13 Ekim 2006 Cuma günü, Ankara'nın başkent oluşunun yıldönümünde törenle açılan Esenboğa Havalimanı Projesi'nin mimarlarından açılışta veya basında bahsedilmemesi üzerine bilindiği gibi TSMD (Türk Serbest Mimarlar Derneği) Radikal gazetesine bir ilan vermişti. Bu ilan Arkitera Forum’da da yer bulmuş ve tartışılmıştı.

TSMD Başkanı Murat Artu ile gerçekleştirdiğimiz söyleşinin ardından konuyu olayın esas tarafları olan projenin mimarları açısından ele aldık ve Ercan Çoban ile bir söyleşi gerçekleştirdik.

Proje Hakkında
250 milyon Euro'luk maliyetle hazırlanan Esenboğa Havalimanı'nın projesi, 1998 yılında Devlet Hava Meydanları İşletmesi tarafından açılan yarışmada birinci olan; Ercan Çoban, Ahmet Yertutan, Suzan Esirgen ve Süleyman Bayrak tarafından hazırlandı.



Zeynep Güney: Projenizden ve gelişme sürecinden bahsedebilir misiniz?
Ercan Çoban: Avan proje sürecinden, inşaatın başlayıp tamamlandığı tarihe kadar yapıma paralel olarak 24 aylık süreç içerisinde şantiye ortamında en ince uygulama detaylarına kadar, büyük bir keyif, zevk ve uyum içerisinde çalışarak tasarladığımız eserimizin, projesinden ve gelişme sürecinin tamamından burada bahsetmeye kalkarsak kocaman bir kitap olur...

Söz konusu yapı projeleri 1998 yılında DHMİ genel müdürlüğü tarafından açılan ulusal mimari proje yarışması (yapı projesi elde etme sistemleri içerisinde en sağlıklı yöntem olduğuna inandığım) sonucunda jüri üyelerinin tamamının olumlu oyları ile 1. ÖDÜL’e layık görülmüştür.

Yarışma sonrasındaki süreçte jüri raporları ve DHMİ genel müdürlüğü yetkililerinin işletmeye yönelik bazı görüşleri doğrultusunda; tüm mimari konu avan projeler, sistem detayları, malzeme kararları ve şartnameler, mühendislik disiplinlerine ait raporlar (uygulama projeleri ihale sonrasında müellif grubu olarak tarafımızdan yapılmak koşulu ile) yap işlet devret modeli ihaleye ışık tutacak tarzda yoğun ve detaylı bir çalışma süreci geçirerek tarafımızdan hazırlanmış ancak, o dönemde ülkedeki siyasi ve ekonomik istikrarsızlıklar nedeni ile 2004 yılı başlarına kadar bir uyku dönemi geçirmiştir.

Malum olduğu üzere 2004 yılı başlarında DHMİ genel müdürlüğü tarafından açılan ihaleyi TAV grubu kazanmış ve ülkemizde bu kapasitede bir yapıyı, 24 ay gibi kısa bir sürede organizasyon yetenekleri, pozitif enerjileri, tasarımcı ve uygulamacı olarak biz müellif mimarlar grubunun ve emeği geçen tüm diğer çalışanlarında katkılarıyla büyük bir uyum içerisinde çalışarak başarıyla tamamlamışlardır. Kendilerini bu açıdan da kutluyor ve teşekkür ediyoruz. Özellikle teknik grupla hızlı, zevkli, fırtına gibi bir 24 ay geçirdik. Çıkan sonuç hepimizin katkılarıyla oluştu, herkesin ellerine sağlık…

ZG: Esenboğa Havalimanı’nın açılışında ve medyada projenin mimarlarının isimlerinin yer almamasını nasıl karşılıyorsunuz? Günümüzde yeni inşa edilen konut projelerinde bile, mimarların ismi üzerinden reklam yapıldığına şahit oluyoruz. Esenboğa Havalimanı Projesi’nin tanıtımında ve açılışında mimarların isminin anılmaması bir tezat oluşturmuyor mu?
EÇ: Tabi ki üzülerek karşılıyoruz… Örneğin; süreç içerisinde medyada “insanlar yakın gelecekte Ankara’ya Anıtkabir’den sonra Esenboğa hava terminalini görmek için gidecekler” denilerek (24 eylül 2006 tarihli Hürriyet gazetesi pazar eki), projeye ve yapıya ilişkin övgü dolu sözlere yer verirken, turistik bölgelerde açılan beachlerin tasarımcısı meslektaşlarımız kadar bile anılmamak bizleri hayretler içerisinde bırakmıştır.

Ancak ülkemizin başkentinde geleceğe miras olarak yıllarca kullanılacak olan bu yapı, her ne olursa olsun, olaylar nasıl gelişirse gelişsin biz mimarlar grubunun (Ercan Çoban, Süleyman Bayrak, Suzan Esirgen, Ahmet Yertutan) ESER’i olarak kalacak ve anılacaktır. Bunu sanattan anlayan herkes böyle değerlendirecek olup hiç kimse bu gerçeği de yok edemez.

Biz proje müellifleri olarak eserlerimize hiçbir zaman politik ve de ticari bir gözle bakmadık, bu nedenledir ki reklam konusu her zaman kapsama alanımız dışında kaldı. Ancak eserleri adına beğenilmek ve takdir edilmek de tüm sanatçılar için geçerlidir. Bu durumda yıllarımızın nosyonu ve tecrübesi karşılığında tasarlanan ve de hiçbir zaman yadsımadığımız TAV grubunun üstün becerisiyle tamamlanan bu yapının açılışında isimlerimizin anılması tabi ki bizleri de son derece mutlu ve onore ederdi.

ZG: Daha önce de buna benzer bir durum yaşanmış mıydı? Mimarların isimlerinden hiçbir yerde bahsedilmemesi sizce tasarlanmış bir şey mi, yoksa spontane olarak gelişmiş olabilir mi?
EÇ: Ülkemizde mimarlık sanatı ve mesleği buna benzer olaylarla çok sık karşılaşmaktadır. Tabi ki son derece, yanlış ve üzücüdür. Sanata ve emeğe saygının karşılığı sadece madde değildir. Bir tek “ellerine sağlık ” deyimi bu yolculuğun yorgunluğunu alır, götürürdü.

Bu yapının proje müellifleri olarak isimlerimizden süreç içerisinde hiçbir yerde bahsedilmemesi gibi bir durumda söz konusu değildir. Nadirde olsa medyada proje müellifleri olarak isimlerimiz dercedilmiştir. Açılış töreninde ise sadece TAV CEO’su Sn. Sani Şener tarafından “ESSA grubuna da teşekkür ederiz” denilmiştir. İsimlerimizin açılış töreninde başka hiçbir şekilde anılmamasının önceden tasarlanmış olduğunu da sanmıyor, bu durumun spontane olarak geliştiğini umut etmek istiyoruz.

ZG: Size Radikal gazetesinde verilen ilandan sonra iyi ya da kötü bir tepki geldi mi veya bir açıklama yapıldı mı?
EÇ: Bu konuda TSMD (Türk Serbest Mimarlar Derneği) yönetim kuruluna mimarlık sanatına, mesleğine, üyelerine ve meslektaşlarına karşı göstermiş olduğu duyarlılığa teşekkür ederiz.

Meslektaş ve dostlarımızdan güzellikler ve övgü dolu duygularını dile getiren telefon ve mesajlar aldık, mutlu olduk.