Arkitera.com: Başkanı olduğunuz mimarlık bölümünüzü, diğer okulların mimarlık bölümlerinden ayrıştıran belirli bir eğitim politikası/görüşü var mı?

Doç. Dr. Selahattin Önür: Bir kurumun, bu kez bir eğitim kurumunun, politikasını ve görüşünü, o kurumun tarihi ve geçirdiği değişimlerin ışığında, yanlış anlamalara yol açmadan yeterli bir biçimde söze dökmek kolay değildir. Söylenebilen kadar, sözle anlatılamayanların da bulunabileceği gerçeğini göz önünde tutarak okursak eğer; ODTÜ Mimarlık Bölümü’nde mimarlık eğitimi, öğrencinin tasarım düşüncesi ve tasarım becerisini geliştirmesi, bilgiye ulaşma - bilgiyi üretme yollarını edinmesi ve insan-çevre ile insan ilişkilerindeki etik değerleri anlayıp benimsemesi üzerine kurulmuştur.

Bölüm’de eğitim, kuruluşundan beri öğretmeden çok öğrencinin öğrenme araç ve süreçleri edinip geliştirmesine ağırlık vermeyi benimsemiştir. Her ne kadar meslek diploması edinmeyi sağlasa da, salt üniversite eğitiminin mesleği uygulama yetkinliğini vermesi beklenemez. Öğrenciye öncelikli olarak, öğrenmenin yollarını edineceği, mimarlık bilgilerinin (kuramsal, teknik, estetik, etik) yaratıcı ve eleştirel/tarihsel bakışaçıları ile gelişeceği, ulusal ve uluslararası konuların incelenip tartışıldığı akademik / entellektüel bir ortam sağlanması hedeflenmiştir. Her biri ikişer ay süren yaz stajları ile de öğrencinin uygulama ile tanışması öngörülmüştür.

Bu eğitim anlayışı ile amaçlanan, toplumsal bilinç ve sorumluluk taşıyan, ilkeli, duyarlı, eleştirel, yaratıcı, özgüveni olan ve alanında yönlendirici bir mimar kimliğinin kazanılacağı bir ortamın yaratılması ve sürdürülmesidir.

Arkitera.com: Sizce mimarlık eğitimi, okulların farklı kimlikleri altında mı yapılmalı?

Doç. Dr. Selahattin Önür: Mimarlık okullarının farklı kimlikleri, kuruluş niyet ve amaçları, özgün koşulları, bu koşulları değerlendiren özgün yaklaşımlar, zaman içindeki deneyimler, evrimleri ve devrimleri ile oluşur. Bunların özgürce ifadesini bulabilmesi bir okulun kimliğini bulabilmesi demektir. Mimarlık eğitimi için söz konusu olabilecek tartışma, yapıldığı okulun kimliği değil, bu eğitimin içeriği ve niteliğidir. Okullar arasında mimarlık diploması için olmazsa olmaz olarak tanımlanabilecek gereklilikleri yerine getiren bir program ile bazı pratik süreçler için kolaylık getiren aynılıklar / benzerlikler / uyumluluklar önkoşul olmak üzere, okulların kendi özgün kimliklerini varedebilmeleri geliştirebilmeleri, gerek mimarlık eğitiminin, gerekse mimarlığın zenginleşmesi için gereklidir. Ayrıca, üniversitelerden de kendi bünyelerindeki mimarlık okullarına (bölümlerine) bu olanağı tanımaları beklenmelidir.

Arkitera.com: Okulunuzun üniversiteye hazırlanan veya yüksek lisans/doktora programlarına başvuracak öğrenci adaylarına yönelik bir tanıtımı var mı? Hangi iletişim araçlarını kullanıyorsunuz? Bu tanıtımlarda hangi özelliklerinizi öne çıkarıyorsunuz?

