Bıraksaydınız da 60'ıncı hükümeti de görseydi! Yapımına 19'uncu yüzyılın sonlarında başlanan İnebolu Limanı'nın inşaatı, bugüne kadar üç Osmanlı padişahı ve 59 Cumhuriyet hükümeti gördükten sonra yıl sonunda bitirilecek...
Dönemin Kastamonu Valisi Sırrı Paşa, İnebolu'ya liman yapılması için 1882 yılında Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamit'ten talepte bulundu. 2. Abdülhamit, Sırrı Paşa'nın bu isteğini olumlu karşılayarak, aynı yıl ödenek gönderdi. Ancak 1882'de yapımına başlanan ve üç Osmanlı padişahı ve 58 Cumhuriyet hükümeti eskiten limanın yapım çalışmaları yılan hikâyesine döndü.
Limanın hikâyesi, Sırrı Paşa'nın 2. Abdülhamit'e bir mektup yazarak yoğun deniz ticareti olan İnebolu'da bir limana ihtiyaç duyulduğunu iletmesiyle başladı. Padişah da bu liman için ilk ödeneği çıkardı. Liman için gerekli malzemelerin tümü İstanbul'dan gönderildi. Bu malzemelerle limanın temelini atan Sırrı Paşa'nın kısa bir süre sonra tayini çıktı. Sırrı Paşa görevden ayrılırken halefi Abdurrahman Paşa'ya, "Size yetim bir evlat bırakıyorum. En büyük ricam ikmaline inayetinizdir" diyerek inşaatın tamamlanmasını istedi.
Abdurrahman Paşa da limanın tamamlanması için büyük çaba sarf etti. Fakat İstanbul'dan gönderilen malzemelerin yetersiz ve kalitesiz olduğu ortaya çıktı. Kastamonu ve Çankırı ticareti için çok önemli olan limanın inşaatının devam etmesi için Sultan Mehmet Reşad döneminde İnebolu halkı 1911'de bir miting düzenledi.
Bunun etkisiyle sağlanan ödeneklerle çalışmalar yeniden başladı. Ancak liman için gönderilen 10 bin lira ödenek yetmedi.
1912'de limanın bitirilmesi için Fransızlarla anlaşma yapıldı. Ama önce Balkan Savaşı, arkasından da 1. Dünya Savaşı başladı. Savaş yıllarında projeyle Macarlar da ilgilendi ama yine sonuç çıkmadı. Limanın yapımı uzun süre durdu. Son Osmanlı padişahı Sultan Mehmet Vahdettin ise liman inşaatına hiç yardımda bulunmadı.
Savaş yıllarının cephaneliği
Milli Mücadele yıllarında işgal altındaki İstanbul'dan gizlice kaçırılan ve Rusya'dan gönderilen silah ve cephaneler, gemilerle en güvenli yer olan İnebolu Limanı'na götürüldü. Atatürk'ün, "Gözüm Sakarya'da kulağım İnebolu'da" sözüyle büyük önem verdiği bu sevkıyat üç yıl sürdü.
Milli Mücadele yıllarında denizyoluyla İstanbul ve Rusya'dan gelen binlerce ton silah ve cephane İnebolu Limanı'ndan çıkarılarak Anadolu'ya atların, öküzlerin, mandaların çektiği arabalarla cepheye taşındı. Ancak silah yüklü gemilerin boşaltılması sırasında azgın dalgalar yüzünden büyük sıkıntılar yaşandı. Zaferle biten Milli Mücadele'nin kazanılmasında silah ve cephanenin Anadolu'ya giriş kapısı olan İnebolu Limanı önemli rol oynadı.
Cumhuriyet'in ilk yıllarında da limanın bitirilmesi için gayret gösterildi. Ancak hâlâ bitirilemeyen İnebolu Limanı'nın mendireği 1926'da Karadeniz'in azgın dalgalarına yenilerek yıkıldı. 1927'de liman inşaatı için 100 bin lira ödenek ayrıldı. Bu kez de müteahhit işe başlamadı. Liman inşaatı 1928'de 104 bin lira keşif bedeli üzerinden ihaleye çıkarıldı. 1929'da bütçeye 500 bin lira ödenek konulup, yılda 100 bin lira harcanması şart koşuldu. Buna rağmen çalışmalar istenilen gibi gitmedi.
