabın tasarımında da göze çarpıyor; S,M,L,XL'in temiz, titiz tasarlanmış "eser" özelliğine karşılık bu kitap yoğun, ucuz ve tüketilebilir bir yapıya sahip.
Emine Yılmazgil - 30 Mart 2004