Yayın Tanıtımı

Mehmet Çubuk Kitabı

Mehmet Çubuk Kitabı

Önsöz Yerine: Mehmet Çubuk Kitabı Nasıl Oluştu?

Kitapların da tıpkı insanlar gibi kendilerine özgü yaşamları vardır. Onları yazanların, derleyenlerin, hazırlayanların arzu ve amaçlarından farklı bir çizgi izleyebilirler ve kendilerini tekrar takrar yeni yazılmalara açabilirler. Kitaplar aslında birer nesne değil, birer metindirler ve metinler okunmaya ve yeniden yazılmaya açık oldukları sürece varolabilirler. İşte bu yüzden sizlerle Mehmet Çubuk Kitabı'nın oluşum sürecini paylaşmak istedim.

Yaklaşık 8 ay önce, Mehmet Çubuk benden biyografisinin yazılması konusunda kendisine yardımcı olmamı rica etti. Elinde altı dosyadan oluşan dökümanlar yığını vardı ve bunların okunup derlenip toplanarak bir biyografiye dönüştürülmesini istiyordu. Elimden geleni yapacağımı söyledim. Dökümanlar yoğun bir mesleki ve akademik faaliyetler toplamının "özgeçmiş" diye bilinen resmi format içinde kronolojik olarak sıralanmasından ve Mehmet Çubuk'un akademik amaçlı kullanılabileceğini ancak yönüyle yansıtabilirdi. Oysa Hoca benden biyografisini yazmamı isterken yaşamının satıraralarını da kastetmekteydi ki, bunu ancak kendisi dillendirebilirdi.

Bir sonraki görüşmemizde kendisine, "En sahih biyografiler, otobiyografilerdir", dedim. Yeni önerilere her zaman açıklığı içinden bana "O halde yazarım," dedi ve ekledi: "Ama sen de bu arada bu dökümanları nasıl derleyeceğini düşün." Mehmet Çubuk her zamanki tez canlılığı ile telaş içindeydi. Ama bu telaşı öncekilerden biraz farklıydı: emekli olmadan elindeki dökümanları birilerine aktarmak onun için kendi varoluşunu anlamlandırmanın ötesinde, eğiticilik görevinin ve bir vefa borcunun parçasıydı; yapıp ettiklerini kendine saklamaktan yana değildi.

Bu dökümanlar yığının bir otobiyografiyi de kapsayacak biçimde nasıl kitaplaştırılabileceğini düşünmeye tam başlamıştım ki, sevgili Gülşen Özaydın'ın Mehmet Çubuk'un yakınlarından Hoca'ya ilişkin görüş, anı ve yorumlarını, eğer dilerlerse, yazmalarını istediğini öğrendim.

Bu dökümanları anlamaya ve sıralamaya çalışıyordum; yakınlarından mektuplar gelmeye başlamıştı. Ayrıca, bazı eski öğrencilerinden Hoca'nın akademisyenlik yönünü yorumlayan yazılar istenmişti ve Hoca "Otobiyografik Karalamalar"ını yazıyordu. Bu otobiyografinin başlangıcında yer alan "Yaşam Yolculuğuma Başlamadan Önce" bölümünü ilk kez okuduğumda üslubun duruluğu ve diriliğinden etkilendim: Hoca'nın alışageldiğimiz "resmi" dilinden çok farklı bir dilde söyleşilmekteydi. Öte yandan, yakınlarından gelmeye başlayan yazılarda, Mehmet Çubuk'un vurgulanan ortak özellikleri ortaya çıkmaya başlamıştı: "ciddi", "çalışkan", "üretken", "mücadeleci", "gayretli", "yapıcı" ve bütün bu nitelikleri ile "kendisini mesleğine adamış akademisyen" profili çiziliyordu.

Bu betimlemeler beni alışılageldik yaşam öyküsü kitapları formatı içinde genellikle sonda yer alan kişinin mesleki özgeçmişine ilişkin temel verileri kitabın başına almaya yönlendirdi. Böylece, Mehmet Çubuk'a ilişkin bilgi ve belgeler Mehmet Çubuk Kitabı dolayımında kamuya açılırken, aynı zamanda onun "ciddi", "çalışkan", "kendini mesleğine adamış akademisyen" kimliğine öncelik tanınmış olacaktı.

