Yazar: Uğur Tanyeli
Yayın Evi: Akın Nalça Kitapları
Dil: Türkçe
Boyut: 15 cm x 24 cm
Tarih: 2004
Yer: İstanbul
ISBN: 975-92059-1-2

Dünyanın hiçbir yerinin olmadığı gibi, Türkiye'nin yerleşim coğrafyası da homojen değil. Üstelik, burada Genç Antikite'den beri sadece Anadolu'da değil, tüm Doğu Akdeniz coğrafyasında heterojenleştirici bir etmen olan İstabul'un rolünden söz etmek gerekiyor. Kurulduğu günden beri rakipsiz olan bir kentten konuşuyoruz. Hiçbir dönemde, aynı coğrafyayı paylaştığı öteki kentlerle, ekonomik ve politik açıdan olduğu kadar, anlamsal açıdan da aynı ağırlıkta düşünülmemiş bir kentten... Kentsel tesisler, hizmetler ve mimarlığın yanı sıra, kentlilik bilinci ve kentsel kültür bağlamında da ülkeler aşırı ölçekte norm tanımlamış bir yerleşme bu. Dolayısıyla, İsstanbul ekonomik açıdan ne kadarheterojenleştiriyorsa, kültürel açıdan aynı bölgeyi o oranda da homojen kılıyor.

Yeni Roma diye nitelendiği evreden beri, gereksindiğitüketim maddeleri için imparatorluk ölçeğinde bir alanı denetleyen, ürettikleriyle daha geniş bir alana hizmet sunan bir kent... Ancak, bu denli önemli ve benzersiz oluşu, onu her dönemde ait olduğu kültür alanı için sorun haline de getirmiş. Orta Bizans'ta psikoposların atandıkları kente gitmek yerine, görevlerini İstanbul'dan yapmayı yeğledikleri biliniyor. Osmanlı için de onunla yarışacak bir dünya kenti düşlemek bile zor. Bu Yüzden sadece sevilmiyor, ondan nefret de ediliyor.O, ulaşılamayan ama varlığı bilinen herşeyin simgesi. En kötü yozlukların, suçların, aşırılıkların, sapkınlıkların hep onda yaşandığına inanılıyor. Giderek, Geç Osmanlı aydınları onu yavaş yavaş bir parazit olarak da görecekler. İmparatorluğun kanını emen, ancak sömürdüklerine kayıtsız bir "mide" diye nitelenmeye bile başlanacak. Erken Cumhuriyet kuşakları için de İstanbul, her zaman açık açık itiraf edilmese bile, ülkeye karşı görevini yapmamış kayıtsız bir tür aydının ve yıkıcı bir kozmopolitliğin mekanı. Ankara'nın en iyi tarafını gara gidip İStanbul'a dönemk olarak görenler bile, aynı zamanda da onu temizlemeyi ve türdeşleştirmeti umuyorlar.

Bugün hangi kentsel parametreye göre olursa olsun, İstanbul çağdaş bir metropol. Ne var ki, onun metropollüğünden kuşku duyanlar, dev bir köy olduğunu söyleyenler var. Ama, bu iddiaların sahipleri yine de o köyde yaşamak dışında bir seçenek düşünemiyorlar. Demek ki, sorun İstanbul'u olanca karmaşıklığı içinde anlamak sorunu. Buysa kimi tarihsel/ideolojik bariyerleri aşmayı gerektiriyor öncelikle. Türkiye belki de hala İstanbul'u okuyamamaktan muzdariptir.