“O kentte Tanrı’yla insan, doğayla sanat, insan gözünün yeryüzünde görebileceği en büyüleyici görünümü hep birlikte yaratmışlardır…”
İstanbul’da Yaşam Kültürü Sempozyumu, İKSV Yönetim Kurulu Başkanı Şakir Eczacıbaşı’nın, “Lamartine’in bu sözü İstanbul için hala geçerli midir?” sorusu ile başladı. Üç gün süren sempozyumun açış konuşmasında Eczacıbaşı, geçmişin İstanbul’u ile bugünün İstanbul’unu iyi ve kötü taraflarını,”Bu kentte doğup büyüyenler, eski İstanbul’un özlemini duyarlar, nostaljisi ile yaşarlar” sözleriyle bağlayarak aktardı. “Doğal güzellikleri bir yana yüzyıl öncesinin İstanbul’u ile bugünün İstanbul’unun, huzur, keyif, mutluluk verdiği tarafları ile sıkıcı, bunaltıcı, bıktırıcı tarafları”nın farklılığına dikkat çekti. “Gizemli sokakların yerini asfalt caddelerde dolaşan üç milyon araç” aldı derken diğer yandan GSMH’nin %23’ünü üreten İstanbul’da her beş kişiden birinin arabasının bulunduğunu belirtti. Ondokuzuncu yüzyılın sonlarında, “Çamurlu sokaklarındaki çöp yığınları, iki büklüm hamalları, kağnı arabaları, tahtaları sarkmış yıkıldı yıkılacak evlerinin…” yerinde bugün, ”görkemli konutlarda, gökdelenlerde yaşamını sürdüren zenginlerin daha zenginleştiği, öte yanda eğreti kaçak yapılarda, gecekondularda barınan yoksulların daha yoksullaştığı,” bir İstanbul çizdi. “İstanbul’daki yaşamın gerçekleri üzerine pek az şey bilmemiz, günlük uğraşılarımızdan ötürü evimizin, iş yerimizin, alışveriş yaptığımız merkezlerin bulunduğu yörelerin dışına pek çıkamamamızdan ileri geliyor. Kaçımız son yıllarda Sinan’ın önde gelen yapıtlarından Mihrimah Camisi’ne, dünyanın en önemli müzelerinden Arkeoloji Müzesi’ne, Bakırcılar Çarşısı’na, Rami’ye, Kocamustafapaşa’ya, hatta Çamlıca’ya gitmiştir?” sorusu ile kent yaşamına yaptığı vurgu sempozyum boyunca çeşitli oturumlarda yanıtlandı.
"Çevreye Zarar Vermeyen Yüksek Kaliteli Üretim..."
İstanbullular’ın yoğun ilgi gösterdiği sempozyumun açılışında konuşan İstanbul Sanayi Odası Başkanı Tanıl Küçük ise üretim açısından değerlendirdiği İstanbul’u anlatırken, tarihi mirası ve ekonomik yapısıyla küresel bir merkez olduğunu, Türkiye sanayinin yüzde 38’inin İstanbul’da olduğunu belirterek, “İstanbul’un sanayi pozisyonundan vazgeçmesi düşünülemez. İstanbul’da sanayi olmalıdır, olacaktır. Ancak çevreye zarar vermeyen yüksek kaliteli üretim olmalıdır. İstanbul’da çok kıymetli bir üretim kültürü yeşermiştir ve bize göre bu çok önemlidir” dedi. Tanıl Küçük’ün dile getirdiği sorun ise Türkiye’nin tarım politikaları ve işgücü istihdamına dayanıyor. Tarımsal üretimin geliştirilmemesi halinde, yüzde 35’lik vasıfsız işgücünün 1950’lerde olduğu gibi göç etmesini İstanbul’un kaldırıp kaldıramayacağı sorusunu “Şüphesiz bu insan kalitesi İstanbul’un yaşam kültürüne zamanla yansıyacaktır,” diyerek tamamladı.
