Metro ve Marmaray için yapılan kazı çalışmalarında kentin 2 bin 500 yıllık geçmişi gün ışığına çıktı.
İstanbul'un ulaşım sorununa çözüm götürmek için başlatılan raylı sistem çalışmaları, kentin 2 bin 500 yıllık geçmişine ışık tutan arkeolojik kalıntıları ortaya çıkardı. En son; Taksim-Yenikapı metro inşaatının Şişhane ayağındaki çalışmaların durmasına yol açan duvar kalıntısının, Cenevizlilere ait surların günümüze ulaşan tek kalıntısı olduğu belirlendi. Marmaray Projesi kapsamında istasyon yapmak için süren kazılarda da Yenikapı'da tamamen yok olduğu sanılan Konstantin Surları, 8 adet tekne, Üsküdar'da ise 'apsidal' denilen yarım daire şeklinde bir dini yapının temel kalıntıları bulundu.
İstanbul gibi yerleşimin yoğun olduğu kentlerde arkeolojik kazı yapmak neredeyse imkânsız. İstanbul'un tarihi geçmişi de göz önüne alındığında, metro ve Marmaray çalışmaları kapsamında yapılan kazılar büyük önem taşıyor. Önceden planlanmadan yapılan ve "kurtarma kazısı" olarak tanımlanan bu çalışmalar arkeologlar, tarihçiler, müze uzmanları tarafından bulunmaz birer fırsat olarak niteleniyor. Son olarak Şişhane'de metro kazısı sırasında Cenevizlilerin 700 yıl önce yaptırdığı surlarının son bölümünün bulunması, altyapı çalışmalarının bilim insanları tarafından neden şans olarak nitelendiğini ortaya koyuyor.
Onlarca eser ortaya çıkarıldı
Bugüne dek kazılar sırasında ortaya çıkarılan arkelojik bulgular şöyle:
Şişhane'den Tophane'ye kadar Galata bölgesini çevreleyen Ceneviz Surları 2.8 kilometre uzunluğunda. Surların en eski kapısı olan Yanıkkapı'nın üzerinde, Cenovalı Amiral Andre Dorya 'nın da üyesi olduğu Dorya ailesinin Aziz George haçlı arması bulunuyor. Armanın ortasında Cenova'nın kurucu meleği Aziz George'un haçı, iki yanında De Meruda ve Dorya ailelerinin armaları yer alıyor. Yanıkkapı, 1864 yılında büyük kısmı çalışmaları sırasında yıkılan Galata'nın surlarından geriye kalan az sayıdaki yerden biri olması nedeniyle de önem taşıyor.
Güzergâh değiştirildi
Marmaray Projesi için İstanbul'un 3 ayrı noktasında yürütülen arkeolojik kazılarda en çok tarihi kalıntıya rastlanan bölge Yenikapı oldu. Kazılarda tümüyle yok olduğu sanılan Konstantin Surları bulundu. 4 numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun, surların korunmasına karar v ermesi üzerine Marmaray'ın güzergâhında değişiklik yapıldı. Kazılar sırasında önce doğu-batı yönünde 4.5 metre genişliğinde düzgün taşlarla örülmüş bir duvara rastlandı. Uzunluğunun 51 metre kadar olduğu tahmin edilen surların en önemli kapısı da 1500'lerin başında yıkıldığı söylenen Hisar Kapısı. Konstantin Surları'nın içinde deniz tarafına açılan ve suru kesen 2 metre genişlikte 'S' şeklinde gizli bir yol bulundu. Yolun içinde bulunan yağ kandilleri, burasının aydınlatılarak geçilen bir yol olduğunu gösteriyor. Yolun üzerine inşa edilmiş 11. yüzyıldan kalma bir atık su kanalı var. Kanal sonradan bu gizli yolun içine verilmiş.
Tsunami ile yok olduğu tahmin edilen Eleutherion Limanı da Yenikapı'daki ortaya çıkarıldı. 4. yüzyıldan itibaren kullanıldığı düşünülen liman, ahşap kazıklar üzerine oturtulmuş. Limanın güneyinde bulunan mendireğin üzerinde de 18. yüzyılda bölge doldurulana kadar varolduğu bilinen Papaz Kulesi bulunuyor.
Tarihi sarnıç sökülecek
Üsküdar'daki çalışmalar sırasında da yarım daire şeklinde dini bir yapıya rastlandı. Apsidal denilen yarım daire şeklinde bir dini yapının temel kalıntıları kara bölgesinde bulundu. Kalıntıların Bizans dönemine ait şapel, kilise veya şehitlik olabileceği tahmin ediliyor. Kadıköy Ayrılık Çeşme'de kazı makinelerinin gireceği yer için 400 metrekarelik bir alanda çalışma yapılırken Bizans dönemine ait sarnıç kalıntıları ortaya çıkarıldı. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu, sarnıcın dilimler halinde sökülüp kaldırılmasına karar verdi.
Takip