Doç. Dr. Selahattin Önür: ODTÜ Ankara Kampusu’nda her yıl Nisan ayı içinde orta öğretim öğrencilerine, Temmuz ayı içinde de ÖSS sınav puanlarını almış öğrencilere yönelik olarak iki tanıtım fuarı düzenlenmektedir. Bu fuarlarda Bölüm’e ayrılan yerde öğretim elemanları tarafından sorular yanıtlanarak, broşür ve afişlerle, cd/vcd’lerle, öğrenci çalışmaları maket ve portfolyoları ile, mimarlık, mimarlık eğitimi ve Bölüm hakkında bilgi verilmektedir. Ayrıca fuar süresinde Bölüm mezunu mimarlar tarafından birkaç sunuş / söyleşi yapılmaktadır. Bölüm ile ilgili vurgulamalar, genellikle Soru 1.’in yanıtı çerçevesinde olmakta, bunun dışında, mimarlık ile ilgili yanlış ve yanıltıcı bilgilenmelerin giderilmesine çalışılmaktadır. Bu fuarlardan ayrı olarak, yıl süresince önceden gün alan liselerin son sınıf öğrencilerine üniversite ve Bölüm gezdirilerek tanıtılmaktadır. Tanıtımın Bölüm’ün internet sitesi üzerinden de sağlandığı söylenebilir.

Yüksek lisans ve doktora programları için tanıtım Bölüm’ün internet sitesi ve bilgi almak isteyen öğrencilerin gelerek Bölüm Başkanlığı ve ilgili öğretim üyeleri ile doğrudan görüşmesi ile olmaktadır. Bunlar dışında özel bir etkinlikte bulunulmamaktadır. Bugünlerde ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü tarafından çıkarılmak istenen lisansüstü kataloğa Bölüm lisansüstü programlarının da girmesi için çalışma yapılmaktadır.

ODTÜ Mimarlık Bölümü ile ilgili bilgiler, üyesi olduğu Avrupa Mimarlık Eğitimi Derneği’nin (EAAE / European Association of Architectural Education) basılı olarak ve internet sitesinde yayınlanan Avrupa Mimarlık Okulları Rehberi’nde de vardır. (Arkitera tarafından Türkiye ve KKTC mimarlık okulları rehberi hazırlanması düşünülebilir mi?)

Arkitera.com: Mimarlık bölümünüz, Türkiye dışındaki mimarlık eğitimi alanındaki dönüşümleri takip ediyor mu? Bu konuda bölüm olarak çalışmalarınız nelerdir?

Doç. Dr. Selahattin Önür: ODTÜ Mimarlık Bölümü kurumsal olarak, üyeleri dolayısı ve aracılığı ile yurtdışında mimarlık eğitimi alanında gündeme gelen dönüşümleri ve gelişmeleri izlemeye kuruluşundan beri önem vermiştir. Bölüm, kuruluş modelini Amerika Birleşik Devletleri’ndeki mimarlık eğitim sistemlerinin eleştirisinden çıkan ve savaş sonrası ilerici esnek bir program ve örgütlenmeyi benimseyen Filadelfiya'daki Pensilvanya Üniversitesi’nden almıştır. Bu modeli ile de ‘70’li yıllarda gerek içerik, gerekse sosyal bakımdan gelişen değişimleri A.B.D. ve Avrupa okullarındaki sarsıntıları ve reform gereksinimlerini duymamıştır. Bu dönemdeki önemli gelişme lisansüstü ders ve araştırmalarının mimarlık dışı disiplinlerle ilgi kurma eğilimleri ve kuramsal araştırmaların yoğunlaşmasıdır. Önce yüksek lisans, daha sonra yine A.B.D. modelinde doktora programları, dolayısı ile üç evreli bir eğitim örgütlenmesi tamamlanmış ve sürmüştür.

