Buyexploreryachts.com

Türkiye'de giderek yükselen bir sektör haline gelen yat tasarım ve üretimi, Türk tasarım ve üreticilerin Avrupa ülkeleri içerisinde konumlarını güçlendiriyor. Avrupa'ya olan coğrafi yakınlığı, üretim kalitesi ve el işçiliğinin diğer Avrupa ülkelerine göre daha düşük maliyette olması Türk üreticilerin avantajlarından bazıları. Buna karşın sektörde yetişmiş eleman eksikliği ve malzeme açısından dışa bağımlılık bu sektörün gelişmesine engel olan faktörler arasında.

Tekneler su üzerinde kalmak ve hareket etmek amacıyla inşa edilen araçlardır. İnsan ve yük taşınmasında kullanılan büyük tekneler gemi olarak adlandırılır. Yatlar ise gezinti amaçlı tasarlanmış gemi ve teknelerdir.

Gövde yapısıyla sınırlı ve seyir şartlarına bağlı olan bu mekânların ve insan-mekân ilişkisinin en uygun şekilde değerlendirilmesi, tasarlanması mimarlığın sınırları içine girer. Buna rağmen Türkiye'de yat tasarımı ve imalatına mimarlık mesleğinin katılımı şimdiye kadar çok sınırlı olmuştur. Bunun öncelikli sebeplerinden biri; işlevsel olarak iyi çözümlenmiş, konforlu ve estetik mekânlara tekne türlerinin hepsinde ihtiyaç duyulmamasıdır. Yük gemileri ve görev gemileri (balıkçı tekneleri, savaş gemileri, römorkörler... vs) için, gemi inşa mühendislerinin imalat projeleri mekânların kurgusu için çoğu zaman yeterli oluyor. Çünkü bu tekneler sınırlı sayıda insan barındırmakta, daha çok bir iş makinesi gibi çalışıyorlar. Tasarlanmış mekânlara ise ağırlıklı olarak, insan - eşya - mekân ilişkisinin çok daha fazla olduğu, yolcu gemilerinde ve gezinti gemilerinde yani yatlarda ihtiyaç duyulmuştur.

Türkiye'de bu sektörde faaliyet gösteren birkaç firma var ve eleman yetiştirmenin zorluklarından dolayı da bu sayının pek de hızlı artacağı söylenemez. Yat alanında ise bugün başta Tuzla olmak üzere, Gebze, Bodrum, Antalya ve Bursa'da dünya çapında üretim yapılıyor. Tuzla bölgesinin en büyük kızaklarından birine sahip, RMK Marine, 30 bin DWT ve 180 metreye kadar ticari gemiler, 80 metreye kadar süper yatlar inşa ediyor.

Tasarlanan yatlar keyif, lüks ve eğlence amaçlı olmalarıyla birlikte sahiplerine güç ve iktidar hislerini de yaşatıyor. Bazılarına göre bir deniz tutkusuyla başlayan bu hikaye zenginliğin simgesine dönüştü. Teknolojinin tasarımla bütünleştiği bu alanlarda, tasarım özellikleri ise kullanım amaçlarına ve hangi denizlerde yol alacağına göre değişebiliyor. Örneğin Boğaz gezintisi için tasarlanan bir teknede, rahat manevra kabiliyeti göz önünde bulunduruluyor, seyre izin veren geniş camlar tercih ediliyor.


Yachtforums.com

Güneşlenmek, jet ski yapmak veya partiler vermek amacıyla tasarlanan teknelerin bu ihtiyaçlara cevap verebilecek detaylara sahip olması gerekiyor. Bununla birlikte uluslararası düzeyde kabul görmüş bazı standartlar da var elbette. İç mekanda kullanılan mobilyaların köşeli hatlara sahip olmaması, yerlerin kaymasını önleyen malzemelerin kullanılması, değişikliğe gereksinim duymayan yatak, gardırop gibi eşyaların sabitlenmesi ve tekne içindeki dar alanlarda duvarların yumuşak bir malzemeyle kaplanması gibi.

Tasarım ve projelendirme süreci ise bir hayli detaylı ve uzun. 30 metre bir teknenin tasarımı ve üretimi ortalama 1-2 yıl sürebiliyor. Müşterinin verdiği brief üzerine tasarım eskizleri ortaya çıkıyor ve bu süreci takiben teknik ve üretim ekibi tasarıma işlev katarak projeyi ortaya çıkarıyor. Örneğin 70 metrelik bir teknenin sadece tasarımı 1 senede tamamlanabiliyor.

