CABE, Gelecek için Okul Binaları projesinin gerçekleştirilmesinde
tasarım kriterlerinin belirlenmesi, danışmanlığı ve takibi
konusularında önemli rol oynuyor. Bu sene içerisinde yapılan panelde,
yeni projeler değerlendirildi. Panel öncesinde, teslim edilen projenin
arazisini gezen CABE ekibi, tasarım ekipleri ile de kısa birer
toplantı yaptı. Bu toplantının amacı, projenin görsellerini
incelemeden önce projenin özü ile ilgili doğru bilgi ve hassasiyeti
kazanmaktı. Her bir proje panelde tasarımcısı tarafından 10 dakikalık
süre içerisinde sunulduktan sonra jüri üyeleri tarafından yapılan
puanlama toplanıp ilerleyen günlerde hazırlanmış rapor ile beraber
yerel sorumlulara iletildi. Raporda revize edilmesi gereken noktalar
açıkça belirtildi.
Değerlendirme öncesi 10 ana tasarım ilkesi belirlendi. Panel
sırasında sunulan tüm projeler belirlenen 10 ana ilke bağlamında
değerlendirilip detaylı puanlama, her bir kriterin altında yer alan
alt maddelere uygunluğa göre yapılıyor.
On ana ilkeden birincisi, kimlik ve içerik olarak belirlendi. Ana
başlığın alt maddeleri olarak okulun belirli bir ahlaki ve kültürel
çizgiyi takip etmesi, okul vizyonunun tasarımda altının çizilmesi
gerektiği, okulun yerel halka çekici gelmesi gerektiği dolayısıyla
mahallesine katkıda bulunup ilişki içersinde olması gerektiği
belirtiliyor. Ayrıca mimari kimlik anlamında okulun belirli bir
karakteri olup olmadığı ve okulun görüntüsünün yerel eğitimi
güçlendirip güçlendirmediği sorgulanıyor.
İkinci ilke, arazi planlaması ve arazinin en iyi anlamda kullanılması
üzerine yoğunlaşıyor. Burada önemli olan planın arazi karakterini
zenginleştirmesi ve bir mekan duygusu uyandırması. Tasarım, arazinin
engel ve olanaklarını doğru şekilde kullanmalı. Ayrıca binaların, dış
mekanların ve tesislerin arazide iyi yerleştirilmesi, önerilen planın
olumlu iç ve dış mekanlar oluşturması ve dış sirkülasyon rotalarının
anlaşılır ve farklı kullanımları dengeliyor olması önemli.
Üçüncü ilke, dış mekanları en iyi şekilde değerlendirmek üzerine
yoğunlaşıyor. Bu anlamda, bina ile dış mekan arasındaki ilişki önemli.
Dış mekanlar ve bitki örtüsü mekan yaratma konusunda etkin olmalı ve
tasarım, arazinin topoğrafyasına, iklim ve ekolojisine uygun olmalı.
Dış mekanlar farklı ilgi alanları olan ve farklı boyutlardaki öğrenci
gruplarına hitap etmeli. Aynı zamanda, dış mekanda öğrenim için
öngörüler ve fiziksel aktivite için imkanlar da göz önünde
bulundurulmalı.
Dördüncü ilke, binanın net şemasının oluşturulması bağlamında
organizasyonla ilgili. Bu noktada, öğrenim mekanlarının okul genelinde
iyi yerleştirilmesi, dolaşım rotalarının hiyerarşisi ve dış mekanla
olan ilişkisinin optimize edilmesi üzerinde duruluyor.
Beşinci ilke, biçim, kütle ve dış görünümün birlikte çalışması üzerine
yoğunlaşıyor. Bu başlık altında, konsept, biçim ve kütle, görünüm ile
inşaat ve malzemeler önem kazanıyor. Konsept bağlamında plan, kesit ve
cepheleri birbirine bağlayan bir fikrin varlığı önemli. Kütle ve biçim
araziye uygun olmalı. Kütle, iyi oranlanmış iç ve dış mekanlar
yaratmalı. Binanın dış görünümü, konsepti yansıtıp ilham verici
olmalı. Malzemeler ise dayanıklı ve elde etmesi kolay olmalı.
Altıncı ilke, iç mekanlarda öğrenmek ve öğretmek için mükemmel
ortamlar yaratmak. Bu konuda, çeşitlilik önem kazanıyor. Dolaşım
rotaları ve sosyal alanlar öğrencilere çekici gelmeli ve bina içinde
dolaştıkça mekansal çeşitlilik gözlenmeli. Yaratılan iç mekanlar
öğrenci ve çalışamlara kendilerini değerli hissettirmeli ve motive
etmeli, öğrenim mekanları iyi oranlanmış ve hoş olmalı. Bina tam
kapasite çalışmaya uygun olmalı, farklı mekanların gerektirdiği özel
akustik gereksinimler karşılanmalı.
Yedinci ilke, çevresel kaynakların doğru kullanımı ile ilgili. Buna
göre, binanın yönelmesi (yönlenmesi) doğru yapılmalı ve her cephe
baktığı yöne gerekli tepkiyi vermeli. Havalandırma, her mevsim
konforlu öğrenimin gerçekleştireceği mekanlar sunmalı, başarılabildiği
yer ve durumlarda bina doğal şartlarda havalandırılmalı. Ana mekanlar,
yılın büyük çoğunluğunda doğal olarak aydınlanmalı ve mümkünse gün
ışığının yaratıcı biçimde kullanıldığı durumlar olmalı. Aynı zamanda
enerji kullanım stratejisi de mümkün olduğu kadar kendi enerjisini
üreten sistemlere dayandırılıp enerji kullanımı ve karbon salımı en
aza indirilmeli.
Sekizinci ilke, güvenli ve cezbedici mekanlar yaratmak. Bunun için dış
rotalar ve sınırlar net olarak tanımlanmalı. Güvenlik stratejisi
açıklık ile dengelenmeli. Tuvaletler, merdivenler ve sirkülasyon
alanları güven verecek kadar görülebilir olmalı. Ayrıca anaktar
noktalarda pasif gözetleme bulunmalı.
Dokuzuncu ilke, tasarımın gelecekteki gereksinimlere göre yeniden
uyarlanabilecek kadar esnek olmasını gerektiriyor. Tasarım, günden
güne değişen öğrenim ve öğretim gereksinimlerini karşılayabilmeli.
Bina, farklı yapısal organizasyonları ve pedagojileri barındırabilmeli
ve gelecekte genişlemeye uygun olmalı. Önerilen mobilya ve gereçlerle
çeşitli düzenlemeler yapılabilmeli.
Onuncu ve son ilke, tasarımın bütün olarak çalışması. Bütün olarak,
arazi ve program gereksinimlerine cevap vermeli, çalışmak, yemek,
öğrenmek, oynamak, öğretmek ve sosyalleşmek için uygun olmalı. Öte
yandan, bulunduğu bölgeye uyum sağlayıp katkıda bulunmalı ve binanın
mimarisi müşterinin ve toplumun da beklentilerini karşılamalı.
Başarılı Okul Tasarımı