Adanın Doğal Yapısını Değiştirme:
Kız Kulesi adası, yüzyıllardır kayalar üzerinde yükselen pitoresk bir kulecik kimliği ile günümüze kadar gelmiştir.

Oysa adanın dört bir yanında kıyı çizgisi değiştirilmiş, kayalar ve bu kayalardan oluşan kıyı dokusu yok edilmiş, sanki tarihten gelmeyen ve yeni inşa edilmiş gibi düzgün ve kimliksiz bir beton platform haline getirilmiştir. Bu uygulama “İşletmenin ulaşım sorunlarını çözmek” adına, yapının temel ve belirleyici kimlik özelliğinin yok edilmesi sonucunu yaratmaktadır.

Öte yandan ilgili Koruma Kurulu’nun izni “sadece iskele yapılmasına yöneliktir”. Bu yasal iznin, adanın dört bir yanının yaklaşık 500 m2 büyütülmesi ve değiştirilmesi ise uygulanması kabul edilebilir değildir.

Restorasyonda Olumsuz Müdahaleler:
Yerinde yapılan incelemede edinilen gözlemlere göre, Kız Kulesi’nin belleklerde yer etmiş “sade, yalın, alçakgönüllü ve iddiasız” kimliğinin tam tersine, “gösterişli, frapan ve göz kamaştırıcı” bir malzeme ve görünüm kazandırılarak kullanımı amaçlanmaktadır. Bu tavır da, Kız Kulesi’nin “efsanevi imgesi” açısından doğru bulunmamaktadır.

Araya sıkıştırılan kat, yeni çatıyı taşımak için yapılan şık kirişler ve onları taşıyan demir konsollar ise bu yapıya tamamen yabancı ve olmaması gereken diğer ayrıntılardır.

Kitabeli anıtsal bir yapıdan girip, duvarları beyaz karo mozaiklerle kaplı bir mekanla karşılaşmak ise dış ve iç mimari arasındaki uyumsuz etkisiyle ziyaretçilere adeta şok etkisi yapar gibidir.

Statik Değerlendirme Eksikliği:
Proje müellifinin “Yapının mimarisine uygun olmayan, yakın geçmişte işlev değişikliğine bağlı olarak yapılmış niteliksiz ek” dediği 30 cm kalınlığındaki betonarme yapının kaldırılmasına karar verirken, bunun için herhangi bir statik inceleme yaptırmamış olması, ciddi bir eksiklik ve hatadır.

Nitekim, bu sökümün arkasından 17 Ağustos 1999 depremi gerçekleşmiş ve müellifin raporunda belirttiği ve fotoğraflarıyla belgelediği ciddi hasarlar oluşmuştur.

17 Ağustos depremi sonrasında kulede oluşan çatakların tahkimi amacıyla bir mühendislik görüşüne bağlı olarak yapılan uygulama “geçici” bir uygulama olarak kabul edilebilir bir çözümdür. Ancak bu yapının ayakta kalmasını ve imajını zedelemeyecek bir mühendislik uygulamasının yeniden ele alınması gerekli görülmektedir.

Uygulamada Denetim Yetersizliği:
Başta adanın büyütülmesi olmak üzere pek çok uygulama, proje dışında ve izinsiz gerçekleşmiştir. Bu konuyla ilgili bir şikayeti de değerlendiren Koruma Kurulu proje müellifine ve ilgili belediyesine yazı yazarak projesine aykırı bir uygulama var ise Kurulca karar alınıncaya kadar uygulamanın durdurulması konusunda uyarmıştır.

Ayrıca Koruma Kurulu, 10.11.1999 tarih ve 11279 sayılı kararı ile yine aynı nedenle uygulamanın durdurulmasına karar vermiştir.

Ancak yerinde yaptığımız incelemede, onaylı projelerine bile aykırı olan ve yerinde yapılmakta olan ve yukarıdaki nedenlerle tarafımızdan yukarıda açıklanan uygulamaların bu kararlara rağmen devam ettiği görülmektedir.

Sonuç:
Kız Kulesi restorasyonu;

Aslında fiilen yanlış ve sakıncalı bulunan, onaylı projeye de aykırı ve Koruma Kurulu izni alınmadan sürdürülen yasa dışı uygulamaları içerdiğinden, Tarihi ve ünik bir I. Grup anıtsal / simgesel yapı restorasyonu için gerekli bilimsel bir restitüsyon araştırmasına ve hedefine dayalı olarak tasarlanmadı-ğından, Bu niteliği ve sonuçları ile gelecek kuşaklarda Kız Kulesi’yle ilgili tarihsel gerçekliğe aykırı yanlış imajlar yaratacağından, ağır kaygılarla karşılanmıştır

Ayrıca yine tüm bu nedenlerle Mimarlar Odası, Kız Kulesi restorasyonundaki yukarıda açıklanan olumsuzlukların temelinde, ünik kimliği titizlikle korunması gereken bir yapıda bu ilkeyi zedeleyici ticari kullanım hedeflerine yönelik müdahalenin yattığını, dolayısıyla asıl sorunun da böylesi bir imgesel yapının rant tesisi işleviyle özel kullanıma tahsisinden kaynaklandığını bir kez daha anımsatmaktadır.

Saygılarımızla,
Mimarlar Odası
İstanbul Büyükkent Şubesi

Kız Kulesi