Yayınevi: TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi
Prof. Afife Batur yönetiminde hazırlanan, aralarında Prof. Doğan Kuban, Prof. Nuran Zeren Gülersoy, Prof. Tülay Kılınçaslan, Prof. Ayla Ödekan, Prof. Zeynep Ahunbay, Prof. Nur Akın, Prof. Yavuz Tanyeli'nin de olduğu birçok mimarın da destek vediği rehber, İstanbul’un metropoliten alanındaki anıtsal ve sivil mimarlık yapıtları ve açık alan anıtları arasından seçilmiş 950 kadar yapıt hakkında bilgi içeriyor.
Rehberde, yapılar hakkında tek tek bilgi veren metinlere geçilmeden önce, İstanbul’un kentsel gelişimi, İstanbul’daki koruma alanları, yol dokusu ve ulaşım ağı ile ilgili genel bilgileri içeren ve kentin daha iyi kavranmasını sağlayacak, konuların uzmanlarınca kaleme alınmış metinler ve haritalar yer alıyor. Bu bölümdeki İstanbul’un koruma alanlarının haritası, parçalar halindeki mevcut haritaların ilk defa İstanbul Mimarlık Rehberi’nin içinde bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş.
Bilimsel yöntemle hazırlanan İstanbul Mimarlık Rehberi, günümüzde gezilip görülebilecek kadar ayakta duran, tarihi, estetik, mimari açıdan nitelikli, İstanbul'un metropoliten alanındaki anıtsal ve sivil mimarlık yapıtları ile açık alan anıtları arasından seçilmiş yapıtlar hakkında bilgiler içeriyor. Bu bilgiler, dönem ve bölge uzmanlarının yazdığı bölgeyi tanıtıcı metinler, gridlere göre bölümleme ile 1:10.000 gerçek ölçekli kent planları ve üzerlerinde işaretli yapılar, yapıların siyah - beyaz, belgesel nitelikli ve güncel fotoğrafları, çizimleri ve yapılarla ilgili kısa metinlerden oluşuyor. Yapı metinleri, yapının tarihini, mimarını, yaptıranını ve geçirdiği onarımları - yıkımları içermekle beraber, mimari özelliklerini de özetlemekte. İstanbul, bölgelere göre üç ve döneme göre bir kitap, toplamda dört cilt ve bir haritadan oluşuyor.
“Tarihi Yarımada (Historic Peninsula)” adını taşıyan birinci ciltte, İstanbul'un tarihi yarımadası, Eyüp - Silahtarağa, Bakırköy ve Yeşilköy'ü içeren bölgede, 1930'lara kadar olan dönemdeki tarihi ve mimari nitelik taşıyan yapıtlar tanıtılıyor. İkinci cilt “Galata” adını taşıyor. Bu ciltte Galata, Taksim, Kurtuluş, Nişantaşı, Beşiktaş, Dolapdere ve Sütlüce'yi içine alan bölgede yine 1930'lara kadarki dönemlerden özel nitelik taşıyan yapıtlar ele alınıyor. Rehberin üçüncü cildi "Boğaziçi ve Adalar (Bosphorus and The Prince's Islands)" , Üsküdar, Kadıköy - Bostancı arası, Adalar (Büyükada, Heybeliada, Burgaz ve Kınalıada) ve Boğaziçi yerleşimini (Ortaköy - Rumeli Feneri ve Üsküdar - Anadolu Feneri) içine alan bölgedeki 1930’lara kadar yapılmış nitelikli mimari yapıtları inceleniyor.
Dördüncü cildi ise “Modern ve Çağdaş” adında ve 1930 – 2005 arası inşa edilmiş binaları inceliyor. İstanbul’da mimari öneme sahip bu binaları; resimleri, mümkün mertebe detaylı anlatımları ve bazılarını mimari çizimleriyle açıklayan bu set, hem oturup okumak – araştırmak için, hem de haritayla beraber gezmek için düşünülmüş. Her binanın açıklamasının yanında haritadaki yeri gösteriliyor ve harita da pratik kullanım için hazırlanmış. Ayrıca, ana haritadan bağımsız olarak kitapların içinde ayrıca açıklayıcı başka haritalar, sözü edilen binalar işaretlenmiş şekilde karşımıza çıkıyor. Bütün bunlara ek olarak, ayrı ayrı semtlerin tarihleri ve kentsel gelişim süreçleri de farklı uzmanlar tarafında anlatılmış.
Derleyen: Efe Gönen, Sacide Akkuş
Kent Rehberleri