İnönü'nün emri de yetmedi
1938'de Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, İnebolu Limanı'yla ilgilenilmesi için gereken emirleri verdi, ancak yerine getirilmedi. Uzun bir aradan sonra 1945'te İnebolu Limanı tekrar hatırlandı. O yıl 750 bin lira, 1946'da ise 3 milyon lira ödenek ayrıldı. İnebolulular bu karara çok sevinerek Şükrü Saracoğlu hükümetine minnet telgrafları çekti. Liman 18 Nisan 1946'da Arı Şirketi'ne ihale edildi. Ancak şirket, Bayındırlık Bakanlığı'yla yaşadığı sorunlar üzerine işi tasfiye etti. İneboluluların ardı arkası kesilmeyen şikâyetleri Cumhurbaşkanı İnönü'yü rahatsız etti. İnönü, 1949'da İnebolu'ya geldi ve gecikmeler dolayısıyla yetkilileri uyardı. Ancak İnönü'nün bu uyarıları da bir fayda vermedi.
Menderes dönemi
Adnan Menderes'in başbakan olmasıyla birlikte liman için 1953'te 8 milyon lira ödenek ayrıldı. Bu sayede liman inşaatında önemli ilerleme sağlandı. 1946'dan 1975'e kadar 590 metre ana mendirek, 300 metre tali mendirek, 90 metre rıhtım, 100 metre balıkçı rıhtımı yapıldı. 1975'te 37 milyon 733 bin lira keşif bedelle ana mendirek 920 metreye çıkarıldı, iki balıkçı rıhtımı yapıldı. 1980 fiyatlarıyla 30 milyon lira keşif bedeliyle ana mendirek duvarı ve fener kulesi inşa edildi. 1985'te ise 109 milyon lira keşif bedeliyle çekek yeri yapımıyla balıkçı barınağı ve saha betonlaması gerçekleştirildi.
Bu arada liman, Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Turgut Özal, Mesut Yılmaz, Necmettin Erbakan ve Tansu Çiller hükümetlerini de gördü ancak bitmedi. 1993'te 17 milyar lira keşif bedelli liman kapasite artırımı inşaatı başladı. Sonraki yıllarda İnebolu Limanı'nın genişletilmesi için yeni proje hazırlandı.
Yeni proje yapıldı
Bazı müteahhitlerin işi yarım bırakıp kaçtığı İnebolu Limanı'nın genişletilmesi için 1997'de yeni proje gerçekleştirildi. 920 metrelik ana mendireğin 320 metre daha uzatılmasını ve bir rıhtım yapılmasını kapsayan projenin değeri 1997 birim fiyatlarıyla 3.5 trilyon lira olarak belirlendi. 1997'den bu yana da bu projenin çalışmaları bir inşaat firmasınca sürdürülüyor.
İnşaatın aradan geçen uzun yıllara rağmen bitirilememesi üzerine liman sorununa Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım el koydu. Ulaştırma Bakanlığı, 2006 sonunda bitirileceği açıklanan İnebolu Limanı için bu yıl 4 milyon YTL ödenek gönderdi.
Liman inşaatının son müteahhidi olan firmanın yönetim kurulu başkanı Engin Musaoğlu, "Dokuz yıldır liman inşaatındayız. Bu yıl gönderilen ödenekle inşaatı yıl sonuna kadar bitirebilmek için yoğun şekilde çalışıyoruz. Türkiye'de inşaatı süren tek liman İnebolu. Diğer limanlardaki inşaatların hepsi bitti. Yapımına 124 yıl önce başlanmasına rağmen en sona bırakılan İnebolu Limanı da bir aksilik olmazsa yıl sonuna tamamlanacak" dedi. Belediye Başkanı İdris Güleç de sonuçtan umutlu:
"59'uncu hükümet tarafından bitirilecek, 60'ıncı hükümete kalmayacak."