Mehmet Çubuk başlanıçta "Otobiyografik Karalamalar" adını verdiği yaşamına ilişkin anımsamalarını "yaşam bir yolculuklar bütünüdür" ana teması üzerinden hızla yazmaya devam etmekteydi. Kaleme almakta olduğu ve zaman içinde "Anımsamalarla Yaşam Yolculuklarım" adını alacak olan bölümün kitabın belkemiğini oluşturacağı belirlemeye başlamıştı. Bu bölümün ilerleyen sayfalarını okudukça, özellikle çocukluğuna ve yeni yetmeliğine ilişkin betimlemelerinin, sözünü ettiği kişi, yer ve olayların çizimlerinin ve fotoğraflarının da kitapta yer alabileceğini düşündüğümü Hoca'ya ilettim. Böylece kitaba Mehmet Çubuk'un yaşam öyküsü kitabın kendi oluşum öyküsüyle giderek örtüşmekteydi. Başta, bildik "resmi özgeçmiş" formatı içinden "ciddi ve çalışkan akademisyen" Mehmet Çubuk'u betimleyici projeler, bilgiler, belgeler ve bunlara ilişkin yorumlar izleyecek, ardından yakınları Mehmet Çubuk'u anlatacaklar ve sonunda sözü satır aralarını doldurmak üzere Mehmet Çubuk'un kendisine bırakacaktık.

Kitabın bu yönde gelişmesi hemen hemen tamamlanmıştı ki, Hoca'nın sevgiyle yadettiği eski öğrencilerinden olan Aykut Köksal'ın yazısı, Mehmet Çubuk olgusunu çok daha farklı perspektiften ele alan, Hoca'nın yaşam öyküsünü onun içinde yer aldığı kurum açısından değerlendiren bir yazıydı. Aykut Köksal, Mehmet Çubuk'un yalnızca yaptıkları ile değil, yapamadıklarıyla de öğretici bir yerde durduğunu ver her zaman duracağını söylemekteydi. Mehmet Çubuk'tan alınan ve alınacak belki de en önemli dersin altını çizen bu yazı kitabın girişine alınmalıydı ve alındı.

Mehmet Çubuk Kitabı sekiz bölümden oluşuyor. Birinci bölümde, yaşam öyküsü, ağırlıklı olarak mesleki ve akademik bilgiler içinden kronolojik olarak okunmak üzere derlendi. İkinci bölümde, mesleki ve akademik yaşamı ürettiği projeler bağlamında ve bunların akademik çalışmalara eklemlenmesi açısından ele alındı. Üçüncü bölümde Mehmet Çubuk'u yakınlarından dinliyoruz. Dördüncü bölümde ise Mehmet Çubuk anımsamaları içinden kendi yaşam yolculuğunu/yolculuklarını anlatıyor. Ve diğer bölümlerde Mehmet Çubuk'un yaptıklarına, yapabildiklerine, ürettiklerine, üretebildiklerine ilişkin ayrıntılı bilgiler yer alıyor ve en sonunda da kurmuş olduğu iki derneğin ortaklaşa düzenlediği veda buluşması konuşmaları ve uğurlama mesajları ve resimleri yer alıyor.

Bir kişinin yaşam öyküsünü o kişinin yaşam öyküsünü anlatan bir kitaba tercüme ederken kişi ile kitabı arasında bir tekabüliyet ilişkisi oluşturmaya çalıştım. Ama bu yazının başında da söylediğim gibi, kitapların da kendilerine özgü yaşam öyküleri vardır ve yaşamlarını ancak okundukça ve yeniden yazıldıkça sürdürebilirler.

Edmond Jabes, "Söz dillendirildiğinde uçar, yazıldığında yüzer," diyor. Ben de bu sözden yola çıkıp, kağıttan bir kayık yaptığımızı, onu geniş bir denize, kendi yaşamını sürdürmek üzere saldığımızı düşünmek istiyorum.
Nuran Yavuz, 24 Mayıs 2002

Yayın Tanıtımı Arşivi
Yayınevlerinin listesi aşağıdadır. Yayınlarına ulaşmak istediğiniz yayınevini listeden seçiniz.