Kaldırıma bitişik seyyar büfenin üstündeki yeşil şemsiyenin çemberinde "Sabrett" yazıyor. Öğle molasındaki ofis işçileri sosisli sandviç kuyruğunda. Büfenin doğal gaz ısıtmalı tenceresinden yayılan buharlar Cartier’nin dış vitrinlerine yapışıyor. Yanı başında, yol kenarına tezgah açmış iki Nijeryalı, Chanel güneş gözlüğü ve omuz askılı Dior çantaları satıyorlar, 15 dolardan 40 dolara. Ürünler taklit, markalar sahte ama tezgahı kuşatmaya alan turist görünümlü bir grup kadın, satın aldıklarının sahte olduğunun farkında. Seyyar büfeci ile Afrikalı tezgahçıların ise keyifleri yerinde. Personel maaşı, dükkan kirası, gelir vergisi ödedikleri yok, yeşil dolarlar alıcı-satıcı arasında süratle el değiştiriyor. Adres, Fifth Avenue.
New York’un dünyaca ünlü bu caddesinde yan yana iş yapan mağazalarda ise durum farklı. Güneş altında parıldayan Trump Tower gökdeleni içindeki dükkanlar, Mikimoto, Harry Winston ve Tiffany gibi takı mağazaları, Prada, Louis Vuitton, Gucci modaevlerinde alışveriş yapmak her babayiğidin harcı değil. Fiyatlar el yakıyor buralarda. Niye bu kadar pahalı derseniz, ilk yanıt ürünlerin gerçek "marka" oluşu, ikincisi astronomik boyutlara erişen mağaza kiraları.
Emlak şirketi Cushman and Wakefield’in (CW) son yaptığı araştırmada Fifth Avenue’de 52’nci ve 59’uncu sokaklar arasında dükkan kiralarının ABD ölçüsüyle bir feet karesinin (929 santimetrekare) 1350 dolara (2 bin YTL) yükseldiği ortaya çıktı. Örneğin Prada’da yanyana iki ayağınızı bastığınız yerin kira değeri bir işçinin asgari maaşı. Aklıma Los Angeles’ta Rodeo Drive, West Palm Beach’te Worth Avenue, Paris, Hong Kong ve Tokyo gibi şehirlerde lüks mağazaların toplandığı caddeler geliyor.
CW’nin 47 ülkede 233 merkezde yaptığı araştırmada karşımıza uluslararası caddeler yarışı çıkıyor. CW’nin bir yetkilisi, "Yerkürede şimdi en pahalı cadde New York’un Fifth Avenue’sü. Hong Kong’un Causeway Bay’i 1.130 dolar kira ile ikinci sırada. Fransa’nın başkenti Paris’in Champs Elysees Caddesi 805 dolar, Londra’nın New Bond Street’i 673 dolar, Tokyo’da Ginza Caddesi 652 dolarla en üstteki ilk beşi oluşturuyor" diyor.
Belediye başkanlarının "Dünya Başkenti" ilan ettikleri New York’un çeşitli alanlardaki gibi yüksek kiralarda da zirveye çıkması tesadüfi bir olay değil. Emlakçılık hayli hareketli bir sektör New York’ta. Zengin kesimde üst düzeyde işadamları, banker, finansçı ve sanayiciler borsanın yanı sıra binalara yatırım yaparken, apartman ve daire satın alarak eş ve çocuklarına hediye veriyorlar. Emlak alımına gösterilen ilgi fiyat yükselmesine sebep oluyor.
İnsan hakları savunucusu finansör ve yatırımcı George Soros geçen hafta eski eşi Susan Weber Soros’u, ona Fifth Avenue üstünde bir dubleks daire hediye ederek sevindirdi. Türkiye’de de yatırımları bulunan Macar asıllı Soros, 16 odalı daireye 24 milyon dolar (35 milyon YTL) ödedi. Susan, 20 yıl evli kaldığı Soros’un tavsiyesi üzerine geçen haziranda Fifth Avenue’nin batısında beş yatak odalı bir daireyi 25 milyon dolara satın alarak emlak piyasasında dikkatleri üstüne çekmişti.
Ama şehir New York, konu rakam olduğunda şaşkınlığa düşmemeyi öğrendim bunca yılda. Yüksek sosyete davetlerinde pek görülmeyen milyarder yatırım bankacısı J. Christopher Flowers geçen ay ortasında Manhattan’ın göbeğinde "Harkness House" adıyla bilinen bir evi 53 milyon dolar (77.5 milyon YTL) ödeyerek satın aldı. Tek bir eve ödenen bu meblağ New York emlak tarihinde rekor olarak kayıtlara geçti. Tek ailenin yaşayacağı üç katlı, 1.858 metrekarelik Harkness House gösteriş yoksunu bir ev. 110 yıl önce inşa edilmiş. Rejisör-aktör Woody Allen’in filmlerine maddi destek sağlayan prodüktör Jean Doumanian ile iş ortağı banker Jacqui Safra’nın 1987’de 6.9 milyon dolara satın aldıkları evin uzun yıllardır boş olduğu bildiriliyor.
Emlak piyasasının gözde meskenleri yalnızca varlıklı kesimin yaşadığı semtlerde görkemli gökdelenler, futbol sahasından büyük tripleks daireler değil. Devler arasında cüce yapılara da çanta dolusu para ödeyecek meraklılar var.
Greenwich Village’da 1873’te inşa edilen minik bir ev de önümüzdeki günlerde satışa çıkarılacak. Hollanda mimarisinde üçgen çatılı ev muhtemelen New York’un en küçük evi. Üç katlı ev, gardırop büyüklüğünde. Eni iki metre yetmiş santim. 1900’lü yıllarda Pulitzer ödüllü şair Edna St. Vincent Millay, antropolog Margaret Mead, aktör John Barrymore, karikatür sanatçısı William Steig gibi ünlüler kiracı olarak yaşamış. Açık artırmayla çıkarılacağı satışta minik evin milyon dolar üstünde para ödenerek sahip değiştireceğine kesin gözüyle bakılıyor.