Bugün Türkiye, geleneksel ahşap yat üretiminde dünyanın üst sıralarında yer alıyor. Bunun yanında gelişmiş yeni tekniklerle büyük miktarda yat ve mega yat üretimi yapılmakta, dünyanın ünlü birçok markası üretim alanını Türkiye'ye kaydırıyor. Hızla gelişen ve önü çok açık olan bu sektörde Türkiye artık, Avrupa yat sektörünün geleceği olarak görülen ülkelerin başında geliyor. Fakat şu anda ülkemiz dünya yat imalatı sektöründe daha çok bir taşeron firma olarak yer alıyor. Projelerin büyük bir kısmı yurtdışından gelmekte veya popüler modeller taklit ediliyor. Üretim kontrolü ve teftiş aşamalarında pek çok yabancı uyruklu teknik eleman çalışıyor. Ülkemizde hızla gelişen bu sektörü tasarım, projelendirme, teknik hizmet ve kontrol alanlarında besleyecek geniş bir kadroya ihtiyaç vardır. Bu alanların büyük kısmı mimarlık, iç mimarlık, endüstri ürünleri tasarımı alanları ile örtüşüyor.

Her şeyden önce "su üzerinde hareket eden bir sevk aracı" olarak tanımlayabileceğimiz gemiyi, öncelikle suyla temas eden tekne kısmı ve bu tekne üzerinde ve içinde tasarlanan dış ve iç mekânlar olarak ayrıştırmak mümkün. Yat tasarımı terminolojisinde bu ayrım: Hull design (gövde-kabuk tasarımı), exterior styling (teknenin su üstünde kalan dış kısmının tasarımı) ve interior design (iç yerleşim tasarımı) olarak ayrılır.


Dedeal.com

Bunların her biri ayrı kişilerce tasarlanabileceği gibi hepsi bir tasarımcının elinden de çıkabilir. Bu, mimarlıktaki taşıyıcı sistem kuruluşu, mimari tasarım, iç mekan ve mobilya tasarımı şeklinde düşünülebilir. Yatlar büyüdükçe bu işbölümüne daha çok ihtiyaç duyulur. Gövde kabuk ve mühendisin ortak çalışma alanı olarak karşımıza çıkar, kabuk hesaplamaları gemi inşa mühendisliğinin alanına girer. Bu hesaplamalar yaratılan formun denizde yüzmesi, dengesi, hareketi, hızı ile ilgilidir. Bu aşamada tercihe bağlı tasarım girdileri belirlenir. Örneğin hız faktörü önemliyse daha ince uzun, derin-liği az formlar, uzun mesafeler ve ağır açık deniz şartların söz konusuysa daha derin, ağır ve dengeli biçimler tasarlanır. Tabii oluşan bu formlar beraberinde teknenin dış ve iç kısmının hacimlerini bu aşamada etkiler ve sınırlar. Dış ve iç mekânların tasarımında endüstri tasarımcıları mimarlar ve iç mimarlar devreye girer.


Sailmagazine.com

Mevcut hacimlerin en iyi şekilde değerlendirilmesi, özel formların, çok fonksiyonlu mekânların ve mobilyaların tasarlanması gereklidir. Mimarlık eğitiminden tanıdığımız boyutlar burada değişir. İnsan ergonomisinin tasarıma izin verdiği ölçülerdeki en küçük alanlarda yeni dünyalar yaratılır. Bir yat tasarımının en belirgin özelliği 90 derece açının çok ender bulunmasıdır. Çok çeşitli açılara ve eğrilere sahip olan mekânlar dikkatli bir tasarım, projelendirme ve takip süreci gerektirir. Bu tasarım ve takip süreci zorlukları yanında çok da keyifli ve heyecanlı bir süreçtir ve her aşamada tasarımcılara geniş bir çalışma alanı sağlar. Teknenin çeşitli kısımlarında seyirle ilgili bir çok fonksiyon tasarımı biçimlendirir, yönlendirir. Teknede tüm mekânların bir sarmal şeklinde birbirine bağlı olduğunu, teknenin canlı bir organizma gibi bir bütün olarak çalıştığı hiçbir zaman unutulmamalıdır.

Ulaşımda Mimarlık ve Tasarım