Mimarlık Bölümü 1998 yılından beri, Türkiye’nin bütünleşmeyi düşündüğü Avrupa Birliği hükümetlerinden bazılarının başlattığı ve giderek tümünün katıldığı Avrupa Yüksek Öğretim Alanı reformunu, bu reformun mimarlık eğitimine olası etkileri dolayısı ile yakından izlemiştir. Belirtilen yılda başlayan Avrupa Mimarlık Okul Başkanları Toplantıları’na her yıl katılınmış, 2001 yılı toplantısında mimarlık eğitiminin söz konusu reforma uyum koşullarının
belirlenmesi ve onaylanması çalışmalarında bulunulmuştur. Aynı yıl, bu reform süreci, mimarlık eğitimi için olması kabul edilebilir değişiklikler ve bu değişikliklerin olumlu görünen sonuçları, Türkiye’deki mimarlık eğitimi açısından da yorumlanarak MOBBİG’e sunuldu. Üniversite ve Y.Ö.K. de bilgilendirildi. Türkiye’deki mimarlık eğitimi için olumlu olacak değişiklik, mimarlık meslek diploması veren üniversite eğitimi süresinin beş yıla çıkması, uygulama yetkisi için staj süresi getirmesi, ve eğitimin kalitesinin değerlendirilmesi ile ilgili görüşlerdi. Bu konu ancak 2004 yılında ve dolaylı bir nedenle hükümetin ve Y.Ö.K.’ün gündemine girdi; gerek mimarlık, gerekse mimarlık eğitimini temsil edenlerin oluşturduğu bir kurul ve MOBBİG toplantıları ile yapılacak değişiklikleri içeren bir yasa taslağı ile gündemde durmaktadır.

Avrupa Yüksek Öğretim Alanı’nın, dolayısı ile mimarlık eğitimi alanının öngörülen ve uygulaması da birçok ülke okullarında başlamış olan dönüşüm, aynı zamanda eğitimin alacağı şeklin ve içeriğinin belirlenmesi ve uyum çalışmalarını da gerekli kılmıştır. Bunu kalıcı gündem olarak içeren Avrupa Mimarlık Okul Başkanları Toplantıları hazırlık grup çalışmalarında bulunulmuştur. Mimarlık eğitiminin belli ders gruplarını içeren konu alanları birer tematik ağ olarak tanımlanarak okulların ilgili öğretim elemanlarının katıldığı çalıştay ve forumlar düzenlenmektedir. Bu bilimsel alışverişi ortamlarına Bölüm öğretim elemanlarımız katılmaktadır. Gerek bu çalışma ortamları, gerekse başlatılmış olan reformun bir parçası olan kurumlararası öğrenci ve öğretim elemanı dolaşımı ve farklı okullardan öğrencilerin katıldığı kısa süreli yoğun programlar dönüşümlerin izlenmesinin Bölüm’de yaygınlaşması olanağını vermektedir.

Arkitera.com: Mimarlık bölümü olarak, lisans ya da yüksek lisans/doktora gibi daha fazla ağırlık verdiğiniz bir program var mı? Varsa, neden böyle bir tercihe yöneldiniz?

Doç. Dr. Selahattin Önür: Bölüm’ün lisans ve lisansüstü programlarından herhangibirine daha fazla ağırlık verme gibi bir seçimimiz bulunmamaktadır. Açmış olduğumuz her programın kendi gerektirdiklerini en iyi şekilde yerine getirebilme, bunu yaparken de diğerlerinin olumsuz etkilenmemesini sağlama gereği bulunmaktadır. Bölümün görüşünün ilk bakışta Üniversite’nin on yılı aşkın bir süredir lisansüstü eğitime ağırlık verme ve hatta lisans öğrenci sayısını aşağıya çekme politikası ile çeliştiği söylenebilir; ancak bu Üniversite’nin lisansüstündeki toplam gelişmenin istenen seviyede olmaması nedeni ile benimsediği bir yaklaşım olmuştur. Bunun yanısıra, toplam öğrenci sayı ve oranları bakımından değişik bölümler arasında farklılıklar bulunmaktadır.

Türkiye’de mimarlık için öncelikli olarak lisans eğitimi güçlü okulların açılmasına, güçlü olanların en az eski güçleri ile devamına, güçsüz olanların da güçlendirilmesine gereksinim bulunmaktadır.

Web: http://archweb.metu.edu.tr/