“İstanbul Parlayan Bir Yıldız ve Yatırımcıların Gözdesi”
“Bir kentin yaşam kalitesi o kentteki kişilerin davranış kültürüyle ilgilidir. Kentlilik sosyolojik bir evredir. Bilim adamlarının ifadesiyle insan gelişirken yüzde 80 çevresinde etkilenir. Bu nedenle İstanbul’da daha kaliteli bir yaşam kültürü oluşturmak için mutlaka birbirimizi anlamaya çalışmalı ve birbirimize katkıda bulunmalıyız. Bununla ilgili bir eğitim süreci gerektiği ve medyamıza bu konuda çok büyük bir rol düştüğü de kesindir.” diyen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş sempozyumun açılışının son konuşmacısıydı. “4.500 yıllık yerleşim sürecinde tarihin çeyiz sandığı,” olarak tanımladığı İstanbul’da çarpık yapılaşmanın nedenini son 50 yılda yaşanan plansız sanayileşme ve 12 milyon göçe dayandıran Kadir Topbaş’a göre İstanbul, eski ve yeni kent olgusunu ortaya koyabilmiş olsaydı yaşanan sorunlar ortaya çıkmayacak, çarpık yapılaşma olmayacak ve Haliç başta olmak üzere denizler kirlenmeyecekti. İstanbul’a yılda 300-350.000 insan ve 200.000 aracın katıldığına dikkat çekerek buna New York ve Paris’in dayanamayacağını söyleyen Topbaş, bu durum karşısında şehri ziyaret eden belediye başkanlarının hayret ettiğini de sözlerine ekledi.
“İstanbul şu anda parlayan bir yıldız ve yatırımcıların gözdesi” diyen Kadir Topbaş, İMP’ye dikkat çekti. 14 ayrı departmanda yapılan planlama çalışmalarıyla çok öteleri görebilen bir uzun perspektifli planlama yaptıklarını belirterek İstanbul’un ulaşım sorununun çözülmesi, deprem riskinin giderilmesi, kültür sanat alanlarını oluşturulması için bunun çok önemli olduğunu ifade etti ve “İMP’de İstanbul’u çevreye duyarlı sanayiyi dışlamayan bir kültür, sanat, turizm, kongreler ve fuarlar şehri olarak planlıyoruz,” dedi. Katılımcılardan gelen, “insan trafikte düşünemez oluyor?” şeklindeki soruyu yanıtlarken, “Ulaşım da kent kültürünü büyük ölçüde etkileyen bir konudur,” diyerek, yatırımlardan ulaşıma ayrılan 12 milyon Dolar’lık paya ve bitirilen ulaşım yatırımlarına harcanan 1,1 katrilyona dikkat çekti. Şehrin sorunlarının çözümünde çok ciddi bir yenileme ve restorasyon süreci de başlattıklarını ve kültür ve sanatı geliştirmek için geçen ay 3 tiyatro sahnesi açtıklarını da sözlerine ekleyen Kadir Topbaş, İstanbul’daki yaşam kültürünün geleceğe aktarılması ve dünyaya yansıtılması için de “şehrimizdeki 19 üniversitemizin İstanbul ile ilgili yüksek lisans ve doktora tezlerine maddi destek ve malzeme desteği veriyoruz.” diyerek konuşmasını tamamladı.
İzlemek isteyen herkese açık ve ücretsiz olarak gerçekleşen İstanbul'da Yaşam Kültürü Sempozyumu, 2010 yılında Avrupa Kültür Başkenti ünvanını alacak olan İstanbul'un, bir yandan aldığı göçlerin, öte yandan küreselleşmenin ve Avrupa Birliği'ne uyum sürecinin etkileri altında sürekli değişen yaşam kültürü tartışıldı.
"Kent ve Yaşam", "Göç ve Kültür", "Dil, Eğitim ve Gençlik", "Medya", "Sanat Etkinlikleri", "Müzik", "Mutfak Kültürü", "Tarihsel Miras ve Müzecilik" ve "Finans Dünyasının Yaşam Kültürüne Etkileri" başlıklı oturumlara yer veren sempozyum Prof.Dr. Ruşen Keleş, Y.Mimar Oktay Ekinci, Prof.Dr. Ayşe Öncü, Emre Aköz, Yusuf Çotuksöken, Necdet Sakaoğlu, Prof.Dr. Özcan Köknel, Altan Öymen, Ferhat Boratav, Genco Erkal, Atilla Dorsay, Prof. Hüsamettin Koçan, Aydın Büke, Prof.Dr. Cem Behar, Süleyman Şenel, Naim Dilmener, Ahmet Örs, Prof.Dr. Artun Ünsal, Prof.Dr. Ufuk Esin, Dr. Haluk Dursun, Dr. Serhan Ada, Prof.Dr. Kenan Mortan ve Dr. Rüşdü Saraçoğlu'nun konuşmaları, hem İstanbul hem de kent yaşamının anlaşılmasında önemli açılımlar sundu.